2251774352

JAN MUSZKOWSKI

Wyłączywszy z działu pierwszego katalogi księgarskie, spostrzegamy, że stosunek wydawnictw bibljograficznych, encyklopedycznych i dzieł zbiorowych do całkowitej produkcji 1926 r. należy zredukować z 3°/₀ do 1,9°/₀; po wyłączeniu książek do nabożeństwa i literatury dewocyjnej ludowej, stosunek poważnej literatury religijnej z 7°/₀ do l,8°/₀; po wyłączeniu tekstów oper i zbiorów piosenek, stosunek prac, dotyczących teatru i muzyki, z l,6°/₀ do 0,7°/₀; po wyłączeniu sprawozdań i statutów instytucyj społecznych, dział prawa i nauk społecznych spada z 11°/₀ na 5,7°/₀; po wyłączeniu programów i sprawozdań zakładów szkolnych, dział pedagogji i szkolnictwa z 6,3°/₀ na 2,5°/₀; wreszcie, jeżeli wyłączymy bilanse, statuty i sprawozdania przedsiębiorstw przemysłowych i handlowych, z zakresu nauki o handlu i przemyśle wydano nie 8,2°/₀, lecz wszystkiego 1,7°/₀.

Widzimy zatem, że statystyka urzędu prasowego, opracowana w jak najlepszej wierze, niemniej jednak daje zupełnie fałszywy obraz ustosunkowania pewnych działów piśmiennictwa do jego całokształtu, wywołując wrażenie, iż niektóre dziedziny, najzupełniej zaniedbane, jak np. teatr i muzyka, czy przemysł i handel, podlegają nader intensywnej uprawie. Materjał ten — jako jedyny w tym zakresie — rozchodzi się wszędzie i stanowi przedmiot rozważań i punkt wyjścia dla różnorodnych wniosków, a nawet może dla przedsięwzięć w zakresie wydawniczym i t. p.

Również i p. Wańkowicz w przywiedzionym powyżej artykule przeprowadza studja porównawcze nad wzrostem lub upadkiem produkcji w poszczególnych działach, zapominając o tern, że różnica np. w dziale prawa i nauk społecznych, którą stwierdza z zadowoleniem i której przyczyny stara się wyjaśnić, może nie mieć nic wspólnego z naukową czy nawet popularyzacyjną pracą w tym zakresie, polegać zaś wyłącznie na nagromadzeniu się w danym roku znaczniejszej liczby druków stowarzyszeń społecznych. Autor posuwa się tak daleko, że przypisuje wykazom statystycznym zasługę zachęcenia wydawców do skutecznego przeciwdziałania powodzi literatury sensacyjno-brukowej.

Przedewszystkiem jedno zastrzeżenie. Jest błędem metodycznym zasadniczej natury opieranie wniosków co do rozwoju czy upadku czytelnictwa na cyfrach produkcji wydawniczej. Książka wydana nie znaczy to jeszcze książka sprze-