226618602

PRZEGLĄD

TECHNICZNY

TYGODNIK POŚWIĘCONY SPRAWOM TECHNIKI I PRZEMYSŁU.

( Rozmaitości.—Konkursy

Surowiec odlewniczy, jego skład chemiczny, klasyfikacya

i sposoby otrzymywania różnych odmian żeliwa

Składom części surowca i ich

odlewy.

’ięc twardym, przez długotrw " j»k gro

węgla hartu, a więc twardym, przez długotrwale nagrzewnn atunku odDOwiednim un ^{Tn p08tać} w?g'“ ⁿ'⁶ j^est krystaliczna jak grafit i daje się us

SS3 fSm2

¹ dający charakterystyczne wlasnośoi, ogólnie znany pod na-^!CZ0’ -,wą surowca „kuto-lanego*,

tablica wskazuje zawartość węgla w róż-

,    „ td Chemiczny, oraz wpływ poszcze

gólnych składników surowca na jego gatunek i przydatność 3. *— i-i. --------- o—_owie,, _u„aiać należy jako '

do tego lub in

•4S «*

,. adniki, które mtfżna podzielić na trzy grupy, i_____

uowioie:

Do pierwszej najważniejszej grupy należę poniżej wy-szczególnione, zawsze obecne w surowcu składniki, w mniejszych lub większych ilościach: l) węgiel (C), 2) krzem (Si), 3) mangan (Mn). 4) fosfor (P), 5) siarka (S).

Do drugiej grupy, nie zawsze obecnej w surowon, lecz również ważnej ze względu na wpływ tych składników na własności surowca, zaliczyć należy: 6) miedź (Cu), 7) arsen (As), 8) chrom (Cr), 9) wolfram (Wo).

Trzecia grupa jest rzadko w surowcu obocnn; należę do niej: 10) kobalt (Co), 11) nikiel (Ni), 12) wanad (V), 13) tytan (Ti).

Własności składników surowca.

Węgiel (C).

Zawartość węgla w szarym surowcu odlewniczym waha się od 3,3J do 4,3J. Stanowi on nieodzownę część sklado-wę każdego gatunku surowca; zależnie od szybkości ostyga-nia oraz składu chemicznego surowca węgiel przybiorą różno postacie, które już bezpośrednio wpływają na charakterystyczne cechy surowca. Grafit wydzielać się zaozyna z plyn-..... ~ Przy powolnem ostygamu wyży szybkiera. Obecność krzemu

Smrowca przy 1130’ C. Przy powolnem ostyganiu wy-się go więcej, niż przy szybkiera. Obecność krzemu wpływa na zwiększenie się ilości grafitu, stanowięcego zawsze mechaniczne połączenie z żelazem; mangan zaś działa wprost przeciwnie. Pozostałe postacie węgla: węgiel hartu (Hartungskohle) i karbid (Karbidkohle), przedstawiają chemiczne połączenie węgla z żelazem; zaozynają one tworzyć się w chwili przechodzenia surowca ze stanu płynnego do stanu Stałego, aż do ochłodzenia się tegoż do temperatury 700" C.

. wpływa na

wiec odpowiednio zmieniać będzie swoje własności, stając się twardszym; kolor szary złomu przechodzi w jasno-szary, ' w połowiczny i biały.

dowych surowca, stanowi o    .    ...

ściwą charakterystykę. Ilość swobodnego węgla (grafitu) i węgla chemicznie połączonogo w    ' •    ' ‘

(caeteris paribus) od zawartości kr. ilość krzemu w surowcu określa ju i stanowi o stopniu twardości i wytrzymałości od ści jego obróbki i t p.

W surowcu odlewniczym zawartość krzemu rzadko przekracza 41. W specyalnych wypadkach, jako dodatek do namiaru, używane bywają stopy żelnzo-krzemowe (Fer-

kim piecu.dc

mać stop z zawartością do 751 Si mu rzadko bywa wyższa niż 2,71,

:hy, łamliwy, łatwo , . ,, , , _ w odlewach o zmiennych przekrojach (n ' ściacli). Odlew z surowca o zawartości urze-wykazuje wytrzymałość 10 kg/mm’.

Ilość krzemu w odlewie nałoży uzależniać od grubości ścianek odlewanego przedmiotu oraz od jego przeznaczenia, tak więc inny surowiec, czyli inna zawartość krzemu będzie odpowiednią na odlew radyatorów, kół pasowych i t. p. przedmiotów o cienkich ściankach, a inna na odlew kół rozpędowych, stołów pod kowadła, walców i t. p. A wobec

Żeliwo z tych odmian surowca otrzymane jest więcej    i _ca|_a klasyfikacya

od innych odporne na działanie kwasów i ognia, a jeżeli jest _stawę zawartość krzemu

otrzymane z surowca drobnoziarnistego, jasno-szarego (nie    p_{oniewa4 ra}j przy' zestawianiu rozmiarów z łatwością

z połowicznego lub białego), wykazuje ono znaczną wytrzy- _{mo?nn obni2 ć zawa}^rrtość krzemu i koszt otrzymanego żeli-malość na gięce i rozciąganie Węgiel chemicznie polączo- ^ dodatek do wsadu już przetopionych praedmiotów p;,ży7ośóT° h"ść    ' ^ZW‘^S    surowcowych, t. zw. druzgu, skrabu, lejów, odlewów wadli-

H która two

lruzgu, skrabu, lejów, c iza i stali, wynika więc, że zawartość stanowi ceuny i poszukiwany dodatek i pewn surowca odlewniczego, cena więc rynkowa tego zależna od mniejszej lub większej zawartości