2906542682

272 RECENZJE

DNA Synthesis — Present and Futurę

Red. I. MolIneux, M. Kohljama

NATO Advanced Study Institutes Series, Seria A: Life Sciences, tom 17, Plenum Press, 1978, New York, London, stron 1161, $ 90.—

Książka powstała z inicjatywy NATO Advanced Study Institutes i zawiera zbiór 75-ciu referatów przedstawianych w czerwcu 1977 roku w Santa Flawa na Sycylii. Materiały, opracowane w większości przez wybitnych badaczy z dziedzin genetyki, biologii molekularnej i biochemii stanowią, jak zaznaczono we wstępie, podsumowanie współczesnego stanu wiedzy o przebiegu syntezy DNA i działaniu kierujących nią mechanizmów kontrolnych — procesie złożonym i jakże istotnym dla zapoczątkowania wszelkich zjawisk metabolicznych w organizmach żywych. Oddano tu do rąk czytelnika szeroki i interesująco dobrany przegląd zagadnień dotyczących replikacji i naprawy DNA w genomie prokariontów jak i organizmów eukariotycznych.

Zebrane artykuły uporządkowane są w siedmiu działach tematycznych. W części pierwszej, poświęconej inicjacji i kontroli replikacji, autorzy zgodnie utożsamiają kontrolę pełnego przebiegu replikacji w genomach chromosomalnych, plazmidowych i wirusowych z wybiórczą kontrolą miejsca i czasu inicjacji syntezy DNA. Stanowisko to poparto licznymi dowodami dostarczonymi za pomocą metod biochemicznych i ultrastrukturalnych oraz na drodze analizy genetycznej. Dyskusja nad tym problemem przewija się przez wszystkie dalsze rozdziały książki. W rozdziale drugim, pt. „biosynteza chromosomalnego DNA”, omówiono niektóre zagadnienia dotyczące kontroli biosyntezy produktów pośrednich, niezbędnych dla syntezy i naprawy DNA. Rozdział trzeci poświęcono omówieniu procesów energetycznych, towarzyszących strukturalnym zmianom DNA w czasie replikacji. W nim też omówiono udział niektórych białek wiążących DNA: polimeraz, ligaz, nukleaz, niektórych białek bakteryjnych, jak również glikoproteidów, w ukształtowaniu się podwójnego heliksu skręcaniu i rozkręcaniu obu nici DNA, stopniu spiralizacji DNA i wreszcie stopniu kondensacji i dekondensacji chromatyny, które to procesy nierozerwalne są z mechanizmami replikacji, naprawy, rekombinacji i transdukcji DNA. Białkom tym, ich strukturze i funkcji jaką spełniają w komórkach eukariontów i prokariontów poświęcono szczegółowo rozdział następny. W części piątej zgromadzono informacje dotyczące replikacji DNA wirusów i plazmidów, stanowiące przykłady złożoności i różnorodności tego procesu. Oddzielny rozdział omawia zagdnienia związane z naprawą DNA uszkodzonego działaniem czynników fizycznych i chemicznych. Mechanizmy naprawy, jakimi dysponują komórki bakteryjne i zwierzęce, są całkiem odrębne od mechanizmów replikacji i różnią się między sobą w różnych rodzajach komórek. Wymagają one oddzielnych układów enzymatycznych i podlegają specyficznym systemom kontrolnym. Przedstawione tu wyniki oparto na obserwacjach klinicznych i na badaniach prowadzonych na poziomie komórkowym i molekularnym. W ostatnim rozdziale, poświęconym syntezie in vitro przedstawiono różne układy modelowe stosowane do badań replikacji, jak np. oocyty Xenopus laevis, których wielkość pozwala na mikrochirurgiczne wprowadzenie do komórki dowolnego genomu prokariotycznego lub eukariotycznego, bądź tzw. komórki eterowe, przepuszczalne dla dNTP i NTP, stosowane w badaniach transkrypcji i replikacji komórek drożdżowych i bakteryjnych.

Zebrane w tej książce artykuły zawierają bagaty materiał doświadczalny i metodyczny ilustrowany licznymi schematami i wykresami dobrze dokumentującymi przedstawione koncepcje. Dyskusja, poparta szeroko danymi z literatury podsumo-