1
Mateusz Popiel
Proces karny  ćwiczenia 2011/2012
dr hab. Adam Górski
Spis treści
v� Ćwiczenia 1  Wiadomości wstępne& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..2
v� Ćwiczenia 2  y
ródła prawa karnego procesowego i istota procesu& & & & & & & & & & & & & & & & & ..& & & & 4
v� Ćwiczenia 3  Przesłanki procesowe& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & 6
v� Ćwiczenia 4  Czynności procesowe (podział i znaczenie)& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..& 8
v� Ćwiczenia 5  Prawo do sądu& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...& 10
v� Ćwiczenia 6  Strony procesowe& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..12
v� Ćwiczenia 7  Strony procesowe (kazusy)& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...13
v� Ćwiczenia 8  Przedstawiciele procesowi stron (kazusy)& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...14
v� Ćwiczenia 9  Wszczęcie postępowania przygotowawczego...& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...15
v� Ćwiczenia 10  Zatrzymanie& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .16
v� Ćwiczenia 11  Środki nieizolacyjne& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 17
v� Ćwiczenia 12  Dowodowe czynności poszukiwawcze& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...18
v� Ćwiczenia 13  Zakończenie postępowania przygotowawczego& & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & ..19
v� Ćwiczenia 14  Rozprawa& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...& & & ..20
v� Ćwiczenia 15  Przewód sądowy& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & & & & & & & .21
v� Ćwiczenia 16  Dowody& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .& & & & & & & 22
v� Ćwiczenia 17  Wyrokowanie& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...& 23
v� Ćwiczenia 18  Akcja cywilna w procesie karnym& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .....24
v� Ćwiczenia 19  Tryby szczególne& & & ..& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...& & & & 26
v� Ćwiczenia 20  Postępowania odwoławcze& & & & & ..& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 28
v� Ćwiczenia 21  Postępowania odwoławcze (c.d.)& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 29
2
Mateusz Popiel
Proces karny
Ćwiczenia 1 (10.10.11.)
�� Proces karny
o Na czym nam zależy?:
ż� Na sprawiedliwości materialnej
�� Prawda
o A) prawdziwa/ materialna/ ontolog
o B) formalna/ uzgodniona przez strony
�� Tryby procesu karnego
o A) skazanie bez rozprawy  art. 335 KPK
Art. 335 KPK
ż 1. Prokurator może umieścić w akcie oskarżenia wniosek o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kary lub środka karnego za
występek zagrożony karą nieprzekraczającą 10 lat pozbawienia wolności bez przeprowadzenia rozprawy, jeżeli okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą
wątpliwości, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte.
ż 2. Jeżeli zachodzą warunki do wystąpienia z wnioskiem, o którym mowa w ż 1, a w świetle zebranych dowodów wyjaśnienia podejrzanego nie budzą wątpliwości,
dalszych czynności dowodowych w postępowaniu przygotowawczym można nie przeprowadzać; przeprowadza się jednak czynności, co do których zachodzi
niebezpieczeństwo, że nie będzie można ich przeprowadzić na rozprawie.
ż 3. Uzasadnienie aktu oskarżenia można ograniczyć do wskazania okoliczności, o których mowa w ż 1.
o Skazanie w oparciu na tym, co było  przywiązanie do historii; dociekamy zdarzenia, które miało miejsce dawno
temu, a dopiero przez filtr procesowy prześwietlamy to zdarzenie, nie moze być czymś uzgodnionym ą� prawdę
formalną się niekiedy aplikuje w procesie karnym
ż� Rozstrzygamy wg prawdy prawdziwej/ tego co było, ale pewne kwestie pozanormatywne mogą nam
pomagać
�� Co może nam przeszkadzać w docieczeniu prawdy?
o Art. 439 KPK  bezwzględne wady uchylenia orzeczenia- proces karny nawet z tymi wadami, to nie jest proces
nieważny ą� niema czegoś takiego jak nieważność (od 2003 roku)
Art. 439 KPK
ż 1. Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone
orzeczenie, jeżeli:
1) w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądz
podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40,
2) sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie,
3) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego,
4) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu,
5) orzeczono karę, środek karny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie,
6) zapadło z naruszeniem zasady większości głosów lub nie zostało podpisane przez którąkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu,
7) zachodzi sprzeczność w treści orzeczenia, uniemożliwiająca jego wykonanie,
8) zostało wydane pomimo to, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone,
9) zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 ż 1 pkt 5, 6 i 8 11,
10) oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 ż 1 i 2 oraz art. 80 lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w
których jego udział był obowiązkowy,
11) sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa.
ż 2. Uchylenie orzeczenia jedynie z powodów określonych w ż 1 pkt 9 11 może nastąpić tylko na korzyść oskarżonego.
ż 3. W posiedzeniu mają prawo wziąć udział strony, obrońcy i pełnomocnicy. Przepis art. 451 stosuje się odpowiednio.
�� Prawo Mirandy  prawo do milczenia
�� Nikt nie musi dostarczać dowodów na swoją niekorzyść
�� Zespół norm i zespół gwarancji określających prawa i obowiązki oskarżonego
o Sposoby przeprowadzania czynności dowodowych ą� muszą być jak najbardziej precyzyjne
o Złe okazania > nowe rozporządzenie > poprawa (ważna regulacja czynności dowodowych)
�� Jak dążymy do poznania prawny? Jaki jest nasz stopień wolności? Co nas ogranicza?
o Godność (metanorma konstytucyjna, wiele z niej wynika)
�� Jak dowodzimy w procesie?
3
Mateusz Popiel
o Kierujemy się zasadą swobodnej oceny dowodów (są systemy kierujace się legalną hierarchią dowodów  jeden
dowód jest lepszy, niż drugi)
�� Zasada swobodnej oceny dowodów
o Kontrolowana ocena dowodów ą� względy logiki formalnej
o Zasada swobodnej oceny dowodów nie oznacza swobody dowodzenia
o Czy sąd niema swobodnej inicjatywy dowodowej? Sąd ma inicjatywę dowodową
o Istotą pracy biegłego wiedza specjalna, którą on posiada
o Nie mozna złamać dóbr chronionych przez inne gałęzie prawa
Art. 308 KPK
ż 1. W granicach koniecznych dla zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa przed ich utratą, zniekształceniem lub zniszczeniem, prokurator albo Policja może w
każdej sprawie, w wypadkach niecierpiących zwłoki, jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, przeprowadzić w niezbędnym
zakresie czynności procesowe, a zwłaszcza dokonać oględzin, w razie potrzeby z udziałem biegłego, przeszukania lub czynności wymienionych w art. 74 ż 2 pkt 1 w
stosunku do osoby podejrzanej, a także przedsięwziąć wobec niej inne niezbędne czynności, nie wyłączając pobrania krwi, włosów i wydzielin organizmu. Po dokonaniu
tych czynności, w sprawach, w których prowadzenie śledztwa przez prokuratora jest obowiązkowe, prowadzący postępowanie przeka zuje sprawę niezwłocznie
prokuratorowi.
