Jakie znasz utwory ukazujce powojennÂÄ… rzeczywistoÃÅš PoIski?



Nie mówimy o literaturze socnealizmu, bo nie przedstawia ona rzeczywistoÅ“ci, lecz baÅ“ÃÄ…, iluzjê, czasem wrêcz humorystycznÂÄ…. Nikt nie uwierzy dziÅ“ w szaleÃÄ…stwo traktorów, 200 % normy, miÂÅ‚oÅ“ÃÅš do kolektywu itd. tym bardziej, Âże rzeczywistoÅ“ÃÅš ta nie byÂÅ‚a wcale róÂżowa. Z jednej strony ulga - bo rok 1945 przyniósÂÅ‚ koniec wojny i dzieÂÅ‚o odbudowy, lecz zarazem... aresztowania, pnesÂÅ‚uchania, stalinizm, a przy tym nêdzê powojennÂÄ… i zagubione wartoÅ“ci. WystarczÂÄ… dwa nazwiska, by odwróclÃÅš barwy - ukazaÃÅš ezerÃÄ… powojennych czasów.

-> Marek HÂÅ‚asko - PoczÂÄ…wszy od zbioru "Pierwszy krok w chmurach" ukazuje pesymizm polskiego Âżycia. Brak prawdziwych wartoÅ“ci. Brak nueszkania - miejsca na miÂÅ‚oÅ“ÃÅš (Ósmy dzieÃÄ… tygodnia). ZresztÂÄ… prawdziwej miÂÅ‚oÅ“ci teÂż nie ma. Wszystko toczy siê w zafaÂÅ‚szowanym krêgu pseudowarioÅ“ci. SpoÂÅ‚eczeÃÄ…stwo tylko czyha, aby zniszezyÃÅš to co cenne i wartoÅ“ciowe w Âżyciu jednostki.

-> Tadeusz Konwicki - "Mafa Apokalipsa". Jest to powieÅ“ÃÅš - zwierciadÂÅ‚o PRLowskiej rzeczywistoÅ“ci. ÅÅ‚wiat propagandy ostro odcina siê od Å“wiata prawdy. Ekran telewizora to jedno - prawda io drugie. Tam hymn, sztandar, manifest i idea, tu - brak gazu, Å“wiatÂÅ‚a i warioÅ“ci. Sztuczna i zakÂÅ‚amana wÂÅ‚adza wprowadziÂÅ‚a sztuczny i mylny system. Nawet dygnitane partyjni - buntujÂÄ… siê. CóÂż pozostaje'? Apokalipsa. Niech runie PaÂÅ‚ac Kultury - relikt przeszÂÅ‚oÅ“ci. Niech nastÂÄ…pi koniec zrujnowanych wartoÅ“ci. MaÂÅ‚a Apokalipsa jest smutnym Å“wiadectwem polskiej rceczywistoÅ“ci lat siedemdziesiÂÄ…tych.MówiÂÄ…c o powojennej rzeczywistoÅ“ci jako temacie literackim, moÂżna w wynieniÃÅš teÂż utwory:

* J. Andrzejewski - Popiót i diament.

* T. Konwicki - Kalendarz i klepsydra. * L. Tyimdnd - ZÂÅ‚y.

* M. DÂÄ…browska - Dzienniki.



Ujemny wpÂÅ‚yw wojny na psychikê czÂÅ‚owieka:



-> "Rozmowy z katem" - K. Moczarskiego. Hitleryzm i wojna zupeÂÅ‚nie wypaczyÂÅ‚y osobowoÅ“ÃÅš Jurgena Stroopa. Gdyby nie historia, byÂÅ‚by pewnie spokojnym, têpawym mieszczuchem w dalekich Niemczech. SzkoÂÅ‚a, system, wojna wykorzeniÂÅ‚y zeÃÄ… wszelkÂÄ… wartoÅ“ÃÅš, nauczyÂÅ‚y go mordowaÃÅš, wykorzystaÂÅ‚y i spotêgowaÂÅ‚y jego systematycznoÅ“ÃÅš i pedanteriê. Wojna daÂÅ‚a mu wysokie stanowisko w SS i wÂÅ‚adzê. Wojna uksztaÂÅ‚towaÂÅ‚a Jilrgena Stroopa na bezdusznego kata i mordercê.

-> Opowiadania obozowe Tadeusza Borowskiego. UkazujÂÄ… czÂÅ‚owieka zÂÅ‚agrowanego - czyli takiego, którego psychika przystosowaÂÅ‚a siê do warunków obozowych. Vorarbeiter Tadek jest "znieczulony" na Å“mierÃÅš wspóhowarzyszy, myÅ“li o tym jak siê dostosowaÃÅš, jak przetrwaÃÅš. Nie tylko w obozie - równieÂż w powstaÃÄ…czej Warszawie, równieÂż w codziennoÅ“ci wojennej, ludzie musieli obojêtnieÃÅš na Å“mierÃÅš, bo nastêpowaÂÅ‚a ciÂÄ…gle.

->"Medaliony" Z. NaÂÅ‚kowskiej. To wypaczony obraz psychiki lekarza Spannera, który w nomalnych wanmkach nie byÂÅ‚by chyha zdolny do podobnych potwornoÅ“ci. To "inna" psychika "dobroczyÃÄ…cy" z opowiadania pt. "Przy torze kolejomym". Wojna powoduje, Âże ten czÂÅ‚owiek, by pomóc - zabija bez poczucia zbrodni. "Dno" - udowadnia, Âże w straszliwym gÂÅ‚odzie czÂÅ‚owiek zdolny jest do ludoÂżerstwa. Czy ma jeszcze psychikê ezÂÅ‚owieka?

-> Poezja i dramat T. RóÂżewicza. Poeta twierdzi, Âże wojna, jeÅ“li nie unicestwiÂÅ‚a, to pozamieniaÂÅ‚a wszystkie wartoÅ“ci. Ten, który przeÂżyÂÅ‚ wojnê moÂże najwyÂżej przyjÂÄ…ÃÅš postawê horyzontalnÂÄ… jak bohater Kartoteki. "Krzyczafem w nocy" - brzmi jeden z tytuÂłów wierszy RóÂżewicza. "Mam 24 lata. OcalaÂÅ‚em prowadzony na rzeŸ" - tak zaczyna siê wiersz Ocalony. Ocalony to nie znaczy normalny. To czÂÅ‚owiek, którego psychika zostaÂÅ‚a wypaczona przez wojnê. Nigdy nie bêdzie juÂż sobÂÄ….



Rejestr powyÂższy nie jest peÂÅ‚ny, lecz jest reprezentatywny. Wojna wypacza osobowoÅ“ÃÅš kata, ofiary i kaÂżdego, kto stoi obok. Literatura udowadnia to i jest przestrogÂÄ….