skanuj0133 (Kopiowanie)

Tabela 12.2

Interakcja w zakresie wypierania substancji leczniczych z wiązań z białkami

Substancja lecznicza I silnie związana z białkami	Substancja lecznicza II wypierana z wiązań z białkami (zwiększenie stężenia we krwi)	Wynik interakcji
Bishydroksykumaryna Fenylobutazon Kwas acetylosalicylowy Oksyfcnbutazon Tolbutamid	Sulfonamidy	Potęgowanie działania przeciw- ^1bakteryjnego
Fenylobutazon	Leki przcciwkrzepliwc	Nadmierne hamowanie syntezy
i metabolity	(warfaryna) Leki przeciwcukrzycowe (tolbutamid) Penicyliny	protrombiny i następowe krwawienie; spostęgowanie działania przeciwbakteryjncgo
Fenylobutazon Salicylany Sulfonamidy (przeciw-bakteryjne)	Tolbutamid	Hipoglikcmia, śpiączka
Indometacyna	Kortykostcroidy	Potęgowanie działania
Fenylobutazon Klofibrat	Warfaryna	Potęgowanie działania przcciw-krzepliwego, krwawienia
Salicylany	Metotrcksat, leki prze-ciwkrzcpliwe, doustne leki przeciwcukrzycowe (tolbutamid), PAS, penicyliny, sulfonamidy, glikokortykosteroidy	Potęgowanie toksyczności, potęgowanie działania przeciwkrzc-pliwego, potęgowanie toksyczności PAS, potęgowanie działania
Indometacyna Kwas tłuszczowe Sulfometoksypiry-	Fenylobutazon	Wzmożony metabolizm fenylobutazonu

sadowych. Wiązanie substancji leczniczej przez białka tkanek zwiększa stężenie wolnej substancji w okolicy receptora i nasila jego aktywność biologiczną. W ten sposób kokaina potęguje działanie farmakologiczne norepinefryny.

12.3. Interakcja w zakresie transportu przez błony biologiczne

Zjawisko dyfuzji decyduje w dużym stopniu o dystrybucji substancji leczniczej i jej stężeniu w narządzie docelowym.

Wiele substancji może w istotnym stopniu zmienić transport błonowy wpływając na:

1.    Dyfuzję prostą przez zmianę pH lub zmianę przepuszczalności błon biologicznych.

2.    Transport czyimy przez jego aktywację lub hamowanie.

Zakwaszenie krwi powoduje zmniejszenie stopnia dysocjacji, a więc 264 Zarys biofarmacji

zwiększenie liczby cząsteczek niezjonizowanych. Na przykład, w przypadku barbituranów, które są słabymi kwasami, może ono zwiększać ich przenikanie do oun i tym samym nasilać ich działanie nasenne, alkalizacja zaś krwi działanie to osłabia.

Duże znaczenie ma możliwość zmiany przepuszczalności tkanek. Wiadomo, że przepuszczalność błon komórkowych i błon elementów subkomórko-wych zależy głównie od stopnia ich polaryzacji. Czynniki depolaryzujące, np. cholinomimetyki rozluźniają subtelną strukturę błon i zwiększają przenikanie cząsteczek substancji leczniczej. Przepuszczalność błon biologicznych jest zwiększona przez substancje zmniejszające napięcie powierzchniowe, jak dimetylosulfotlenek (DMSO), kwasy życiowe i związki depolimery-zujące, np. hialuronidazę. Interakcja substancji leczniczych podczas dyfuzji biernej ma znaczenie w praktyce w przypadku modyfikacji wchłaniania drugiej substancji lub w leczeniu zatruć.

Szczególną postacią interakcji w zakresie przenikania substancji leczniczej przez błony biologiczne jest tzw. transport czynny, gdy jedna substancja może ułatwiać lub hamować przenikanie przez błony drugiej substancji leczniczej, a więc nasilać lub hamować jej działanie. Interakcja tego rodzaju jest stosunkowo mało poznana; jest to jednak możliwość wybiórczego kierowania przenikaniem substancji leczniczej do wybranej tkanki lub komórki. Fizjologicznymi czynnikami regulującymi transport czynny są nośniki białkowe, jak hormony peptydowe: insulina, wazopresyna, STH, ACTH, bradykinina, angiotensyna, glutation, oktapeptydy, które aktywują transport wielu substancji leczniczych przez błony biologiczne, zwiększając ich stężenie w tkankach, tym samym potęgując ich działanie farmakologiczne. Peptydy, użyte jako aktywatory transportu wykazują powinowactwo do określonych tkanek, podnosząc stężenie podanej substancji leczniczej jedynie w tkance docelowej, a nie wpływają na jej stężenie w innych tkankach. Działanie peptydów jest w dużym stopniu uzależnione od rodzaju substancji leczniczej, np. insulina znacznie zwiększa stężenie hydrazydu kwasu nikotynowego (izoniazydu) w płucach, a chloroporomazyny w mózgu. Insulina, bradykinina, angiotensyna mogą nasilać działanie przeciwbólowe morfiny, petydyny i salicylanów, a także działanie cytostatyczne niektórych leków przeciwnowotworowych. Niektóre substancje lecznicze mogą hamować błonowy transport czynny innych substancji, np. inhibitory ATPazy, glikozydy nasercowe hamują przenikanie chloropromazyny.

12.4 Interakcja w zakresie biotransformacji

Mikrosomalne enzymy wątroby biorą czynny udział w przemianie chemicz-no-enzymatycznej substancji leczniczych, czyli biotransformacji, tak w I, jak i II fazie. Hamowanie biotransformacji zachodzi w przypadku konkurencyjnego wiązania przez substancje lecznicze swoistych czy nieswoistych enzymów i powoduje przedłużenie ich biologicznego okresu półtrwania, przedłużenie i nasilenie działania farmakologicznego, często pojawienie

Interakcja leków 265