2964938855

NAUKOWEGO I SPOŁECZNEGO. 297

troszczymy się o pogan, lecz walczymy z katolikami^. Angielski

mówca, wolny od małostkowej zazdrości i mając rzeczywiście na

oku rozszerzenie Królestwa Chrystusowego, przyznawał wprost:

*

„Apostolska pochodnia, którą niósł św. Bonifacy, gdy głosił Ewangelią w barbarzyńskich stronach północnych Niemiec, zagasła w naszych dłoniach. Roczne dochody Anglików wynoszą około 1200 milionów funtów szterlingów. Anglia oszczędza rocznie do trzech milionów funtów, a nie poświęca jak tylko dwa miliony na misye w krajach pogańskich. Wywieramy nasz wpływ na 1000 milionów pogan, a nawróciliśmy zaledwie trzy miliony (?). Gdyby dawny katolicki, apostolski Kościół, taką rozwijał działalność, jaką my rozwijamy dzisiaj, to bylibyśmy po dziś dzień czcicielami Thorów i Wodinów, dziś jeszcze składalibyśmy ofiary w dębowych borach Druidowi

Rola i wpływ, który wywiera dziś Kościół katolicki zwłaszcza za pośrednictwem najwyższych swych dostojników w tak dawniej nieprzychylnej sobie Anglii, okazały się w całym blasku w czasie olbrzymiej zmowy, która wybuchnąwszy we wrześniu między robotnikami pracującymi w londyńskich dokach, objęła 200.000 ludzi, sprowadziła w nie wielu dniach olbrzymie kilka milionów szterlingów przechodzące straty. Jako pośredników między dyrektorami stowarzyszeń dokowych a strejkującymi robotnikami, wybrano londyńskiego Lordmajora, anglikańskiego biskupa londyńskiego i kardynała Hanninga. Rokowania szły oporem, rwały się i nawiązywały parokrotnie, tak, że znudzony tem biskup anglikański dał za wygrane i przestał się zajmować sprawą, która nigdy go podobno zbyt żywo nie obchodziła. Lord major zrozpaczył również o pomyślnym obrocie rzeczy; sarn tylko kardynał nie stracił nadziei i zwalczywszy zdawało się niepokonane przeszkody i uprzedzenia , doprowadził wreszcie do upragnionej zgody, a tak usunął niebezpieczeństwo, grożące już nie tylko angielskiemu, ale wszechświatowemu handlowi. Trudności były wielkie, lecz tryumf tem większy; wszystkie stronnictwa, nieprzyjaźuiej dla katolicyzmu usposobione organa, złożyły tym razem broń i połączyły się wspólnie w pochwalnych hymnach na cześc katolickiego kardynała i „kardynalskiego pokoju^w, jak nazwały zawartą zgodę londyńskie protestanckie dzienniki.