2964938704

1 50 SPRAWOZDANIU Z RUCIUJ RELIGIJNEGO;

śni. A jednak trzy części katolików mołdawskich ma rumuńskie obywatelstwo; spłaca ojczyźnie dług z pieniędzy i własnej krwi.

Sam król postępuje sobie z nami zupełnie podobnie jak jego ministrowie. Być może i chętnie temu wiarę dajemy, że czasami osobistym swym wpływem przeważa szalę na naszę stronę, ale pozytywnych faktów i dowodów w tej mierze, przynajmniej co się tyczy Mołdawii, nie mamy. Miłość króla dla nas jest czysto platoniczna. Bacznie uważa, aby jednać sobie umysły i serca prawosławnych, najskrupulatniej unikać wszystkiego, cohy ich mogło nie już nie obrazić, ale choćby najmniej nieprzyjemnie dotknąć; tak, że w gruncie rzeczy król Karol nie okazuje nam większej przychylności od prawosławnych swych poprzedników na tronie moł-

*

dawskim, którzy wyświadczając nam różne przysługi, nie potrzebowali się krępować obawą, aby ich nie posądzono, że działać chcą na szkodę własnej swej religii.

A sami prawosławni Rumuni: lud i klasy wyższe jakże usposobieni są względem religii katolickiej; czy okazują jaką chęć, choćby bardzo słabą, powrotu do katolickiego Kościoła? Sądząc z pierwszego rzutu oka, zdawałoby się, że Rumuni przywiązani są jak najsilniej do swej religii, podobnie jak rzeczywiście są przywiązani do swego języka i narodowości, którą nieraz z religią mieszają i identyfikują do tego stopnia, że Kościół uważają jako in-stytucyę n arodową. Zbadawszy rzecz dokładniej przekonujemy się, że lud istotnie przechował wiarę w pewną, bardzo zresztą szczupłą liczbę prawd , z któremi go zapoznano; klasy natomiast wykształcensze nie znają katechizmu lepiej od ludu, a w praktyce w nic nie wierzą. Równie warstwy wyższe, jak niższe pogrążone są w najgłębszej religijnej obojętności; z religii swej wprowadzają w życie zaledwie pewną cząstkę zewmętrznych praktyk. Kto nieco częściej te czysto materyalne praktyki powtarza, ten uchodzi za gorliwego, ale i takich gorliwych nie wielka garstka. Kościoły, nawet po wsiach świecą pustkami i to nie tylko w niedzielę, ale i w⁷ znaczniejsze święta. Klerowi brak wpływu, zasług, nauki; w najznaczniejszej części zarażony on jest sceptycyzmem, podobnie jak w⁷arstwy wykształcensze. Z bardzo nielicznymi wyjątkami, nikt nie myśli wprost o powrocie do jedności z Kościołem; bardzo niewielu myśli o tern ze względów politycznych, ale nie religijnych.