4442198975

PRZYPISY

¹    System nieświadomości Freud dzielił jeszcze na dwa podsystemy, mianowicie Tia „podświadomość” (Vorbezcusstsein) i właściwą nieświadomość. Podział ten pomijam dla uniknięcia komplikacji.

²    Należałoby jeszcze wspomnieć o pewnym rozumieniu „poznawania”, wywodzącym się chyba od Deweya, ale mającym zapewne jeszcze starsze tradycje w filozofii, pojmującym ten proces nie jako przeżywanie treści, ale jako pewną „funkcję” psychiczną, np. funkcję spostrzegania, przypominania sobie, rozumowania itp. Zwolennicy tego poglądu uważają, że „treści” nie należą do przedmiotu badania psychologii, która zajmuje się wyłącznie tylko „funkcjami”. Na przykład Griffith porównuje czynność myślenia o czymś ze strzelaniem do celu i dochodzi do wniosku, że to, o czym myślimy, tj, treść myśli, tak samo nie wchodzi w skład funkcji myślenia jak np. ptak, do którego strzela myśliwy, nie wchodzi w skład funkcji strzelania (por. Griffith, 1943, str. 438, 525 i in.). Zapatrywanie to jednak błędnie utożsamia treść, która jest cechą myśli, z przedmiotem zewnętrznym i dlatego nie wydaje się przekonujące (por. Twardowski, 1894).

³    Są to fakty, które otrzymałem w eksperymentalnych badaniach nad rozpoznawaniem obrazków u debilów.

⁴    Na takim stanowisku stał również autor obecnej pracy w 1950 r. (Lewicki, 1950, str. 58).

⁵    Dlatego twierdzenie Frołowa (1953, str. 16), że najniższy organizm zwierzęcy, mianowicie pełzak, czyli ameba, „na liczne i różnorodne zjawiska otaczającego świata... reaguje zawsze jednakowo”, jest niewątpliwie niesłuszne, bo takie zwierzę nie mogłoby w ogóle utrzymać się przy życiu. Fakty wskazują, że i ameby odróżniają czynniki zewnętrzne, zresztą rzeczywiście w niewielkim zakresie, np. dodatnim ruchem reagują na pokarm, cząstki pożywienia otaczają pseudopodiami i wchłaniają, a cofają się, gdy zostaną dotknięte np. ostrym końcem ołówka (Boring i in.,

1948, str. 20—21, Dahl, 1922, str. 14—15).

⁶    Ta definicja „sygnału” domaga się rozszerzenia, jeśli by miała objąć również warunkowe bodźce odruchów motorycznych (por. Majorow, 1948, str. 239).

⁷    W sprawie pojęcia układu czynnościowego (por. Iwanow—Smoleński, 1951, -str. 33—35).

⁸    Fakt występowania odruchów warunkowych również u zwierząt z usuniętą

234