2335501917

Andrzej Malinowski

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wyższa Szkoła Pedagogiki i Administracji w Poznaniu

ANTROPOLOGIA POZNAŃSKA XX WIEKU

Słowa kluczowe: antropologia poznańska, antropologia, historia antropologii

Poznań jako ośrodek akademicki nie miał tak długiej i bogatej tradycji jak Kraków, Wilno, Warszawa czy Lwów. Wynikało to w znacznej mierze ze specyfiki politycznej stosowanej przez Prusy względem ludności polskiej. Przełamywanie tej polityki, budzenie i krzewienie kultury narodowej, życia umysłowego było bardzo trudne. Mimo tego już w 1857 roku powstało Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (PTPN), szczególnie zasłużone dla rozwoju ruchu umysłowego w Wielkopolsce. Z tych powodów również antropologia nie znajdowała odpowiedniego gruntu dla rozwoju. Prowadzone z inspiracji Berlina, konkretnie Rudolfa Virchowa badania barwy oczu, włosów i skóry wśród dzieci szkolnych, stanowiły fragment badań ogólnoniemieckich, których wyniki ogłoszono w 1886 r. Samodzielne badania poznańskie ogłoszone drukiem w 1888 r. prowadził jedynie dr Landsberger w latach 1880-86, obserwując co roku te same dzieci (chłopców) w liczbie 104, w zakresie 25 pomiarów głowy i cech somatometrycznych.

Faktyczny rozwój antropologii wiąże się z powstaniem Uniwersytetu Poznańskiego (UP), którego otwarcie nastąpiło w maju 1919 r. Już wtedy planowano powołanie katedry antropologii i zaproponowano ją do objęcia prof. Janowi Cze-kanowskiemu. Nie chciał on jednak opuścić Lwowa, to też od roku akademickiego 1919/20 kierował nią zoolog prof. Jan Grochmalicki jako kurator, co trwało do roku akademickiego 1935/36 - do jego śmierci. Była to katedra ulokowana na Wydziale Filozoficznym, na którym realizowane były studia biologiczne. W 1920 r. na Wydziale Lekarskim powołano Zakład Antropologii organizowany przez prof. Adama Wrzoska, który tworzył Wydział Lekarski i był jego pierwszym dziekanem. Pierwsze wykłady z antropologii rozpoczęto w roku akademickim 1921/1922 i objęto nimi wszystkich studentów medycyny. Po wydzieleniu z Wy-