2711906936

Jakuba Wujka Biblia to jest Księgi Starego y Nowego Testamentu, doskonałe pod względem językowym i naukowym tłumaczenie stało się klasycznym polskim przekładem biblijnym, od 400 lat stale wznawianym i czytanym), Mikołaja Loba (w 1609 r. - Jana Benesa Boterusa Relatiae powszechne abo Nowiny pospolite, opisujące w aspekcie historyczno-geograficzno-religijnym kraje europejskie, w 1611 r. - Marcina Kromera O sprawach, dziejach i wszystkich innych potocznościach koronnych polskich ksiąg XXX, to kronika Polski spisana przez wykształconego we Włoszech humanistę, dyplomatę i sekretarza królów Zygmunta 1 Starego i Zyg-munta Augusta), Andrzeja Piotrkowczyka (w 1603 roku - Piotra Skargi Żywoty świętych Starego i Nowego Zakonu, niezwykle popularne dzieło hagiograficzne autorstwa nadwornego kaznodziei króla Zygmunta III Wazy).

Wśród starodruków jest też Historia Polonica Jana Długosza, dzieło uznawane za najwybitniejsze w polskiej historiografii staropolskiej i jedno z większych osiągnięć dziejopisarstwa europejskiego. Autorowi, kanonikowi krakowskiemu, sekretarzowi Zbigniewa Oleśnickiego i wychowawcy synów Kazimierza Jagiellończyka, nieśmiertelność zapewniła monumentalna historia Polski, którą przedstawił w aspekcie przyczynowo-skutkowym, dając podstawy metodom badań historycznych. Historia Polonica drukiem wydana została dopiero w 1615 r. w oficynie Jana Szeligi w Dobromilu. Z planowanych trzech tomów wydano tylko pierwszy, doprowadzony do 1240 roku. Ponieważ dzieło zawierało krytykę domu królewskiego, magnaterii i kleru, król Zygmunt III wydał zakaz drukowania pozostałych tomów, a cały istniejący nakład polecił zniszczyć. Zachowało się niewiele egzemplarzy pierwodruku Długosza, dlatego te ocalone są rzadkością bibliofilską i przedmiotem dumy właściciela.

W zbiorach kartograficznych dominują mapy Śląska, pomocne w analizie rozwoju gospodarczego regionu, procesów osadniczych, przebiegu dawnych granic, dróg i koryt rzek. Są to mapy najbardziej reprezentatywne, z których korzystają

geografowie, historycy, architekci i heraldycy. Najstarszym z kartograficznych ob-

/

razów Śląska jest drzeworytowa Slesiae Descriptio XV Nova Tabula. Wydana została w 1545 r. w Bazylei u H. Petriego, a jej autorem był Sebastian Munster, znany teolog, hebraista i matematyk. Wśród map śląskich znajdują się liczne przeróbki mapy Marcina Helwiga z Nysy, dokonane przez: Abrahama Orteliusa - Silesiae typus descriptus et editus a Martino Heilwig Neisense, zamieszczona w jego atlasie Theatrum Orbis Terrarum (wydanie antwerpskie 1592 r.), Quada (z 1594 r. wydana w Kolonii), Matthausa Meriana (1650 r. wydana we Frankfurcie), czy Gerharda Mercatora Polonia Regnum et Silesiae Ducatus (z atlasu Blaeu’ów 1641-1642 r.). W kolekcji nie brakuje XVII w. prac Jonasa Scultetusa ze Szprotawy, jednak najliczniejszy zbiór map pochodzi z wieku XVIII. Warto wymienić Atlas Silesiae id est Ducatus Silesiae, wydany w 1750 r. w oficynie Spadkobierców Homanna. W atlasie, na który składa się 20 miedziorytowych map (4 mapy ogólne oraz 16 map poszczególnych księstw), znalazła się również rękopiśmienna mapa księstwa kłodzkiego. Mapy z atlasu ozdobione zostały pięknymi barokowymi kartuszami

52