2251772455

Pro/. Michał Odlanicki-Poczobutt

Zagadnienie planowania przestrzennego na IX Kongresie FlG

Problematyką planowania przestrzennego w ,^Mi^^dz^3^a“ rodowej Federacji Geodetów (FIG) misia IV — Urbanistyki, Rekonstrukcji i Scaleń Miejskich. Komisja ta studiuje i bada zagadnienia urbanistyczne w poszczególnych krajach — członkach FIG pod_ 3 dzenia roli i zadań geodezji w planowaniu    j

Program działalności Komisji IV zasługuje na jak najdalej idące poparcie. Wymiana doświadczeń i w zakresie zagadnień planowania przestrzennego m< gą P winny ułatwiać geodetom rozwiązywanie trudny cni oapu wiednich zadań w. geodezji miejskiej w ^ecne] dobie -y -kiego uprzemysłowienia i urbanizacji p(X»zc g y

^j°W okresie ostatniej kadencji i na kolejnym łK ^ngresie

pracowała pod przewodnictwem B. ^J*    ^ sekfeta-

Sekretarzeni Komisji był C. A. Martin (Anglia), a sekreta

rzem — łącznikiem R. J. Rienks (Holandi ).

W okresie przygotowań do IX Kongresu FIG

Komisji IV zaproponowało następujące^{!    m}j£₀n-

przedyskutowania na posiedzeniach Komisji p~

g_reSU

* 1. Funkcja map wielkoskalowych w urbanistyce

2. Znaczenie map przedstawiających studia prz> rodmcze,

demograficzne i gospodarcze.    ... .__ęł

3. Problemy dotyczące rozwoju i rekonstrukcji miast.

4. Program dalszej działalności Komisji iv.

Zagadnienia powyższe poruszane były w regatach Prezydialnych, w sprawozdaniach narodowych, następnie towane na posiedzeniach Komisji i wreszcie zostały uję częściowo w formie wniosków na ostatnim posiedzeniu

Kongresu.    . ,

Podczas Kongresu Komisja IV odbyła 4 posiedzenia przy udziale delegatów poszczególnych krajów biorących udział w Kongresie. Delegację polską w pracach Komisji IV reprezentował autor niniejszego sprawozdania, a pcza iym w miarę możności w posiedzeniach brali również udział inni członkowie naszej delegacji.

Na posiedzeniach Komisji IV zreferowano P^ Wj; kim sprawozdania prezydialne B. J. Collinsa i A. Q l<?’a (Francja), a następnie sprawozdania narodowe P°^^cz®’ gólnych państw. Część każdego posiedzenia poświęcono n.i

Q lic i a

B. J. Collins we wstępnej części swego referatu Wdijj; nego przeprowadził analizę roli i zadań geodety w styce, podkreślając podstawowe znaczenie dla p    .

przestrzennego studiów geodezyjnych terenu, j g    "

towania, wymiarów, użytkowania, podziału, itd. Wypełniając swoje podstawowe zadańie spor^ąazenia dokładnej i przydatnej dla planowania pra^trze^e^ mapy oraz wykonując dalsze studia i rozwiązując liczne ip v-my związane z terenem, geodeta — jak ^okie*[*^ł .    ,

czyni ten teren jak najbardziej użyteczny ^la człowmka-

Te zadania geodety z biegiem czasu «^ta« fJS„^C<*^{aZ b d J} skomplikowane i ulegają stałemu rozszerzaniu.

Na zagadnienia planowania przestrzennego• i związane ^z nim prace geodezyjne w ostatnich latach zwraca ę -gólną uwagę w różnych krajach. Zdaniem B. J. Collinsa szerzenia i pogłębienia akcji planowania    i.

magają dwa zjawiska obserwowane w o^cnj^ch czasach, szybki przyrost ludności po II wojnie światowej oraz od Pływ ludności ze wsi do miasta. Zjawisko drugie występuje wszędzie, a szczególnie w Europie, Ameryce i Australii. W wielu krajach już do 80% ogółu ludności mielca w miastach. Nakłada to na planistów przestrzennych ważne i bar

dzo pilne zadania.    _    . .

W dalszej części swego referatu omówił Collins upaddk miast, zwracając uwagę, na przykładzie A^i, na zMiied-bania dzielnic śródmiejskich i staromiejskich jezeli ™^e nowią one siedziby władz rządowych lub instytucji rozporządzających środkami na P^rz®bud ę. zultacie, w dzielnicach stanowiących wł^ność d^bnych ^o siadaezv budynki chylą się ku ruinie, a wartość terenów spada. Jedna z form odnowienia takich dzielnic, stosowana w Anglii, otrzymała nazwę „slum dearen^ ^hminacja ru-der). O akcji takiej mówi również ^^wo^zdame dim>kie. Jest ona stosunkowo łatwa na terenach budownictwa mieszkaniowego, natomiast postępowanie bardzo się komplikuje w przypadku zajmowania budynków na przemysł drobny, handel, magazyny.

