2251772491

(

Cały program obliczenia przypadków la i lb zawiera 54 rozkazy zakodowane w .postaci dziurek na -taśmie dalekopisowej. Taśma taka ma około 27 cm długości. Końce taśmy dokładnie sklejamy tak, że tworzy ona zamkniętą obręcz i w tym stanie jest gotowa do założenia do odczytywacza.

Programy II i III są podobne, lecz dłuższe, .ponieważ występuje w nich większa ilość danych, które należy nadać do maszyny, co wyraża się w rozbudowie programów 01. obliczenia zaś są wykonywane według innych wzorów, co powoduje inną postać podprogramów 04. Pozostałe podprogramy są w programach I, II i III identyczne.

Taśmy z programami I, II i III zakłada się do odczytywa-czy 0, 1 i 2 i maszyna gotowa już jest do pracy. Wykonanie obliczenia polega na włączeniu odpowiedniego odczytywa

cza przez naciśnięcie jednego z guzików z napisami „Abta-ster”, widocznych na rysunku 2 z prawej strony ekranów oraz na wklawiszowaniu liczb, odpowiednio do podawanych przez maszynę sygnałów świetlnych. Wyniki obliczenia są wpisywane przez EMP w formularzu i jednocześnie dziurkowane na taśmie dalekopisowej kodem dwójkowym.

Można opracować łatwy program obliczenia kątów kierunkowych ciągu poligonowego z kątów kierunkowych nawiązania i kątów załamania. Wynik tego obliczenia można również wydziurkować na taśmie dalekopisowe!. Taśma ta, łącznie z poprzednią taśmą zawierającą długości boków ciągu, posłuży do obliczania przyrostów i współrzędnych przybliżonych ciągu, bez potrzeby nadawania ręcznego (kla-wiszowania) danych początkowych, a więc w sposób pewny, gdyż wykluczający omyłki w odczytywaniu i klawiszo-

waniu wartości.

Pewność obliczenia, to jest zredukowanie do minimum możliwości popełnienia omyłek jest obok innych dużą zaletą maszyny matematycznej. Przy jej użyciu należy dążyć do tego, aby możliwie najmniejszą ilość danych wprowadzać do niej ręcznie (przez klawiszowanie) i możliwie wcześnie w teku obliczenia stosować dane wydziunkowane na taśmach dalekopisowych. Najlepszym rozwiązaniem byłoby dziurkowanie na taśmach wyników obserwacji. Ponieważ jednak obserwacje geodezyjne odbywają się w terenie, gdzie trudno byłoby obarczać obserwatora dalekopisem, rozwiązanie to nie jest na razie możliwe, aczkolwiek jest bardzo prawdopodobne, że będzie ono możliwe już w niedalekiej przyszłości.

*! * \

Rys. 14

Natomiast w fotogrametrii, gdzie wszystkie obserwacj wykonuje się na przyrządach, w warunkach laboratoryjnyc dziurkowanie wyników obserwacji bezpośrednio na tasmac dalekopisowych jest już możliwe i częściowo zrealizowan przez wyposażenie autografów w elektryczne przystaw' drukujące i dziurkujące na taśmach współrzędne punktó modelu stereoskopowego. Maszyna Zll posiada wbudowan programy pozwalające przeliczyć te współrzędne z układ autografu na układ geodezyjny. Można więc uzyskać j w drodze nieomal automatycznej, a w każdym razie ni biorąc ołówka do ręki.

Kierując się tymi dążeniami opracowano dla maszyny Z1 programy dla obliczenia triangulacji radialnej. Zrobion przy tym założenie, że obok triangulatora radialnego będ się znajdowały dwa urządzenia dalekopisowe, na któryc obserwator będzie dziurkował wartości odczytanych w przy rządzie kierunków. Na jednej taśmie (I) — kierunki d punktów rozet, na drugiej taśmie (II) — kierunki do innyc obserwowanych punktów (punkty nawiązania, ewentualn punkty sytuacji itp.).

Opracowano program dla obliczenia kątów z kierunk' wydziurkowanych na taśmie I. W tym programie przyjęt że kierunki obserwowano i dziurkowano w kolejności przed stawionej na rys. Ul. Z tych kierunków oblicza się kąt wskazane na rys. 12 4 dziurkuje się je na taśmie dalekopi sowej w kolejności wskazanej na rys. 13, na którym przed stawiono również graficznie plan pamięci i przebieg obli czenia. Kierunki wchodzące do maszyny z taśmy I w kolej ności wskazanej na rys. 11 i 13 z lewej strony są kierowan do pamięci bądź jako odjemne (linie podwójne), bądź jak odjemniki (linie potrójne), w których oczekują na wprowa dzenie do maszyn drugiego czynnika odejmowania. W cel uniknięcia ujemnych wartości kątów (w przypadku, gd kierunek zerowy znajduje się między kierunkami odjem nej i odjemnika) do odjemnej, maszyna dodaje zawsze wa tość 4008. Jeżeli różnica jest większa od 4008, to maszyn automatycznie odejmuje od niej tę wartość. Różnice, czy kąty (linie pojedyncze) są również kierowane do pamięć w których oc2;kują na wydziurkowanie na taśmie I w kolejności wskazanej na rys. 13 z prawej strony. Poni waż dla niektórych kierunków i kątów okres oczekiwani trwa dłużej niż jeden cykl, to zarezerwowano dla nich dwie pamięci (na przykład kierunki 3 i 7, kąt *?).

Dla nawiązania łańcuchów triangulac)i radialnej punktów stałych (fotopunktów) ułożono program oblic zadania Hansena. Zadanie ito rozwiązano za pomocą punktó orientujących Collinsa (rys. 14), sprowadzając je do ob czenia czterech wcięć w przód i kilku nieskomplikowany obliczeń pomocniczych. Obliczenie wcięcia w przód w dzielono w podprogram na odzielnej taśmie dziurkowane Podprogram ten jest włączany w odpowiednich miej przez sygnał z taśmy programu głównego. Kąty są tu nad wane z taśmy kątowej IV, o której będzie mowa dal Współrzędne punktów nawiązania nadaje się do maszy ręcznie (klawiszowaniem). Współrzędne punktów wcinany są dziurkowane na taśmie. Ta taśma i taśma kątowa III założeniu do odczytywaczy nadają wartości do następn obliczenia, którym jest obliczenie współrzędnych punk*^f łańcucha rozet triangulacji radialnej. Obliczenie współrz nych punktów w każdej rozecie składa się z czterech wci w przód (rys. 15): z punktów Gj i G_: wcina się punkty i P; z punktów L i G* oraz P i G₂ wcina się dwukrotnie punkt Ga (kąty ). i v oblicza się z trójkątów G₂ Ga L i G₃ P). Współrzędne punktu G₃ oblicza się ze wzorów:

^yc₃(.) ^{4 y}c*u)

a    ₂

yGa(.)    yCa(»)

I w tym programie do obliczenia wcięcia w przód włąc się taśmę podprogramu. Współrzędne punktów dziurku się na taśmie w celu użycia ioh do obliczenia współrz; nych wyrównanych. Dla tego obliczenia opracowano ró nież program; współrzędne ostateczne są dziurkowane.

Z kierunków wydziurkowanych na taśmie II oblicza s kąty według opracowanego programu, a n3 podstawie ty< kątów (wydziurkowanych na taśmie kątowej IV) i wsp rzędnych ostatecznych punktów łańcucha oblicza współrzędne punktów wcinanych. Całe obliczenie trian_ lacji radialnej składa się <z programów wydziurkowany na 14 taśmach.