skanuj0107 (Kopiowanie)

0,9.2. Biofarmaceutyczne aspekty leków do nosa

Do nosa podaje się głównie roztwory (czasem zawiesiny) wprowadzane do [jamy nosa w postaci kropli, za pomocą zakraplacza, lub drobnych kropelek wytworzonych rozpylaczem (spray). Rzadziej wprowadza się do nosa proszki (tąbaczki)Jub maści. Niekiedy leki przeznaczone do wziewów podaje się również przez jamę nosową. W ten sposób podaje się leki w celu uzyskania działania w obrębie jamy nosowej, lecz również można uzyskać [ działanie ogólne, np. po podaniu kokainy.

Do nosa mogą być podawane roztwory wodne, wodnoorganiczne, emulsje oraz rzadziej roztwory olejowe. Istotne znaczenie dla tolerancji leków podawanych do nosa ma oddziaływanie vehiculum na wielorzędowy nabłonek cylindryczny, którym pokryta jest błona śluzowa jamy nosowej. Ruchliwość migawek tego nabłonka zostaje 'zahamowana 4-4,5% lub 0,2-0,3% roztworem chlorku sodowego. Podobnie j»Ukol propylenowy wskutek higro-skopijności poraża ruch migawek, dlatego rozpuszczalnik ten nie nadaje się do kropli do nosa. Natomiast etanol (w stężeniu do 10%) w izotonicznym roztworze chlorku sodowego nie wpływa na ruchliwość migawek. Parafina ciekła, na skutek swojej dużej lepkości, mechanicznie hamuje ruchy" nit-gawek. W mniejszym stopniu, lecz podobnie niekorzystnie działają oleje roślinne. Ponadto substancje lecznicze rozpuszczone w oleistym vehiculum nie są w stanie przeniknąć przez warstwę śluzu pokrywającą błonę śluzową nosa i dotrzeć do błon komórkowych, aby ulec wchłonięciu.

Yeliiculum kropli do nosa powinno spełniać następujące wymagania:

1.    Odczyn powinien być w zakresie pH SjMJL (najkorzystniej ok. 6,5).

2.    Roztwór powinien mieć słabe właściwości buforujące.

3.    Ciśnienie osmotyczne powinno być zbliżone do fizjologicznego (tolerowane są roztwory umiarkowanie hipertoniczne).

4.    Roztwór nie powinien zmieniać normalnej lepkości śluzu.

5.    Roztwór nie powinien wpływać na normalną ruchliwość migawek oraz jonowy skład wydzieliny.

6.    Roztwór nie powinien być przyczyną niezgodności z substancjami leczniczymi oraz zapewniać ich należytą trwałość.

7.    Roztwór powinien zawierać odpowiednią ilość środka konserwującego uniemożliwiającą rozwój drobnoustrojów, które mogą być wprowadzone do kropli z zakraplacza. Należy podkreślić, że np. chlorek benzalko-niowy nie wpływa na ruchliwość migawek w stężeniu do 0,1% w izotonicznym roztworze chlorku sodowego.

Jako najodpowiedniejszy do kropli do nosa jest zalecany bufor fosforanowy o pH 6,5 z dodatkiem 0,01-0,1% chlorku lub bromku benzalko-niowego, doprowadzony do izotoniczności chlorkiem sodowym.

wych. Pozostała część jamy nosowej tworzy część oddechową, w kt< znajdują się gruczoły pęcherzykowe mieszane.

Unaczynienie tętnicze pochodzi od tętnicy klinowo-podniebiei_ będącej gałęzią tętnicy szczękowej. Krew żylna odpływa z nosa do żj_ twarzowej przedniej i do żyły ocznej górnej. Ze względu na to, że żyła twarzowa górna uchodzi do zatoki jamistej, zakażenia z nosa mogą wyw * zakrzepowe zapalenie żył wewnątrz czaszki.

Układ żył w obrębie małżowin nosa bogato rozgałęzia się i tworzy lii_

przestrzenie jamiste rozmieszczone na 3 małżowinach. Przestrzenie te składają się z sieci naczyń żylnych, częściowo leżących powierzchowni a częściowo znajdujących się w głębszych warstwach błony śluzów Ściany żył są bogato umięśnione oraz zawierają wiele włókien sprężystyć Ten układ żył reaguje na bodźce mechaniczne, cieplne i psychiczne. W’ pełnienie naczyń żylnych występuje po pobudzeniu splotu podniebiemw -klinowego. Z nosem ściśle łączą się jamy powietrzne, noszące nazw zatok przynosowych. Znajdują się one w szkielecie kostnym twarzy i dis lą się na zatoki szczękowe, sitowe, czołowe oraz klinowe.

Błona śluzowa zatok przynosowych jest bardzo cienka i stanowi przedłużenie błony śluzowej nosa. Zbudowana jest z 3 warstw: powierzcho wnej — utworzonej z tkanki łącznej włóknistej pokrytej nabłonkiem cylin drycznym migawkowym, środkowej — zaopatrzonej w gruczoły śluzów i najgłębszej warstwy, nie zawierającej gruczołów i zbudowanej z tkanj łącznej, ściśle zrastającej się z okostną. Warstwa ta ma połączenie z istot gąbczastą kości i przestrzeniami szpikowymi.

Nos, który stanowi wstępny odcinek dróg oddechowych, kieruje główn; prąd powietrza wdechowego przez przewód nosowy środkowy do nozdrz tylnych. Powietrze podczas przepływu ogrzewa się, zostaje nawilgocon oraz oczyszczone przez nabłonek migawkowy. Powietrze zostaje cgrzan przez szeroko rozgałęzione sploty żylne i nawilgocone przez gruczoły ślu zowe oraz łzy przedostające się do nosa przez przewód nosowo-łzowy Główną rolę oczyszczającą odgrywa śluz pokrywający Monę śluzową nos oraz ciągły ruch migawek przesuwających wydzielinę w kierunku gardła Odczyn śluzu jest kwaśny (pH 5,5-6,5) w warunkach fizjologicznych, natomiast w przypadkach stanów zapalnych błony śluzowej lub nicżytacl uczuleniowych ulega alkalizacji.

W stanach zapalnych nosa dochodzi do rozszerzenia naczyń błony ślu zowcj i ich zwiększonej przepuszczalności. Pojawia się wtedy duża ilośl wydzieliny surowiczej (w stanach uczuleniowych), śluzowo-surowiczo-ropne lub ropnej (w bakteryjnych stanach zapalnych).

Stany zapalne błony śluzowej nosa utrudniają wchłanianie substancj leczniczych. Natomiast zdrowa błona śluzowa nosa może szybko wchłaniał wiele substancji. Z błony śluzowej nosa wchłaniają się substancje leczniczi rozpuszczalne w wodzie i lipidach. Szybkość wchłaniania zależy od wielkości cząstek.

212 Zarys biofarmacji