2251772366

BIBLIOTEKA WIRTUALNA 123

rysunku szufladek i kart katalogowych — łącznie z otworami na dole karty — w niektórych pierwowzorach katalogów zautomatyzowanych). Stosowanie metafory jest częstym zabiegiem w dużych systemach komputerowych o złożonej strukturze w celu ułatwienia użytkownikowi orientacji i nawigacji w bazie danych, przybliżenia nieznanej mu, obcej i trudnej do uchwycenia struktury poprzez reprezentowanie jej za pomocą modelu znanego mu z życia codziennego: podróży, biblioteki, książek, wędrówki itp. (np. nazywanie poszczególnych dokumentów w bazie danych książkami, a poszczególnych części — rozdziałami). Przy wizualnej metaforze biblioteki użytkownik może mieć wrażenie wejścia do budynku, wędrowania po salach, korzystania z katalogu, wertowania książek na półkach, wybierania ich za pomocą odpowiedniego urządzenia oraz przeglądania lub czytania. W rzeczywistości poszczególne obrazy mogą równie dobrze być zastąpione symbolicznymi nazwami (słowami lub liczbami) i być może — wraz z większym oswojeniem się człowieka ze środowiskiem elektronicznym — metafory tego typu staną się zbędne lub zastąpione innymi, bardziej efektywnymi (podobnie jak zniknęły rysunki szufladek i kart w katalogach OPAC).

Cech biblioteki wirtualnej należy więc szukać nie w urządzeniach RW czy trójwymiarowej grafice, lecz w różnej od dotychczasowej organizacji pracy i sposobów korzystania przez użytkowników. Trudno jednak całkowicie wykluczyć pojawienie się technologii RW w bibliotece przyszłości, podobnie jak trudno byłoby bibliotekarzom początku tego wieku wyobrazić sobie obecny stan bibliotekarstwa.

CECHY BIBLIOTEKI WIRTUALNEJ

Koncepcja biblioteki wirtualnej opiera się na trzech wyraźnych elementach: biblioteki elektronicznej, sieci telekomunikacyjnej oraz odpowiedniego interfejsu użytkownika. Niektórzy autorzy niesłusznie utożsamiają bibliotekę wirtualną z biblioteką elektroniczną lub cyfrową. Co prawda biblioteka elektroniczna jest niezbędnym warunkiem zaistnienia biblioteki wirtualnej, ale nie jest z nią tożsama. Biblioteka elektroniczna to biblioteka zautomatyzowana, posiadająca katalog OPAC, ewentualnie moduły wypożyczenia, gromadzenia i kontroli wpływu czasopism. Może, choć nie musi, być podłączona do sieci. Biblioteka określana mianem cyfrowej (digital library) wymaga już pośrednictwa sieci telekomunikacyjnej oraz zbiorów w postaci maszynowej, bardzo często realizuje usługi elektronicznego dostarczania dokumentów, w tym i multimedialnych.

W bibliotece wirtualnej — oprócz zdalnego dostępu do zawartości zbiorów i usług bibliotecznych — niezbędny jest jeszcze element bezproblemowego korzystania z zewnętrznych serwisów i źródeł informacji (w tym i komercyjnych) za pośrednictwem jednego systemu, np. katalogu OPAC funkcjonującego jako wrota do innych bibliotek i baz danych. Można powiedzieć, że wypożyczanie międzybiblioteczne i dostęp Online do zewnętrznych baz danych już od dziesięcioleci rozszerzyły liczbę źródeł oferowanych w bibliotece