page0279

PODZIAŁ SYSTEMU. 277

nie dzielił filozofii na ogólną i zastósowaną, ani tej drugiej znowu na Etykę i Fizykę; ^l) także wiadomo, że nigdzie on nie wspomina

0    podziale na Dialektykę, Fizykę, Etykę, ²) ze nie odróżnia filozofii teoretycznej od praktycznej; ³) że mu nigdy nie przyszło na myśl ugrupować swoich poglądów w trzy wielkie teorye piękności, prawdy

1    sprawiedliwości. ⁴)

Pomimo tych niedogodności posługiwano się zawsze jakimś podziałem a najnaturalniejszym jest niewątpliwie ten, który cała starożytność przypisywała samemu Platonowi, na Dialektykę. Fizykę i Etykę. ⁵) Chociaż bowiem w pismach swoich nigdzie go nie wymienia, jednak pierwsi uczniowie jego, tak Xenokrates w Akademii, jak Arystoteles w Liceum, zdaje się, już go używają; musieli zatem od niego go przejąć. Od nich znowu podział ten przeszedł do szkół następnych 1 do naszych czasów się utrzymał. Wszyscy do niego jesteśmy przyzwyczajeni, i nie podobna go porzucić. Pod nim zaś wolno każdemu umieszczać jakieś podziały mniejsze, ażeby wykład bogatego materyału uczynic więcej przejrzystym i do naszych pojęć zastosowanym.

Ja sam obrałem drogę pośrednią, powodując się względami praktycznemu. Jeżeli za granicą analiza dokładna pism Platona zawsze jest pożądaną, choć istnieją tam podostatkiem przekłady wyborne, zaopatrzone w słynne komentarze, to u nas jest ona po prostu konieczną, skoro nam zbywa dotąd na podobnej edycyi. Chac zatem zaradzić potrzebie nieodzownej a czytelnikom ułatwić czytanie kiedyś samych dialogów, podałem treść ważniejszych a znowu w rozdziałach osobnych starałem się, wedle rozkładu dość powszechnie przyjętego, w) łożyć poszczególne części systemu. Ucierpi może na tern symetrya książki, ale położenie wyjątkowe myśliciela, który nie tylko był filozofem, lecz także twórcą i poetą, jak z jednej strony każe zestawiać i oceniać różne, nieraz zmieniające się jego

*) Taki podział przyjął Marbach w I. tomie swojej Hist. Filoz.

*) N. p. Schleiermacher w swoich prelekcyach hist. filoz.

⁸) Krug, Buhle, Tennemann ; dwaj ostatni dodali jeszcze »teoryę wiedzy*.

⁴)    Tak niepospolity van Heusde w swoich Initia philos. Piat.; książce napisanej piękną łaciną.

⁵)    Najdawniejsze o tem świadectwo mamy w Cic. Acad. I. 5. §. icj. który prawdopodobnie polega na swoim nauczycielu Autyochu. Że już najbliżsi Platona następcy trzymali się tego podziału, wiemy z Sext, Empir. adv. Math. VII. 16.

http://rcin.org.pl