�� Co nam zabrania dowodzenia? Przepisy ustawy
�� Zakazy dowodowe (nie kontratypy)  ustawodawca decyduje się chronić bardzo różne dobra prawne
o Co chronią zakazy dowodowe?
o Za zakazem dowodowym stoi prawo do prywatności (zakaz przesłuchiwania rodziny), tajemnice zawodowe
o Najpierw musimy zrozumieć charakter/ istotę wolności/ zakazu:
o Godność ą� wolność ą� co z wolności wynika dla oskarżonego?
ż� Swoboda wypowiedzi centralnym prawem < wynika odmowa składania zeznań (reguła Mirandy)
�� Czy można zmuszać kogoś do czegoś?
o Nie można zrobić czegoś więcej niż jest w kodeksie
o  Teoria tykającej bomby - Czy jeśli wszystko jest gotowe do zamachu, to możemy stosować tortury legalnie, by się
dowiedzieć z których lotnisk samoloty będą uderzały na wierze?
o Tortury normą bezwzględną  bezdyskusyjne  dyskwalifikuje to jako dowód, nie wolno nawet zadawać pytań
sugerujących
o Oskarżony nie ma obowiązku dowodzić  nemo ipse tenetur accusare
�� Istnieją jednak wyjątki od prawa do milczenia i bierności, można pobierac pewne ślady
�� Czy można stosować podstęp?
�� Obecność środków służących utrwalaniu zdarzeń? Śledztwo dziennikarskie i prywatne śledztwo? Jak to się przyda do
procesu?
�� Czy można używać tajnych/ przypadkowcyh nagrań? Tak
�� Czy prawo gdzieś stawia granicę dowodowi prywatnemu?
o Dowód prywatny, nagranie prywatne, dowód audiowizualny
o Sprawa rozwodowa > sprawy karne > mąż się w nieodpowiedni sposób zajmował dziećmi, molestował je > kiepskie
i idiotyczne opinie biegłych ( nie można wykluczyć że oskarżony zrobił to i to w stosunku do dzieci... )
o Czy możemy zamówić opinie prywatną? Możemy. A czy możemy to załączyć jako dowód?
ż� Dowód prywatny/dokument prywatny sporządzony dla celów procesu karnego jest niedopuszczalny >
zakaz dowodowy, ale jeżeli nie jest on sporządzony dla celów, to jest to dozwolone (dowód
przypadkowy). Dowód przypadkowy - np. monitoring stadionowy, przypadkowe nagranie. Problem
uznania dowodu nagranego przez Michnika, gdy przyszedł do niego Rywin.
�� Musi istnieć możliwość równoprawnego kwestionowania dowodu. Prokurator jest panem postępowania, a przed sądem jest
szarą myszka, z którym mogę walczyć (w teorii).
�� Co może zrobić sąd? Może zlecić dodatkową opinię, gdy ma tylko jedną.
o Sąd w procesie karnym ma inicjatywę dowodową (używana w 90%, służy udowadnianiu nieudowodnionego aktu
oskarżenia > skrzywienie konfirmacyjne > ma w głowie, że musi potwierdzać, a jeśli jej nie przeprowadzi można
mu zarzucić, że on nie przeprowadził dowodu, ale wszystko dalej zależeć będzie od sądu odwoławczego
4
Mateusz Popiel
o Sąd apelacyjny nie jest sądem rewizyjnym, nie wydaje wyroku reformacyjnego > sąd odwoławczy ma ograniczone
możliwości wyroku reformacyjnego i ograniczenie sprawy. Jeżeli nie mamy prawomocności, to możemy zaskarżyć.
(Np. 8 lat mężczyzna udowadniał, że nie bił kogoś na plaży na śmierć).
Proces karny
Ćwiczenia 2 (17.10.11.)
y
ródła prawa karnego procesowego i istota procesu
1. Kodeks postępowania karnego
2. Konstytucja (prawo do rzetelnego procesu, jawność procesu, prawo do obrony, domniemanie niewinności)
3. Umowy międzynarodowe (Ratyfikowana w 1992 roku  konwencja z 1992. Najpierw konwencja, potem konstytucja  był
okres, że konwencja kształtowała nasze prawo karne procesowe. Kiedyś tylko prokurator mógł pozbawiać wolności, a teraz
także sąd).
a. Europejska konwencja praw człowieka (art. 3  zakaz tortur)
b. Konwencja lapidarnie określa pewne aspekty. ETPC  wykładnia  case law (własne orzecznictwo, ale u nas nie jest
z
ródłem prawa)
c. Art. 6  prawo do sądu, kwestia obrony formalnej (prawo do posiadania adwokatów)
4. Inne akty równe ustawie
a. Kodeks karny (więcej norm materialno-prawnych w KPK, niż odwrotnie)
b. Prawo o ustroju sądów powszechnych
c. Ustawa o SN
d. Ustawa o świadku koronnym (ustawa do niedawna temporalna)
e. Ustawa o policji (czynności operacyjno rozpoznawcze - wniosek o podsłuch)
i. Podsłuch - łatwiej an podstawie Ustawy o Policji, bo w KPK węziej i jest numerus clausus
ii. KPK: podejrzany/oskarżony
Art. 393 KPK (wyjątek od zasady bezpośredniości)
ż 1. Wolno odczytywać na rozprawie protokoły oględzin, przeszukania i zatrzymania rzeczy, opinie biegłych, instytutów, zakładów lub instytucji, dane o karalności,
wyniki wywiadu środowiskowego oraz wszelkie dokumenty urzędowe złożone w postępowaniu przygotowawczym lub sądowym albo w innym postępowaniu
przewidzianym przez ustawę. Nie wolno jednak odczytywać notatek dotyczących czynności, z których wymagane jest sporządzenie protokołu.
ż 2. Wolno również odczytywać zawiadomienie o przestępstwie, chyba że zostało złożone do protokołu, o którym mowa w art. 304a.
ż 3. Mogą być odczytywane na rozprawie wszelkie dokumenty prywatne, powstałe poza postępowaniem karnym i nie dla jego celów, w szczególności oświadczenia,
publikacje, listy oraz notatki.
ż 4. Wolno odczytywać na rozprawie protokoły zeznań świadka przesłuchanego w warunkach określonych w art. 184. Rozprawa jest wówczas niejawna; przepisu art.
361 ż 1 nie stosuje się.
�� Podobny przepis w Ustawie o Policji
�� Co decyduje o tym, czy coś jest czynem? Jakie jest znaczenie pojęcia czynu dla procesu karnego? Co jest tym samym
czynem? Jak odróżniać tożsamość czynu, a nie-tożsamość czynu?
o Funkcja czysto gwarancyjna (tożsamość czynu)  nie można wyjść poza granice aktu oskarżenia
o Art. Cieślak:  kryteria tożsamości czynu (art. 335 KPK  skazanie bez rozprawy)
o Kazus: proces skonsumował skazanie w zawieszeniu? Skazanie za pobicie  czy konsumuje potem ewentualny
wniosek za gwałt?
o Powaga rzeczy osądzonej, a kryteria tożsamości czynu
o Tożsamość sprawy  dobro prawne, zupełnie inne dobro prawne, mino tożsamości sprawcy
o Kazus na tożsamość czynu  wypadek komunikacyjny: kobieta się zamieniła miejscami z mężem > wszcząć nowe
postępowanie.
