2212788607

3. Tłumaczenie frazeologizmów w tekstach publicystycznych

Przed przystąpieniem do czynności tłumaczenia danego związku frazeologicznego nieodzownym jest nie tylko odczytanie jego znaczenia, ale także ustalenie rodzaju tekstu, w jakim ten został umieszczony. Wybór określonej metody przekładu zależy zatem od wielu czynników: cech semantycznych frazeologizmu, rodzaju tekstu języka oryginału, adresata tekstu i celu tłumaczenia. Każdy typ tekstu wymaga odmiennego rodzaju tłumaczenia. Zależy to przede wszystkim od funkcji, jaką dany tekst ma pełnić. Spośród funkcji tekstów publicystycznych można wskazać te najważniejsze:

1.    informowanie (przekazywanie komunikatów)

2.    przekonywanie (przekazywanie gotowych ocen wydarzeń)

3.    pouczenie (wytyczenia norm zachowania)

4.    inspirowanie do działania (por. Engel 1999, t. 1: 116).

Konstruowanie tekstu przekładu powinno być podporządkowane normie języka docelowego. Mając to na uwadze, tłumacz powinien więc nie tylko uwzględniać główną myśl, czyli intencję autora oryginału, ale także horyzont poznawczy odbiorcy przekładu oraz sytuację komunikacyjną, w której zaistnieje powstający przekład.

„Tłumacząc, musimy bardzo często wybierać spośród wielu możliwych odpowiedników (ekwiwalentów), zwłaszcza w sytuacji, gdy język docelowy (...) opisuje rzeczywistość dokładniej niż język oryginału" (Lipiński 2000: 40).

Język publicystyki posługuje się często słownictwem potocznym, które bywa silnie nacechowane emocjonalnie. Tłumaczenie takich tekstów jest utrudnione również z tego względu, iż styl publicystyczny i język potoczny sięgają do skrótów w zakresie połączeń wyrazowych, zawierających w prostej formie zwykle wiele treści. Łatwo zauważyć, że w procesie kształtowania się struktur frazeologicznych, te wszystkie elementy, które nie są konieczne do zrozumienia treści przekazu, są eliminowane. Powstały w ten sposób tekst sygnalizuje określoną treść, spełnia swoją funkcję komunikacyjną, ale informację właściwą (docelową) czytelnik musi odgadnąć sam.

O skali trudności, z jaką musi zmierzyć się tłumacz przystępujący do przekładu tekstu publicystycznego, może świadczyć ocena językoznawcza, zawarta w „Słowniku poprawnej polszczyzny” pod redakcją W. Doroszewskiego (1973: 232):

„(...) charakterystyczne dla stylu publicystyczno-dziennikarskiego jest współistnienie środków językowych i literackich z licznymi zwrotami i wyrażeniami potocznymi, a nawet dosadnymi, o silnym zabarwieniu emocjonalnym. (...) Wyraźna jest tendencja do skrótowości wypowiedzi. Konieczność szybkiego przekazania informacji wpływa niestety często na niestaranność, a nawet niepoprawność języka dziennikarskiego.

55