skanuj0075 (Kopiowanie)

żołądkowego. Po wprowadzeniu do żołądka substancja lecznicza może przejść w formę mniej lub bardziej zdysocjowaną w zależności od pH.

W niskim pH soku żołądkowego substancje zasadowe są na ogół źle wchłaniane, odwrotnie zachowują się substancje o charakterze kwaśnym. Stwierdzono, że nie zdysocjowana forma substancji leczniczej wchłania się lepiej przez błonę śluzową żołądka niż forma zdysocjowana. Zmiany patologiczne żołądka, przebiegające ze zmianą pH jego soku, mają wpływ na proces trawienia oraz na wchłanianie substancji leczniczych.

Czynnik wewnętrzny jest glikoproteiną ułatwiającą wybiórcze wchłanianie witaminy B₁₂ w części biodrowej jelita.

Zaburzenia czynności żołądka sprowadzają się do zmian jego czynności wydzielniczej i ruchowej. Zaburzenia czynności wydzielniczcj mogą przejawiać się zmniejszonym lub zwiększonym wydzielaniem soku i śluzu żołądkowego. Zmniejszone wydzielanie soku może występować w przewlekłym zapaleniu błony śluzowej żołądka, we wrzodzie żołądka, w nowotworach, w zaburzeniach psychicznych, a niekiedy w schorzeniach innych narządów. Końcowym przejawem zmniejszonego wydzielania soku żołądkowego jest bezsoczność. Zwiększone wydzielanie soku towarzyszy schorzeniom układu wegetatywnego i zmianom organicznym żołądka.

Do głównych chorób żołądka należą nieżyt, wrzód i rak.

Pojęcie nieżytu obejmuje ograniczone lub rozlane zmiany błony śluzowej, które histologicznie mają cechy zapalenia. Nieżyt żołądka może przebiegać w postaci ostrej i przewlekłej. Ostry nieżyt to krótkotrwały proces zapalny, występujący nagle i równie szybko znikający, najczęściej bez pozostawienia śladu. Przewlekły nieżyt żołądka polega na długotrwałym procesie zapalnym prowadzącym do zaniku błony śluzowej.

Wrzód żołądka jest rozpowszechnioną, przewlekłą chorobą o niejednolitej etiologii. Umiejscawia się zwykle w obrębie krzywizny malej. Istnieją różne teorie wyjaśniające patogenezę tego schorzenia, a mianowicie teoria trawienna, nerwowo-hormonalna, zapalna, nerwowa' i trawienno-prze-ciekowa. Wszyscy badacze zgodnie uważają, że niezbędnym warunkiem rozwoju wrzodu trawiennego jest zaburzenie równowagi między czynnikami ochraniającymi ścianę żołądka, do których należy śluz, a czynnikami, które mogą je uszkodzić. Spośród czynników etiologicznych dużą rolę przypisuje się czynnikom emocjonalnym, predyspozycji rodzinnej oraz osobniczej. Wrzody żołądkowe mogą rozwijać się także po oparzeniach (wrzody Curlinga), w chorobach oun, w ostrym zawale mięśnia sercowego, po urazach po długotrwałym podawaniu steroidów, w guzie trzustki produkującym gastrynę (zespół Zollingera-Ellisona), w gruczolaku przytar-czyc. Do głównych powikłań wrzodu trawiennego należą: przedziurawienie żołądka, zwężenie odźwiernika, krwotok.

Etiologia raka żołądka jest nieznana. Wiadomo tylko, że choroba ta występuje często w obrębie rodziny i to u osób z grupą krwi A i 0. Wydaje się, że pewną rolę odgrywają czynniki socjalne, gdyż u chorych żyjących w gorszych warunkach ekonomicznych zdarza się częściej. Spośród chorób, które w szczególnych warunkach mogą przyspieszać powstawanie 148 Zarys biofarmacji raka należy wymienić niedokrwistość złośliwą, nieżyt żołądka, polipo-watość. Do innych schorzeń żołądka należą: opadnięcie żołądka, nowotwory łagodne, ciała obce, pęknięcie żołądka.