�� Negatywne przesłanki procesowe (art. 17 KPK)
Art. 17 KPK
ż 1. Nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy:
5
Mateusz Popiel
1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia,
2) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa,
3) społeczna szkodliwość czynu jest znikoma,
4) ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze,
5) oskarżony zmarł,
6) nastąpiło przedawnienie karalności,
7) postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się,
8) sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych,
9) brak skargi uprawnionego oskarżyciela,
10) brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej,
11) zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie.
ż 2. Do chwili otrzymania wniosku lub zezwolenia władzy, od których ustawa uzależnia ściganie, organy procesowe dokonują tylko czynności nie cierpiących zwłoki w
celu zabezpieczenia śladów i dowodów, a także czynności zmierzających do wyjaśnienia, czy wniosek będzie złożony lub zezwolenie będzie wydane.
ż 3. Niemożność przypisania winy sprawcy czynu nie wyłącza postępowania dotyczącego zastosowania środków zabezpieczających.
�� Wyrok uniewinniający, a nie umorzenie postępowania
�� Przedawnienie przesłanką formalną  nie zawiera w sobie żadnego kwantum oceny > żadnego uniewinnienia potem po
przedawnieniu
�� Postępowanie przygotowawcze > umorzenie
�� Czyn, czy zdarzenie (fakt, fakty oceniane w procesie)
o Należy odróżniać tożsamość czynu, od tej samej kwalifikacji prawnej
Art. 398 KPK
ż 1. Jeżeli na podstawie okoliczności, które wyszły na jaw w toku rozprawy, oskarżyciel zarzucił oskarżonemu inny czyn oprócz objętego aktem oskarżenia, sąd może za
zgodą oskarżonego rozpoznać nowe oskarżenie na tej samej rozprawie, chyba że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania przygotowawczego co do
nowego czynu.
ż 2. W razie odroczenia rozprawy oskarżyciel wnosi nowy lub dodatkowy akt oskarżenia.
Art. 399 KPK
ż 1. Jeżeli w toku rozprawy okaże się, że nie wychodząc poza granice oskarżenia można czyn zakwalifikować według innego przepisu prawnego, sąd uprzedza o tym
obecne na rozprawie strony.
ż 2. Na wniosek oskarżonego można przerwać rozprawę w celu umożliwienia mu przygotowania się do obrony.
Art. 400 KPK
ż 1. Jeżeli po rozpoczęciu przewodu sądowego ujawni się, że czyn oskarżonego stanowi wykroczenie, sąd, nie przekazując sprawy właściwemu sądowi, rozpoznaje ją w
tym samym składzie, stosując w dalszym jej toku, przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
ż 2. Przepis ż 1 stosuje się również w sprawach o wykroczenia popełnione przez żołnierzy w czynnej służbie wojskowej.
�� Warunkiem objęcia procesem innego czynu będzie zgoda oskarżonego  musi się na to zgodzić
�� ne bis in idem  czyn w znaczeniu ontologicznym
�� Obowiązywanie ustawy karnej procesowej:
Art. 1 KPK
Postępowanie karne w sprawach należących do właściwości sądów toczy się według przepisów niniejszego kodeksu.
�� Kwestia dowodu z zagranicy?
o Art. 587 KPK  dopuszczenie odczytywania zagranicznych protokołów
Art. 587 KPK
Sporządzone na wniosek polskiego sądu lub prokuratora protokoły oględzin, przesłuchań osób w charakterze oskarżonych, świadków, biegłych lub protokoły innych
czynności dowodowych, dokonanych przez sądy lub prokuratorów państw obcych albo organy działające pod ich nadzorem, mogą być odczytywane na rozprawie na
zasadach określonych w art. 389, 391 i 393, jeżeli sposób przeprowadzenia czynności
nie jest sprzeczny z zasadami porządku prawnego w Rzeczypospolitej Polskiej.
�� W prawie karnym materialnym jest stosowanie ustawy względniejszej, a tutaj nie (normy proceduralne chwytają w locie 
jak się zmienia, to stosujemy, nie dotyczy to gwarancyjnych materialnych przepisów w KPK)
�� Co do zasady niedopuszczalna analogia (kazus: ktoś nie miał wyraz
nego zakazu prowadzenia pojazdów, a sąd uznał, że
powinien mieć i dosadził na podstawie art. 420 KPK, ale sąd zrobił to przez analogię.
6
Mateusz Popiel
Proces karny
Ćwiczenia 3 (7.11.11.)
�� Przesłanki procesowe
o Inaczej warunki dopuszczalności procesu karnego
o Gdzie można wyczytać przesłanki (każdy organ procesowy musi badać z urzędu) - art. 17 KPK
Art. 17 KPK
ż 1. Nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy:
1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia,
2) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa,
3) społeczna szkodliwość czynu jest znikoma,
4) ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze,
5) oskarżony zmarł,
6) nastąpiło przedawnienie karalności,
7) postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się,
8) sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych,
9) brak skargi uprawnionego oskarżyciela,
10) brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej,
11) zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie.
ż 2. Do chwili otrzymania wniosku lub zezwolenia władzy, od których ustawa uzależnia ściganie, organy procesowe dokonują tylko czynności nie cierpiącychzwłoki w
celu zabezpieczenia śladów i dowodów, a także czynności zmierzających do wyjaśnienia, czy wniosek będzie złożony lub zezwolenie będzie wydane.
ż 3. Niemożność przypisania winy sprawcy czynu nie wyłącza postępowania dotyczącego zastosowania środków zabezpieczających.
�� Dyrektywa skierowana do kogo?
�� Sformułowane od strony negatywnej (ale można by je sformułować także od strony pozytywnej)
�� Prawo karne procesowe stosuje sąd, ale obowiązują również i kuratora
�� Stanowią przyczyny odwoławcze (ktoś toczył postepowanie wbrew zakazowi  gruntownie postepowanie wadliwe)
�� Przesłanki materialne i formalne
o Pewne prześłanki na pewno są materialne
o Materialne: faktyczna  czynu nie popełniono
�� Przesłanki materialne uniewinnienia i umorzenia:
o Czynu nie popełniono
�� Art. 17 par. 2 KPK  uniewinnienie, czy umożenie - przed sądem
�� Problem tożsamości czynu i jego skutki
�� Uniewinnienie  art. 414
Art. 414 KPK
ż 1. W razie stwierdzenia po rozpoczęciu przewodu sądowego okoliczności wyłączającej ściganie lub danych przemawiających za warunkowym umorzeniem
postępowania, sąd wyrokiem umarza postępowanie albo umarza je warunkowo. Jednakże w razie stwierdzenia okoliczności wymienionych w art. 17 ż 1 pkt 1 i 2 sąd
wydaje wyrok uniewinniający, chyba że sprawca w chwili czynu był niepoczytalny.
ż 2. Umarzając postępowanie sąd stosuje odpowiednio art. 322 ż 2 i 3, art. 323 ż 1 i 2 oraz art. 340 ż 2 i 3.
ż 3. Sąd stosuje środek zabezpieczający wskazany w art. 99 ż 1 Kodeksu karnego lub w art. 43 ż 2 Kodeksu karnego skarbowego, jeżeli wyniki przewodu sądowego to
uzasadniają, a umorzenie następuje z powodu niepoczytalności sprawcy w chwili popełnienia czynu.
ż 4. Umarzając postępowanie warunkowo, sąd stosuje odpowiednio art. 341.