Akcja „slum clearance” w Anglii jest przeprowadzana w trzech etapach. W etapie pierwszym ustala się, czy przebudowa dzielnicy może być zrealizowana przez właścicieli, czy też konieczna jest interwencja władz miejskich w drodze wykupna terenów i budynków. Do tych celów sporządza się dokładne i bardzo szczegółowe mapy wielkoskalowe, na przykład w skali 1 : 2500. W etapie drugim następuje wykup terenów, usunięcie budynków i sporządzenie nowych planów zabudowy. Wreszcie w trzecim etapie przekazuje się lub sprzedaje poszczególne części terenu instytucjom publicznym lub osobom prywatnym celem zabudowania i zagospodarowania, zgodnie z nowym planem. Realizację nowego planu zagospodarowania nazywa się w Anglii „comprehen-sive devolopment” (rozwój integralny). Jest to rodzaj postępowania znanego w naszym prawie budowlanym z r. 1928 pod nazwą przekształcenia działek budowlanych.

Przebudowa dzielnic i miast jest zadaniem władz komunalnych. Autor zwraca jednak uwagę na konieczność koordynacji tego rodzaju akcji przez państwowe władze centralne, przytaczając punkt widzenia na to zagadnienie, wyrażony w sprawozdaniach narodowych Austrii, Danii, Holandii, Niemiec, Polski i Szwajcarii. Pogląd, że planowanie miast jest w obecnych czasach zadaniem władz wszystkich szczebli, nie podlega już żadnej dyskusji z tym zastrzeżeniem, że sukcesy w realizacji planu mogą zapewnić wyłącznie władze lokalne. 'Trzeba będzie jeszcze dążyć do dalszego postępu w zakresie koordynacji polityki i administracji urbanistycznej w skali krajowej — stwierdza Collins.

Następnym problem, którym zajmuje się Collins w referacie prezydialnym, są występujące dziś powszechnie tendencje do bezładnego rozprzestrzeniania się miast. To zjawisko jest wynikiem rozwoju zabudowy mieszkaniowej w okolicach podmiejskich o charakterze rolniczym, co wywołuje poważne kolizje w zagospodarowaniu przestrzennym miasta. Mieszkańcy powstających wokół miasta nowych osiedli codziennie podążają do pracy w mieście, w coraz to większym stopniu utrudniając komunikację miejską. Zachodzi zatem konieczność ograniczenia tych tendencji przez określenie dopuszczalnych rozmiarów miasta. Doświadczenia angielskie prowadzą do następujących wytycznych w tej dziedzinie. Przede wszystkim, po osiągnięciu przez duże miasto ustalonych optymalnych rozmiarów, należy ograniczać budowę nowych zakładów pracy w danym mieście, dążąc równocześnie do przebudowy dzielnic zaniedbanych i polepszenia warunków komunikacji miejskiej w celu zachęcenia pracowników mieszkających pozą miastem do osiedlania się w mieście. Dookoła miasta należy stworzyć pas stałej naturalnej granicy zabudowy miejskiej, przeznaczając te tereny na cele wypoczynkowe i rolniczo-ogrodnicze. Dalej poza pasem zieleni izolacyjnej powinny rozciągać się tereny rolne, na których mogą powstawać nowe miasta. Będą to miasta samodzielne o charakterze satelitów miast dużych, lecz całkowicie pod względem ekonomicznym i usługowym samodzielne tak, aby nie zachodziła potrzeba codziennych dojazdów z małego miasta do dużego. Realizacja omówionych wytycznych należy do urbanistów i geodetów. Są to zagadnienia architektury i estetyki miasta, uzależniane od właściwej polityki terenowej. Podstawowe znaczenie mają tu również problemy prawne, administracyjne i finansowe. Poza przykładami angielskimi, Autor powołuje się również na sprawozdanie szwedzkie.

W dalszej części referatu Collins podkreśla, że istnieje wiele współczesnych problemów urbanistyki, oczekujących na rozwiązanie, lecz rozmiary sprawozdania nie pozwalają na opracowanie tych zagadnień. Zatrzymuje się jednak Autor nad najpilniejszym, jego zdaniem nie rozwiązanym problemem, nad problemem samochodu z punktu widzenia urbanistyki podkreślając, że być może w przyszłości ze względu na samochód trzeba będzie budować miasta według całkowicie nowych koncepcji.

Zakończenie referatu Collinsa stanowi rozdział pod charakterystycznym tytułem: „Mapy — najbardziej międzynarodowy ze wszystkich języków”, w którym Autor raz jeszcze w pięknych słowach podkreśla podstawowe znaczenie map dla urbanistyki.

309