Jelito cienkie dzieli się na dwunastnicę, jelito czcze, jelito kręte. Całkowita jego długość wynosi ok. 4,5 m, z czego ²/s ^t0 jelito czcze, a dalsze •/u to jelito kręte. Całe jelito cienkie z wyjątkiem dwunastnicy osadzone jest na długiej krezce, która zapewnia pętlom jelitowym znaczną ruchomość. Jelito cienkie łączy się z żołądkiem za pośrednictwem zwieracza odźwiernika, zaś granicę między jelitem cienkim a okrężnicą stanowi zwieracz kręcniczo-kątniczy. Jelito cienkie jest zaopatrywane w krew przez tętnicę krezkową, której odgałęzienie tworzą łukowate zespolenia, zapobiegające uciskowi lub skręcaniu tętnic podczas ruchów pętli jelitowych. Wewnętrzną powierzchnię jelita cienkiego tworzy błona śluzowa, ułożona w okrężne fałdy Kerckringa, kosmki lub mikrokosmki, które powiększają znacznie powierzchnię wchłaniania jelitowego. W błonie śluzowej jelita cienkiego znajdują się gruczoły Lieberkiihna oraz komórki wydzielania wewnętrznego wytwarzające hormony. Do najlepiej poznanych hormonów jelitowych należą: gastryna (jelitowa), sekretyna i cholecystokinino-pan-kreozymina. Znane są także enterogastron, cnteroglukagon i inkretyna.

Gruczoły błony śluzowej jelit wytwarzają sok jelitowy (1,5-3,01/dobę)

0    odczynie obojętnym lub lekko zasadowym, zawiera on wiele enzymów, m.in. enterokinazy, peptydazy, lipazy i amylazy. Wydzielanie soku jelitowego odbywa się pod wpływem drażnienia błony śluzowej przez produkty trawienia, pod wpływem rozciągania ściany jelit przez miazgę pokarmową oraz pod wpływem hormonów jelitowych, zwłaszcza sekretyny i cholecystokinino--pankreozyminy. Motoryka jelita cienkiego polega na tzw. ruchach robaczkowych, czyli perystaltycznych i segmentowych. Przechodzenie fali pery-staltycznej jest wynikiem śródściennego odruchu trzewnego.

Do głównych czynności jelita należą: kontynuacja procesu trawienia, rozpoczętego w żołądku, oraz wchłanianie produktów trawienia. Wchłanianie jelitowe rozpoczyna się w dwunastnicy. Jej sok nie jest jednorodny, lecz składa się z soku trzustkowego, żółci, oraz soku gruczołów i błony śluzowej dwunastnicy. Sok trzustkowy wytwarzany jest w trzustce połączonej przewodem trzustkowym (Wirsunga) ze światłem dwunastnicy. Jego ujście znajduje się obok ujścia przewodu żółciowego wspólnego w brodawce większej dwunastnicy (Vatera). Sok trzustkowy ma odczyn zasadowy, zawiera enzymy proteolityczne (trypsynogen, chymotrypsyncgen, karboksy-peptydazy), lipolityczne (lipaza), glikolityczne (amylaza). W procesie trawienia tłuszczów w dwunastnicy szczególną rolę odgrywa żółć, wytwarzana przez komórki wątrobowe. Ważnym składnikiem żółci są kwasy żółciowe, bilirubina, cholesterol, lecytyna. W świetle jelit odbywa się trawienie białka

1    wielocukrów do peptydów i oligocukrów. Równocześnie następuje ich ostateczne, enzymatyczne rozszczepienie i wchłanianie przez ścianę jelita do krążenia wrotnego (cukry proste, aminokwasy, glicerol, kwasy tłuszczowe krótkołaócuchowe) albo do układu chłonnego.

Wchłanianie jelitowe odbywa się przez transport bierny i czynny. W je-

Pozanaczyniowe podawanie Icków 149