ż 5. Przewidując możliwość warunkowego umorzenia postępowania albo możliwość orzeczenia kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, sąd może wznowić
przewód sądowy celem odpowiedniego zastosowania art. 341 ż 3; wówczas sąd może zarządzić przerwę.
�� Kiedy wyrok uniewinniający, a kiedy umarzający?
�� Przesłanka społecznej szkodliwości  wyrok umarzający
�� Inna okoliczność wyłączająca ściganie
�� Abolicja: puszcza się w niepamięć
�� Art. 11 KPK  umowa o zasadzie specjalności
�� Przesłanki:
o A) względne
o B) bezwzględna: śmierć oskarżonego;
7
Mateusz Popiel
Kazusy 1
Kazus1/ s. 33
Barbara S. została zgwałcona. Dzień po stawiła się w prokuratorze. Złożyła sosowny wniosek o ściganie. Obrońca złożył wniosek o
umożenie na podst art. 17 pkt. 10 KPK. Co prawda w sprawie znajduje się wniosek, aczkolwiek pokrzywdzony jest upośledzony w
stopniu debilizmu. Oskarżony powiedział, że to nie wyłącza odpowiedzialności, gdyż to jest najlższejszy stopień upośledzenia. Kto
ma racje?
Kazus 2/ s. 34
Jecek S. zabrał samochód Zdzisława bez jego zgody. Osoba najbliższa (art. 115 KK)
Art. 115 KK
ż 11. Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej
małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.
Kazus 3/ s. 35
Adam W. zgwałcił Janinę K. Janina nie zgłosiła powództwa o zgwałcenie w związku z tym wszczęto postępowanie o przestępstwo z
art. 157 KK. Wyrok się uprawomocnił. Po tym Janina wniosła oskarżenie o gwałt. Jaką decyzję podejmie prokurator?
�� Ne bis in idem (łac. walor rzeczy osądzonej)
o A) krajowe
o B) zagraniczne:
ż� Czy tylko skazanie wiąże, czy także uniewinnienie  art. 54 konwencji wykonawczej z Schengen
ż� Uniewinnienia też wiąża  Strasbourg: uniewinnienia też wiążą, chociaż mogą być spowodowane brakiem
dowodów
ż� Czy jeśli w innym państwie się umoży sprawę z powodu przedawnienia to w Polsce także (ktoś ma
dłuższy, lub krótszy okres przedawnienia)?
ż� Czy wiąże to Polskę, chociaż się w Polsce nie przedawniło, a tylko w innym kraju?
�� Trudno powiedzieć czytając konwencję z Schengen
�� Strasbourg: nie można już ścigać tego przestępstwa, gdy w kraju członkowskim mającym
jurysdykcje w danej sprawie, czyn się już przedawnia
Kazus 6/ s. 36
Brak skargi uprawnoinego oskarzyciela  wycofanie przez prokutatora oskarżenia jest równoznaczne z jego brakiem. Była skarga 
prokurator stwierdził, że bez sensu jest akt oskarżenia ą� nie wiąże sądu
Kazus 8/ s. 37
Art. 178 a par. 2  sędzia jadąc na rowerze. Immunitet formalny  przeszkodą o tyle, o ile nie zostanie uchylony
(Kazus 9 i w domu)
Kazus 7/ s. 36
W następstwie pochodzącego od PZU zawiadomienia prokuratura wszczęła postępowanie przygotowawcze z art. 288 KK. Ponownie
złożono zawiadomienie, tym razem do prokuratury rejonowej w B. W drugiej sprawie prokurator błędnie przyjął kwalifikacje z art.
286 KK. Prokuratorzy orzekli że zaistniało lis pendens (łac. zawisłość sprawy/ sporu). Oskarżony dodatkowo miał immunitet
sędziowski.
Więcej niż jedna negatywna przesłanka. Immunitet  względna przesłanka formalna. Postępowanie powinno być umożone do czasu
podjęcia decyzji co do immunitetu. Istnieje możliwość po prostu zawieszenia postępowania.
1
P. Hofmański, K. Zgryzak, Proces karny. Kazusy i ćwiczenia.
8
Mateusz Popiel
Proces karny
Ćwiczenia 4 (14.11.11.)
Czynności procesowe (podział i znaczenie)
�� Sposób komunikowania czynności:
o A) czynności wyraz
ne  reguła
o B) czynności konkludentne
�� Ze względu na podmiot
o A) czynności organów procesowych
o B) czynności stron procesowych
o C) innych stron
�� Ze względu na charakter:
o A) oświadczenia procesowe
ż� A) oświadczenia wiedzy  zeznania
ż� B) oświadczenia woli  komunikowanie dążeń uczestników procesu (np. cofnięcie wniosku, złożenie
wniosku)
o B) spostrzeżenia procesowe
o C) czynności realne
�� Oświadczenia władcze:
o A) polecenia
o B) decyzje procesowe: może wydawać prokurator i policja w odpowiednim regulowanym ustawą zakresie w
postępowaniu
�� Decyzje procesowa
o A) orzeczenia:
ż� A) wyrok
ż� B) postanowienie
o B) zarządzenia:
ż� A) wyrok
ż� B) postanowienie
�� Regułą decydowania w procesie karnym  wyrok (reguła logiczna i statystyczna)
�� Wyrok reformatoryjny  zmieniający
�� Wyrok kasacyjny
�� Różnica między kontrolą formalną aktu oskarżenia (sędzia)  kontrola niemerytoryczna
�� Wyrok łączny: coś, co procesowo łączy kary zapadłe w różnych postępowaniach na podstawie art. 85 KK > Egzamin: wyrok
łączy (właściwość funkcjonalna wyroku łącznego)
�� Wyrok skazujący bez rozprawy  konsensualny tryb zakończenia procesu  jest tylko posiedzenie, a jest wyrok
�� Wyrok zaoczny  zapada na rozprawie uproszczonej
�� Wyrok nakazowy  bez udziału stron
�� Wniosek na uzasadnienie - pierwsza czynność w kierunku apelacji
�� Postanowienia  art. 96 KPK > regułą uzasadniania z urzędu, z wyjątkami
�� Wyrok:
o Bezwzględnie uzasadniane z urzędu:
ż� Każda forma w II instancji
ż� Wyrok, do którego wniesiono zdanie odrębne (udział czynnika społecznego w postaci ławników)
o Wyrok nakazowy  nie uzasadnia się (po prostu)
�� Zarządzenia
o Uzasadnia się wtedy, kiedy podlegają zaskarżeniu
9
Mateusz Popiel
�� Wadliwość
o Pomyłki pisarskie można sprostować w każdym czasie
o Art. 420 KPK pozwala uzupełniać
o Skutki prawne wadliwości
�� A) Nieważność:
o Niema nieważności w kodeksie, w ustawie rehabilitacyjnej jest (ale to kwestia niszowa)
o Art. 439 KPK kiedyś  sąd musi badać ilekroć kontroluje orzeczenie
�� B) Wadliwość
o A) względna
o B) bezwzględna: 439 KPK; sąd uchyla na posiedzeniu zaskarżone orzeczenie jeżeli dostrzeże tą wadliwość
�� C) Bezzasadność
�� D) Niedopuszczalność
�� E) Bezskuteczność
o Automatycznie jest dyrektywą do pozostawienia czynności procesowej w formie pisma bez rozpoznania
o Bez rozpoznania: art. 120 KPK
ż� A) pismo nie spełnia warunków formalnych
ż� B) nie dotrzymano terminu zawitego
ż� C) środek odwoławczy jest niedopuszczalny z zasady (ustawa)
ż� Zrobienie czegoś niedopuszczalnego w procesie ą� uchylenie wyroku
�� Podział i klasyfikacja terminów procesowych
o Ze względu na skutki ich niedochowania:
ż� A) zawite  po tym terminie czynność dokonana jest bezskuteczna. Wiążą strony procesowe (dotyczą
stron)
�� Można go przywrócić
�� Wniosek o przywrócenie terminu zawitego (ograniczony czasowo)
ż� B) prekluzyjne:
�� Absolutna nieprzywracalność
ż� C) instrukcyjne:
�� Wiążą, ale ich przekroczenie nie wywołuje żadnych skutków procesowych
Kazusy
Kazus 1/ s. 47
Nie wymaga uzasadnienie, ale nie dotyczy to sprzeciwu strony. Wyrok sądu II instancji  bezzasadny.
