2964938678

126 PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA,

wyzwolonych, gimnastyki i tańca i robienia bronią i we wszystkiem tem biegłością się odznaczał, — wnioskuje bez zastrzeżenia i bez zająknięcia się: „Więc (sic!) wychowanie Jana Kazimierza, było w ogóle zaniedbane i jednostronne. Uczono go niewiele, a i do tego czego go chciano nauczyć, młody królewicz nie przykładał się pilnie⁴⁴ ... Gdybyż przynajmniej autor wytłumaczył nam, dlaczego wierzyć mamy Visconiiemu, a nie wierzyć Wassenbergoivi; gdyby nam wyjaśnił, jaką drogą doszedł do owego oryginalnego „więc⁴⁴; dlaczego królewicz „miał większe upodobanie w ćwiczeniach cielesnych niż umysłowych^w, kiedy cytowani świadkowie o owem „większem upodobaniu⁴⁴ nic a nic nie wiedzą! O tem wszystkiem głuche milczenie: „materyał faktów historycznych⁴⁴ widocznie tylko do milczenia w tym względzie autora naszego upoważniał,

I znowu cały szereg dalszych twierdzeń na wszystkiem innem, tylko nie na „faktach historycznych⁴⁴ opartych, o „wyłącznym wpływie kobiet i Jezuitów na młodego królewicza⁴⁴. Kilkanaście wierszy później autor sam przyznaje, że wpływ ten wcale nie był „wyłącznym “, że „nie podobna, aby nie dotarły do niego (królewicza) nadto inne wpływy prócz tych, które pochodziły od rodziców i wychowawców⁴⁴. Kiedy więc mamy confitentem rcum, to się z nim o słówko „wyłączny⁴⁴ sprzeczać nie będziemy, choć szkoda, że przynajmniej w korekcie innemu jakiemuś wyrazowi, „który mniej byłby podległy odmianom⁴⁴ w myśli i zapatrywaniu się samegoż autora, miejsca nie zrobiło. Ale cóż mówi „materyał faktów historycznych⁴⁴ o owym wpływie „wyłącznym⁴⁴ na górze stronnnicy 819, a nie wyłącznym na środku tejże stronnicy? Mówi naprzód, a raczej autor mówi nam za niego, że o wpływie kobiet, czyli jak dr. CzermaJc, przesądzając kwestyę, dyplomatycznie się wyraża: „Jak daleko sięgał wpływ kobiet⁴⁴ nic nie wiadomo; a o wpływie Jezuitów nie wiele więcej mu wiadomo. „Materyał faktów historycznych⁴⁴ pozostał raz jeszcze na boku; natomiast mamy żywcem wyrwany z jakiegoś starego paszkwilu na Jezuitów, jaskrawy obraz, missyj zakonu odbywanych w XVII w., missyj, które doprowadzać miały do ekstazy, a nawet gorączkowego obłędu; potem idzie zapewnienie, że „skutek nie zawodził, zwycięstwo było najczęściej zu-pełnem. Zapewne ten sam system został zastosowany do Jana Kazimierza⁴⁴. Założyć się można, że autor w następnych rozdziałach