2711906049

79

uwagę zwrócono na sprawę więźniów brzeskich . W cięgu miesięca maja 1933 r. według wojewody Kwaśniewskiego odbyło się w powiecie ropczyckim 10 poufnych zebrań, przy uczestnictwie od 18-130 chłopów, m. in. w Nockowej i Zwierniku z udziałem J. Piroga, które zawsze kończyły się uchwalaniem rezolucji z żędaniami rozwięzania Sejmu i Senatu, zniesienia karteli, zlikwidowania bezrobocia, poparcia drobnego rzemiosła, równomiernego opodatkowania, rozszerzenia kompetencji samorzędu, obniżenia opłat rolnych i stopy procentowej od długów. W trakcie tych zgromadzeń założono nowe koła

on

SL w Sielcu, Broniszowie i Dzwonowej .

Szczególnie żywy oddźwięk znalazły na tych terenach sprawa brzeska i projekty wprowadzenia gmin zbiorowych. Osadzenie w więzieniu brzeskim przywódców opozycji, a następnie wytoczenie im procesów uznali chłopi za jawne naruszenie swobód i praw obywatelskich. Natomiast w projekcie wprowadzenia gmin zbiorowych słusznie dopatrywano się rzeczywistego i bezpośredniego zamachu na samorzęd wiejski, próby utrzymania przemożnego wpływu biurokracji na chłopów oraz ich politycznego uzależnienia. Niebezpieczeństwo grożęce z tej strony chłopom i samorzędowi posłowie i działacze SL wykazywali przy każdej nadarzajęcej się okazji i między innymi dlatego stały się te projekty jednym z podstawowych ogniw krytyki całego systemu sanacyjnego i jego stosunku do wsi. Jednym z podstawowych celów nowej ustawy samorządowej, którego projektodawcy wcale nie zamierzali ukrywać, była - jak to podkreślił podczas referowania projektu w sejmie 13 lutego 1933 poseł Karol Polakiewicz - “chęć usunięcia polityki i szkodliwych skutków metod partyjnych z życia samo rzędowego”, bowiem w "warunkach rzeczywistości polskiej, przy niedostatecznym wyrobieniu państwowym i przy znanej geopolitycznej sytuacji, przy szczupłości dochodu publicznego, państwo nie może wyrzec się należytego wpływu na bieg administracji samo rzędowej.

Rzęd centralny musi w stosunku do reprezentacji interesów lokalnych mieć zapewnionę możliwość ingerowania" .

Władze państwowe uzyskały przy tym uprawnienia zatwierdzania względnie niezatwierdzania uchwał organów.samorzędowych, członków ich władz, a

g ^

nawet nakładania nań kar i usuwania z pełnionych urzędów

⁷⁹    “Piast" 1933, nr 16, 18, 19, 22; Zb. F. St.jF. Sta c,h n i k, Moja praca..., s. 7; 13 stycznia 1932, po prawie 3-miesięcznym procesie zapadł wyrok skazujęcy W.Witosa na 1,5 roku więzienia i 8 innych przywódców opozycji na kary od 2-3 lat. Wyrok ten utrzymał Sęd Apelacyjny /X 193y. W. Pobóg-Malinowski, op. cit., s. 532-533.

⁸⁰    WAPKr., UWKr. 44a, Sprawozdanie sytuacyjne Wojewody Krakowskiego z 9 czerwca 1933 r. Przewodniczęcymi kół wybrani zostali w Sielcu Walenty Basara, Broniszowie - Józef Litak, Dzwonowej - Franciszek Błaś.

⁸¹ “Piast" 1932, nr 16 z 17 IV; Relacja z zebrania w Gołęczynie.

“Piast” 1933, nr 18 z 30 IV; J. Borkowski, Postawa polityczna

chłopów polskich w latach 1930-1935, Warszawa 1970, s. 98; S. R y m a r,

Stronnictwo Narodowe wobec rzędowego projektu ustawy samorządowej, Warszawa, br., głównie s. 3-5.

8 P

Spraw. Sten. z 85 pos. Sejmu dnia 13 lutego 1933, ks. 56-58.

47