Kazus 2/ s. 48
Typowy przykład na liczenie głosów  większością głosów orzeczenia zapadają, dlatego niema parzystych składów. 3:2. Gdy
problem, które orzeczenie bardziej względne?
Kazus 3/ s. 48
Art. 439 KPK  bezwzględnie wadliwy wyrok niepodpisany przez sędziego.
Kazus 4/ s. 49
Kazus 5/ s. 50
10
Mateusz Popiel
Proces karny
Ćwiczenia 5 (21.11.11.)
Prawo do sądu
�� Konwencja
�� Prawo do sądu właściwego/ustawowego sędziego
�� Kiedy można je złamać?
o KPK  prawo do sądu właściwego:
ż� Właściwy  procedujący wg właściwości
�� Właściwość rzeczowa: całościowe osądzenie sprawy w I instancji (orzeczenie o
odpowiedzialności karnej)
o Domniemanie właściwości sądu (art. 24. Par. 1  domniemanie właściwości sądu
rejonowego)
o Egzamin: zmylenie co do właściwości rzeczowej (art. 278  kradzież ale tylko w związku
z art. 294)
Art. 24 KPK
ż 1. Sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu.
ż 2. Sąd rejonowy rozpoznaje ponadto środki odwoławcze w wypadkach wskazanych w ustawie
Art. 25 KPK
ż 1. Sąd okręgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach o następujące przestępstwa:
1) o zbrodnie określone w Kodeksie karnym oraz w ustawach szczególnych,
2) o występki określone w rozdziałach XVI i XVII oraz w art. 140 142, art. 148 ż 4, art. 149, art. 150 ż 1, art. 151 154, art. 156 ż 3, art. 158 ż 3, art. 163 ż 3 i 4, art.
165 ż 1, 3 i 4, art. 166 ż 1, art. 173 ż 3 i 4, art. 185 ż 2, art. 189a ż 2, art. 210 ż 2, art. 211a, art. 252 ż 3, art. 258 ż 1 3, art. 265 ż 1 i 2, art. 269, art. 278 ż 1 i 2 w zw.
z art. 294, art. 284 ż 1 i 2 w zw. z art. 294, art. 286 ż 1 w zw. z art. 294, art. 287 ż 1 w zw. z art. 294, art. 296 ż 3 ora z art. 299 Kodeksu karnego,
3) o występki, które z mocy przepisu szczególnego należą do właściwości sądu okręgowego.
ż 2. Sąd apelacyjny, na wniosek sądu rejonowego, może przekazać do rozpoznania sądowi okręgowemu, jako sądowi pierwszej insta ncji, sprawę o każde przestępstwo,
ze względu na szczególną wagę lub zawiłość sprawy.
ż 3. Sąd okręgowy rozpoznaje ponadto środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w pierwszej instancji w sądzie rejono wym oraz inne sprawy przekazane
mu przez ustawę.
o Instancyjne częścią funkcjonalnej
o Perpetuatio fori  trwałość forum (nie jest zasadą absolutną)
ż� W pewnych wypadkach niewłaściwość skutkuje  439 pkt. 4)
Art. 439 KPK
ż 1. Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone
orzeczenie, jeżeli:
4) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu,
�� Niewłaściwość względna też jest wadą
�� Właściwość funkcjonalna  zastosowanie tymczasowego aresztowania
Składy sądu
�� Zasadą  skład jednoosobowy (art. 28 KPK)
Art. 28 KPK
ż 1. Na rozprawie głównej sąd orzeka w składzie jednego sędziego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Sędzia ma prawa i obowią zki przewodniczącego.
ż 2. W sprawach o zbrodnie sąd orzeka w składzie jednego sędziego i dwóch ławników.
ż 3. Ze względu na szczególną zawiłość sprawy sąd pierwszej instancji może postanowić o rozpoznaniu jej w składzie trzech sęd ziów.
ż 4. W sprawach o przestępstwa, za które ustawa przewiduje karę dożywotniego pozbawienia wolności, sąd orzeka w składzie dwóch sędziów i trzech ławników.
o Wyjątki:
ż� Dożywocie,
ż� Szczególna zawiłość sprawy
�� Osądzenie przez niewłaściwy wydział  chodzi o to, żeby był właściwy skład (właściwość rzeczowa wydziałów  kwestia
organizacyjna)
(Kolokwium: rozdziały I  IV podręcznika/kazuśnik - co do każdej jednostki krótki kazus
Egzamin  test wielokrotnego wyboru - trudno go rozwiązać, bez szczegółowej analizy poszczególnych artykułów)
Kazusy
Kazus 2/ s. 63
11
Mateusz Popiel
Prokurator, kazus z art. 148 par. 2 kk. Sąd uznał wniosek za zasadny. Czy prawo do składu zostało określone w sposób prawidłowy, a
jeżeli nie, to jaki to ma skutek? Uznanie, że ktoś jest niepoczytalny  oczywiste. Zabójstwo > posiedzenie w składzie dla zabójstwa;
dokonane zabójstwo > pokrzywdzony nie żyje. Głównym forum tego typu spraw jest procedowanie na posiedzeniu.
Art. 40 KPK
ż 1. Sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli:
1) sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio,
2) jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych
osób,
3) jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt. 2 albo jest związany z jedną
z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli,
4) był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły,
5) brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze,
6) brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie,
7) brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone,
8) (uchylony),
9) brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw,
10) prowadził mediację.
ż 2. Powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli.
ż 3. Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie lub zaskarżonego w trybie kasacji, nie może orzekać co do tego wniosku lub tej
kasacji.
Art. 41KPK
ż 1. Sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie.
ż 2. Wniosek o wyłączenie sędziego, zgłoszony na podstawie ż 1 po rozpoczęciu przewodu sądowego, pozostawia się bez rozpoznania, chyba że przyczyna wyłączenia
powstała lub stała się stronie wiadoma dopiero po rozpoczęciu przewodu.
Kazus 4/ s. 65
Prawo do sądu i to sądu właściwego (niewłaściwy, jeśli wyłączony z mocy samego prawa; niewłaściwy, jeśli wyłączony z mocy
wniosku). Z urzędu art. 40 KPK - bezwzględne, na wniosek art. 41 KPK  względne.
