2906542696

RECENZJE 277

wianego pierwiastka podano informacje o występowaniu, zastosowaniu, a także podstawowe dane chemiczne i jego rolę biologiczną. Informacje ściśle toksykologiczne obejmują wchłanianie, rozmieszczenie ustrojowe, kumulację i wydalanie metali oraz zagadnienia homeostazy, a także toksyczność ostrą, podostrą i przewlekłą oraz odległe efekty toksyczne, wraz z ich prawdopodobnym tłem biochemicznym. Dla celów porównawczych autorzy posługują się głównie danymi o toksyczności ostrej, wyrażonymi w molarnej skali pT (pT = —logT). Pozwala to na logiczne śledzenie siły działania biologicznego w zależności od różnych czynników dyskutowanych w pracy (np. od drogi podania lub gatunku zwierząt). Poprzez odpowiednie zestawienia tabelaryczne autorzy podkreślają fakt, że nawet metale uważane za szczególnie toksyczne (np. Cd, Hg, Tl) nie należą do silnych trucizn w skali ogólnej, gdzie czołową pozycję zajmują trucizny pochodzenia biologicznego (dla przykładu, wartości pT dla botulin A, B, E są rzędu 11—15, podczas gdy dla soli rtęci zaledwie 4,7). Duża waga, jaką przywiązuje się obecnie toksyczności metali, wynika z kontaminacji środowiska pracy i bytowania, która wykazuje tendencję rosnącą z rozwojem cywilizacji.

W omawianym tu drugim tomie autorzy konsekwentnie rozwijają tezę, postawioną w tomie pierwszym: Nie ma metali toksycznych i nietoksycznych, toksyczność jest funkcją dawki metalu. Dla większości metali i metaloidów można zaobserwować jakąś pozytywną rolę biologiczną przy umiarkowanych lub niskich dawkach. W tablicy (dodatek) wyróżniono 20 pierwiastków zdecydowanie niezbędnych, a ponadto 14 pierwiastków których biologiczna niezbędność jest prawdopodobna. Z pozostałych pierwiastków —14 odgrywa w niskich dawkach pozytywną rolę z uwagi na właściwości stymulacyjne. Tak więc, dla większości lepiej rozeznanych pierwiastków można rozważać ich działanie biologiczne w funkcji dawki, do działania sty-mulacyjnego w dawkach niskich, poprzez terapeutyczne (jeśli istnieje) do toksycznego w dawkach wysokich.

Książka stanowi wartością pozycję i przyda się nie tylko wykładowcom toksykologii, lecz także toksykologom i biochemikom i badającym metaboliczną rolę metali.

J. K. Piotrowski

Recent Developments in Mass Spectrometry in Biochemistry and Medicine, tom 1

Red. A. Frigerio,

Plenum Press, 1978, New York, stron 658, cena $66.

W omawianej książce przedstawiono 52 prace prezentowane na „4 ^th International Symposium on Mass Spectrometry in Biochemistry and Medicine”, które odbyło się w Riva del Garda we Włoszech w czerwcu 1977 roku. Książka ta stanowi kontynuację i rozszerzenie monografii „Mass Spectrometry in Drug Metabolism” opartej na materiałach Międzynarodowego Sympozjum „Mass Spectrometry in Drug Meta-bolism”, Mediolan 1976, recenzję której zamieszczono w Postępach Biochemii 24, (1978) 422—423.

Zaletą spektrometrii masowej jest stosowanie bardzo małych, śladowych ilości substancji badanych oraz możliwość automatyzacji w przypadku dłuższych serii pomiarów (np. przemysł, ochrona środowiska, medycyna). Spektrometria masowa umożliwia ustalanie struktury różnych związków chemicznych, jakościowe i ilościowe