274844969

Zatrucie

Do zatrucia substancjami chemicznymi może dojść w wyniku wdychania ich par (zatrucie poprzez drogi oddechowe) lub ich połknięcie (zatrucie poprzez przewód pokarmowy). Jeżeli wykonuje się operacje laboratoryjne pod sprawnie działającym wyciągiem, to prawdopodobieństwo zatrucia przez drogi oddechowe jest minimalne. Gdyby jednak doszło do zatrucia parami substancji, należy wyprowadzić poszkodowanego z laboratorium i ulokować go wygodnie w pobliżu otwartego okna. W cięższych przypadkach należy wezwać pomoc lekarską. Przy rygorystycznym przestrzeganiu zakazu spożywania posiłków w laboratorium, pipetowania ustami oraz próbowania substancji chemicznych możliwość zatrucia przez przewód pokarmowy jest praktycznie wyeliminowana. Gdyby jednak substancja dostała się do ust, to należy ją natychmiast wypluć i przepłukać usta wielokrotnie wodą. Po połknięciu substancji toksycznej powszechnie zalecanym sposobem postępowania jest podanie do wypicia czystej wody i wezwanie pomocy medycznej. Nie wolno prowokować wymiotów po połknięciu kwasów, zasad lub większości rozpuszczalników organicznych oraz gdy poszkodowany jest nieprzytomny. W każdym przypadku należy postępować zgodnie z zaleceniami podanymi w karcie charakterystyki substancji chemicznej. Lekarz powinien zostać poinformowany, jaką substancję połknął poszkodowany.

Często lekceważona jest możliwość zatrucia przez wniknięcie substancji chemicznych poprzez skórę. Zdarza się to na przykład podczas pracy bez rękawic ochronnych przy przenoszenia substancji, myciu szkła laboratoryjnego oraz wykonywaniu ekstrakcji w nieszczelnym rozdzielaczu. Takie zatrucia są bardzo niebezpieczne, gdyż objawiają się niekiedy po kilku godzinach. Po wystąpieniu pierwszych objawów trzeba skontaktować się z lekarzem podając, jakie substancje należy rozpatrywać jako ewentualne źródło zatrucia. Niezmiernie istotne jest zatem staranne mycie rąk wodą z mydłem, jeśli tylko istnieje podejrzenie, że skóra została zanieczyszczona. Pracując w rękawicach ochronnych, należy okresowo kontrolować, czy nie doszło do przeniknięcia niebezpiecznych substancji do ich wnętrza.

Niektóre osoby są szczególnie wrażliwe na kontakt z pewnymi substancjami chemicznymi. Świadczy to o uczuleniu na te substancje. Objawami reakcji alergicznej może być zaczerwienienie i swędzenie skóry, łzawienie, obrzęk błon śluzowych nosa i oczu, duszność lub ból głowy. Jedyne środki, które można podać bez konsultacji z lekarzem, to preparaty wapniowe (np. Calcium). W przyszłości należy unikać kontaktu z substancjami wywołującymi wspomniane objawy.

Pożar

Potencjalną przyczyną pożaru w laboratorium chemicznym może być zapalenie się par substancji lotnych w wyniku ich kontaktu ze źródłem ognia (płomień palnika, iskra elektryczna, wyładowanie elektrostatyczne), ogrzanie par powyżej temperatury zapłonu lub niekontrolowany przebieg reakcji chemicznej (np. sodu z wodą). W przypadku zaistnienia pożaru ewakuuje się natychmiast ludzi z zagrożonego pomieszczenia, wyłącza źródła ognia (instalację gazową i elektryczną), usuwa w miarę możliwości materiały łatwopalne oraz zamyka okna i drzwi, aby ograniczyć dostęp tlenu.

Każde laboratorium wyposażone jest w różne środki gaśnicze. Są to gaśnice (na ogół śniegowa — wypełniona sprężonym CO2, i proszkowa — wypełniona proszkiem węglanowym lub fosforanowym), koce gaśnicze, piasek i oczywiście woda. Dobór odpowiedniego sposobu gaszenia zależy od rodzaju płonącego materiału i wielkości pożaru.

Ze względu na rodzaj palącego się materiału pożary dzieli się na cztery podstawowe

grupy:

• pożar klasy A — płonące ciała stałe pochodzenia organicznego, podczas spalania których występuje zjawisko żarzenia się (np. drewno, papier, węgiel

12