�� Art. 40:
�� Art. 439 pkt. 1  przyczyna odwoławcza
Art. 439 KPK
ż 1. Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone
orzeczenie, jeżeli:
1) w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądz
podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40,
2) sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków
�� Art. 41 ą� art. 438 KPK  względne:
o Wymaga wniosku o wyłączenie sędziego
o Jeżeli sam sędzia stwierdzi konieczność swojego wyłączenia na podstawie art. 40 to też sam powinien się wyłączyć
Art. 438 KPK
Orzeczenie ulega uchyleniu lub zmianie w razie stwierdzenia:
1) obrazy przepisów prawa materialnego,
2) obrazy przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia,
3) błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia,
4) rażącej niewspółmierności kary lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego lub innego środka.
�� Czy sędzia może być bezstronny?
o Co jeżeli stwierdzimy, ze nie może?
o Sędzia wyrobi sobie pogląd na sprawę  art. 40 ust. 1 KPK
o Uchwała SN:
ż� Nie możemy stwierdzić, że istnieje przyczyna, która zawsze będzie wypełniała znamiona sędziego
wyłączonego na wniosek, bo wtedy ustawodawca skodyfikowałby go jako art. 40 KPK  bezwzględna
przyczyna
Art. 37 KPK (dobro wymiaru sprawiedliwości)
Sąd Najwyższy może z inicjatywy właściwego sądu przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli wymaga tego dobro wymiaru
sprawiedliwości.
�� Art. 25 par. 2 KPK  właściwość rotacyjna  przekazania wyżej
�� Art. 37  właściwość funkcjonalna (przekazania) ą� decyduje SN; inne powody:
Kazus 5/ s. 64
Zażalenie na umorzenie śledztwa. Art. 37 i przekazanie innemu sądowi równoległemu.
12
Mateusz Popiel
�� Perpetuatio fori  zawisłość sprawy
�� Samodzielność jurysdykcyjna sądu karnego  art. 8 KPK
Art. 8 KPK
ż 1. Sąd karny rozstrzyga samodzielnie zagadnienia faktyczne i prawne oraz nie jest związany rozstrzygnięciem innego sądu lub organu.
ż 2. Prawomocne rozstrzygnięcia sądu kształtujące prawo lub stosunek prawny są jednak wiążące.
o Wyjątki:
ż� Z niezawisłości sądu wynika, że zasadą jest to, że żadne orzeczenia nie powinny mieć żadnego wpływu
ż� Żadna decyzja organu nie wiąże
ż� Odpowiedzialność karna zależy od izby skarbowej, która nie jest żadnym prejudykatem dla nas
ż� Par. 2 art. 8 KPK
�� Uchylenie i przekazanie do ponownego rozpoznania:
o Może, ale trzeba to interpretować ścieśniająco
o Orzeczenia TK
o Orzeczenie ETPC
o Orzeczenie ETS
ż� Musi mieć w konkretnej sprawie, w zakresie rozporządzeń (sam może uchylić rozporządzenie  sąd
konstytucyjny sam dla siebie)
ż� W tej sprawie w której zadał pytanie to wiąże
�� Art. 148 par. 2  kara zaskarżona > naruszono przepisy ustrojowe > uchylenie
�� Ponowne rozpatrzenie sprawy ą� Procter decretur  z powodu orzeczenia innego organu
Proces karny
Ćwiczenia 6 (5.12.11.)
Strony procesowe
�� Interes prawny
�� Element normatywny: zdolność procesowa
�� Tytuł strony nie musi być dany raz na zawsze
Art. 299 KPK
ż 1. W postępowaniu przygotowawczym pokrzywdzony i podejrzany są stronami.
ż 2. W wypadkach wskazanych w ustawie określone uprawnienia przysługują również osobom nie będącym stronami.
ż 3. W czynnościach sądowych w postępowaniu przygotowawczym prokuratorowi przysługują prawa strony.
�� Postępowanie przejściowe (stopień przejściowy w procesie)
o Status pokrzywdzonego?  Czy jest stroną?
ż� W przygotowawczym jest stroną
ż� Skazanie bez rozprawy  art. 343 KPK nic nie ma o pokrzywdzonym
�� Co musi zrobić pokrzywdzony aby być stroną  art. 54 KPK
o Oświadczenie jest automatyczne chyba, że są przesłanki do wydania negatywnego oświadczenia
�� Przedstawiciel społeczny  co może zrobić:
o Art. 91 KPK  nie może składać apelacji, nie jest stroną, nie może złożyć wniosku dowodowego
�� Pokrzywdzony
o Wytyczne SN w celu doprecyzowania definicji (obecnie są uchwały mające rangę zasady prawnej)
o Krąg pokrzywdzonych ograniczony  dobro prawne, które chroni typ danego przestępstwa
o Tryb bezpośredniości  tylko zagrożenie bezpośrednie sytuuje nas w roli pokrzywdzonego
o Jak występuje w polskim procesie karnym?
o Art. 49 KPK
o Nie ma europejskiego reprezentanta, niema pełnomocnika jako takiego europejskiego
o OLAF  instytucja profilaktycznie zajmująca się przestępstwami gospodarczymi
o Charakterystyka terminu o którym mowa w KPK
�� Rozpoczęcie przewodu  prekluzja, póz
niej już nie można wstąpić w proces w roli oskarżyciela procesowego
�� Postępowanie przygotowawcze
o Prokurator  organ procesowy
13
Mateusz Popiel
o Inkwizycyjność  antynomia kontradyktoryjności
o Przygotowawcze postępowanie nie może być kontradyktoryjne, u nas postępowanie przygotowawcze jest
inkwizycyjne  nie ma dostępu do akt
ż� Z zasady trudność w dostępie do akt
o TK: niekonstytucyjność > przepisy mówiące o obowiązku wglądu do dokumentów o aresztowanym
o Prokurator  konwersja: z chwilą występowania przed sądem staje się oskarżycielem publicznym (ale nie tylko on
może być oskarżycielem publicznym)
o Art. 325 KPK  delegacja rozporządzeniowa, organy te mogą oskarżać, ale prokurator w każdej tej sprawie może
zastąpić organ
o Oskarżyciel prywatny  przestępstwa ścigane na wniosek oskarżyciela (niema postępowania przygotowawczego,
prywatny podmiot zbiera dowody, nie ma żadnych przesłanek dowodzenia, brak możliwości wprowadzenia dowodu
stworzonego na potrzeby procesu)
o Oskarżyciel subsydiarny/samoistny  oskarżyciel publiczny nie chce wszcząć postępowania
o Przymus adwokacko-radcowski
o Wymuszenie skargi publicznej  sam nie oskarżam prywatnie, ale wymuszam skargę prokuratora
Oskarżony
�� KPK: oskarżony sensu largo (oskarżony, podejrzany)
�� Sensu stricte  ten wobec którego złożono wniosek, lub warunkowo go umorzono
�� Prawa oskarżonego  oskarżony sensu largo
�� Art. 308 KPK  czynności w niezbędnym zakresie
�� Art. 244 KPK  zatrzymanie
�� Co można wobec osoby podejrzanej z art. 308:
o Kilka osób doniosło (anonim nie jest dowodem na nic), że ktoś popełnił przestępstwo
o Kogoś oskarżono, że przemyca narkotyki  wiarygodność zależy od wiarygodności informacji
o Anonim w znaczeniu procesowym  śmieć
o Art. 308 KPK  nie możemy wszcząć postępowania, bo nic nie wiemy
o Można kogoś prześwietlić lege artis
�� Art. 74 KPK
o Wiemy, że podejrzany jest specyficzną stroną,
o Nemo se ipsum tenetur accusare  nikt nie jest zobowiązany, aby się sam oskarżać dowodami
o Prakseologiczny ciężar dowodu  oskarżony jak ma dowody na swoją korzyść powinien je przedstawić, ale nie musi
o Nemo se ipsum, a art. 74 KPK
Art. 74 KPK
ż 1. Oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść.
ż 2. Oskarżony jest jednak obowiązany poddać się:
1) oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom nie połączonym z naruszeniem integralności ciała; wolno także w szczególności od oskarżonego pobrać odciski,
fotografować go oraz okazać w celach rozpoznawczych innym osobom,
2) badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, pod warunkiem że
dokonywane są przez uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia z zachowaniem wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu oskarżonego, jeżeli
przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne; w szczególności oskarżony jest obowiązany przy zachowaniu tych warunków poddać się pobraniu krwi, włosów lub
wydzielin organizmu, z zastrzeżeniem pkt. 3,
3) pobraniu przez funkcjonariusza Policji wymazu ze śluzówki policzków, jeżeli jest to nieodzowne i nie zachodzi obawa, że zagrażałoby to zdrowiu oskarżonego lub
innych osób.
ż 3. W stosunku do osoby podejrzanej można dokonać badań lub czynności, o których mowa w ż 2 pkt 1, a także, przy zachowaniu wymagań określonych w ż 2 pkt 2 lub
3, pobrać krew, włosy, wymaz ze śluzówki policzków lub inne wydzieliny organizmu.
ż 4. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki i sposób poddawania
oskarżonego oraz osoby podejrzanej badaniom, a także wykonywania z ich udziałem czynności, o których mowa w ż 2 pkt 1 i 3 oraz ż 3, mając na uwadze, aby
gromadzenie, utrwalanie i analiza materiału dowodowego były dokonywane zgodnie z aktualną wiedzą w zakresie kryminalistyki i medycyny sądowej.
�� Jak zmusić oskarżonego do obowiązków?
�� Samooskarżenie ważniejsze, niż nam to się wydaje
Proces karny
Ćwiczenia 7 (12.12.11.)
Kazusy  strony procesowe
Oportunizm  wyjątek od zasady legalności (3 wyjątki)
14
Mateusz Popiel
Kazus 1 / (s. 78)
Jak szeroko zakreślić krąg osób pokrzywdzonych? (W procesie karnym   pokrzywdzony ustaleniem faktycznym  art. 49 KPK).
Pokrzywdzonym ten, którego dobro prawne zostało naruszone/narażone.
Pyt. 2 Bliższy, czy dalszy przedmiot? Art. 280 KK  naruszenie obu dóbr na równo kreuje osobę pokrzywdzonego. Tam, gdzie
bliższym przedmiotem będzie mienie  obie te osoby będą pokrzywdzone.
Kazus 2/ s. 79
Podejrzenie o przestępstwo oszustwa  prokurator odmawia wszczęcia. Oskarżyciel posiłkowy subsydiarny. SN  na końcu rozdziału
kazuśnika (V). Przy akcie oskarżenia  przymus adwokacki. Nie ma przymusu adwokata, który nie doszukuje się podstaw.
Kazus 3/ s. 79
Zniesławienie  przestępstwo prywatnoskargowe. Postępowanie publiczno-skargowe w przestępstwie z oskarżenia
prywatnoskargowego. Istnieją rozstrzygnięcia, które pomagają innym organom procesowym. Prokurator ma możliwość zażalenia się.
Kazus 4/ s. 80
Czy można potraktować to jako czynność dorozumianą, czy powinien umorzyć postępowanie i wszcząć następne? Zmiana
kwalifikacji  art. 314 KPK.
Kazus 6/ s. 81
Zakres prawa do milczenia i skasowanie w procesie go obchodzenia. Oskarżonemu to prawo przysługuje. Wyjaśnienia oskarżonego
wymagają protokołowania. Zakaz substytuowania (zastępowania czynności protokołowanych tymi, które nie wymagają
protokołowania). Zeznania świadka, który stał się oskarżonym są objęte zakazem dowodowym.
Kazus 9/ s. 82
Sprzeciw  pokrzywdzony wszedł prawa w oskarżyciela posiłkowego  mógł to zrobić. Jaka wartość jest tego sprzeciwu? Sprzeciw
samego pokrzywdzonego  odrębna instytucja.
Obrona
�� Tytuł do obrońcy (tytuł formalny):
o Z wyboru
o Z urzędu
ż� Nie włada językiem polskim [tabela  strona 273!]
o Obrona obligatoryjna (wspólna z obroną z urzędu i z obroną z wyboru)
�� Od kiedy przysługuje prawo do obrony formalnej? (Od kiedy adwokat staje się obrońcą)
o Przywileje obrońcy:
ż� Tajemnica i przywileje dotyczące pomieszczeń
ż� Nie można przeszukać pomieszczeń adwokackich
ż� Tajemnica adwokacka  tajemnica II stopnia  może być uchylona (uchylić może sąd); natomiast
obrończej nie można
�� Wizerunek działania obrońcy (kierunek działania):
o Sąd odwoławczy (apelacja) nie może wyjść poza zarzuty  jeśli adwokat je z
le sporządzi  może zaszkodzić
klientowi
�� Prawo ubogich
�� Każdy oskarżony - nie więcej, niż 3 obrońców
�� Każdy obrońca  nieograniczona ilość bronionych
�� Aresztowany  musi mieć obrońcę
Proces karny
Ćwiczenia 8 (19.12.11.)
Przedstawiciele procesowi stron (kazusy)
Kazus 2/ s. 93
Wnioskowość, a publiczno-skargowość to dwie różne rzeczy. Art. 240 KK  obowiązek ściśle prawny. Wniosek czymś więcej, niż
zawiadomieniem o przestępstwie. W przypadku zgody połowy rodziców może zadecydować sąd.
Kazus 3/ 93
Art. 76.
Jeżeli oskarżony jest nieletni lub ubezwłasnowolniony, jego przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której pieczą oskarżony pozostaje, może podejmować na jego
korzyść wszelkie czynności procesowe, a przede wszystkim wnosić środki zaskarżenia, składać wnioski oraz ustanowić obrońcę.
15
Mateusz Popiel
Kazus 4/ 94
Decyzja procesowa  zarządzenie. Dobrze prezes sądu zadziałał w sensie kompetencyjnym. Prezes sądu odmówił w zły sposób, bo
mając to co ma  nie było podstaw. Jaki sposób alimentowania bliskich uwzględnia się jako taki, że jeśli go zabraknie będzie
powodem do art. 78? Przesłanka z 79  wątpliwości co do poczytalności > to organ procesowy stwierdza wydając tego typu decyzję.
Jak ktoś ma uszkodzony mózg  zachodzą wątpliwości co do poczytalności. Oskarżony jest stroną i może składać wnioski dowodowe.
Kazus 7/ 95
Zbrodnia aktualizuje się dyspozycja art. 80. Art. 280 par. 2 (dobre przestępstwo, aby przetrenować czy coś jest zbrodnią  trzeba
uważać na wszystko co zmienia termin prawny  zbrodnia  postępowanie przygotowawcze).
Kazus 9/ 96
Wariacja na temat czegoś co zdarzyło się przed komisja śledczą (Kulczyk) i on wziął sobie pełnomocnika. Art. 182 KPK  osoba
najbliższa (art. 115 KK)  komisja nie chciała, żeby J. Widacki nie był pełnomocnikiem. Tylko prokurator może podjąć decyzję, że
pełnomocnik nie może być wykorzystany. Każdy akt odnosi się do KPK  odpowiedni
Kazus 10/ 96
Art. 204 KPK
ż 1. Należy wezwać tłumacza, jeżeli zachodzi potrzeba przesłuchania:
1) głuchego lub niemego, a nie wystarcza porozumienie się z nim za pomocą pisma,
2) osoby nie władającej językiem polskim.
ż 2. Należy również wezwać tłumacza, jeżeli zachodzi potrzeba przełożenia na język polski pisma sporządzonego w języku obcym lub odwrotnie albo zapoznania
oskarżonego z treścią przeprowadzanego dowodu.
ż 3. Do tłumacza stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące biegłych.
��  należy
�� Art. 204 KPK skierowane do sądu
�� Incompabilitas
�� Art. 40, Art. 41 (wyłączenie sędziego)  na czym oprzemy decyzję o odmowie pomocnika  tłumacza. Te przepisy stosujemy
do organów stosujących/ prowadzących postępowanie przygotowawcze ą� art. 206 KPK w zw. z art. 196 KPK
o Przepis dotyczące wyłączenia sędziego stosują się także do oskarżycieli w postępowaniu przygotowawczym
�� Podstawa do wyłącznie sędziego do osób w postępowaniu przygotowawczym (czy policjant w postępowaniu
przygotowawczym będzie także tłumaczem) > art. 196 KPK
Kazus 5/ 94
Stan poczytalności na moment popełnienia czynu i stan wszczęcia postępowania (ma się to zmienić wg komisji kodyfikacyjnej).
Musi być orzeczona podczas toczącego się postępowania  stwierdzone podczas innego postępowania kiedyś niemożliwe.
Proces karny
Ćwiczenia 9 (9.01.12.)
Wszczęcie postępowania przygotowawczego
�� Art. 299 kpk
�� y
ródła informacji o przestępstwie
o Formalne z
ródła, z których organy mogą czerpać informacje o przestępstwie
o Art. 303 kpk
o Anonim  informacja o przestępstwie pochodząca z nieznanego z
ródła, nie jest to sformalizowane pismo procesowe,
nie jest nigdy szczątkowym nawet zawiadomieniem
�� Kazus 9/ Rozdział VII
o Art. 307 par. 1 kpk  o czynnościach sprawdzających
o Par. 5 nakazuje odpowiednio stosować par. 2
o Niekoniecznie powinien funkcjonariusz policji wyłamywać drzwi, mógł rozpytać sąsiadów, zdobyć klucze do
mieszkania  wyłamanie było zbyt drastycznym działaniem.
o Przeszukanie jest czynnością bezwzględnie protokołowaną (należy spisać z niej protokół). Z czynności
sprawdzających (z art. 308) nie sporządza się protokołu.
�� Zastosowanie art. 308 kpk
o Jest ten przepis często nadużywany
o Czynnością niecierpiącą zwłoki nie jest wszczęcie postępowania przygotowawczego
16
Mateusz Popiel
o Art. 308 kpk odnosi się do osoby podejrzanej
o W tym kazusie można byłoby zastosować instytucję przeszukania pomieszczenia, w którym znaleziono zwłoki 
przy bardzo mocno ekstensywnej interpretacji art. 308 kpk
�� Obowiązki przy wszczynaniu postępowania przygotowawczego
o Przy przestępstwach ściganych z urzędu jest społeczny obowiązek zawiadomienia o przestępstwie (art. 304 par. 1
kpk), ale ponieważ statuuje go kpk, jest również obowiązkiem prawnym, ale nie ma żadnych sankcji w kpk za
niedopełnienie tego obowiązku, natomiast niezawiadomienie o przestępstwie jest obwarowane sankcją z art. 240
par. 1 kk (jest to obowiązek prawny  sankcjonowany sankcją karną)
�� W art. 304 par. 1 kpk nie ma mowy o sankcjach za niezawiadomienie o przestępstwie
�� Art. 40 ustawy o zawiedzie lekarza  można zwolnić lekarza z tajemnicy lekarskiej, przy zagrożeniu zdrowia, lub życia
�� Obowiązek ujawnienia tajemnicy lekarskiej jest obwarowany sankcją karną (utrzymanie tajemnicy jest poważniejszą kwestią,
niż społeczny obowiązek zawiadomienia o przestępstwie)
�� Art. 304 par. 2 kpk  instytucje (chodzi o szefa danej instytucji) państwowe i samorządowe  jest tu obowiązek prawny, a nie
społeczny (jak w par. 1)
�� Kazus 6
o Przestępstwa publiczno skargowe są wnioskowe
o Przy przestępstwach prywatnoskargowych nie ma wniosku, karny proces prywatnoskargowy zostaje wszczęty po
wniesieniu prywatnego aktu oskarżenia
o Policjanci powinni poinformować kobietę o sposobie dochodzenia swoich praw, w tym pomóc jej w zbieraniu i
zabezpieczaniu dowodów przestępstwa  ona może żądać od nich takiego zachowania  należy poinformować
uczestnika procesu o wszystkich jego uprawnieniach w zw. z popełnionym przestępstwem
o W postępowaniu przygotowawczym nie ma aresztu prokuratorskiego, to sąd wydaje postanowienie na wniosek
prokuratora o zastosowaniu tymczasowego aresztowania
o Zażalenie na tymczasowe aresztowanie, a wniosek o uchylenie lub zmianę tymczasowego aresztowania. ENA  czy
jest to tymczasowe aresztowanie?
o ENA jest de facto wnioskiem o ekstradycję danego podejrzanego  o aresztowanie i wydanie tej osoby jej ojczystym
organom ścigania. Postanowienie w sprawie ENA wydaje sąd  jest to aresztowanie bez dowodów
�� Stopień ścisłości dowodu  jest oceniany przy podejmowaniu postępowania w zw. z tymczasowym aresztowaniem. Podstawa
podejrzenia  dowód ma być prawdopodobną przesłanką do przyszłego skazania w toku postępowania sądowego.
Proces karny
Ćwiczenia 10 (16.01.12.)
Zatrzymanie
Art. 243.
ż 1. Każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia
się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości.
ż 2. Osobę ujętą należy niezwłocznie oddać w ręce Policji.
�� Bezpośrednio po czynie i w sposób ciągły
�� Warunki: obawa ukrycia i że nie będzie można ustalić tożsamości
�� Art. 243  bardzo ocenny
�� Szczególne przesłanki dla aresztu
�� Ogólne przesłanki dla zastosowania wszelkich środków
Art. 249 KPK
ż 1. Środki zapobiegawcze można stosować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez
oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa; można je stosować tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił
przestępstwo.
ż 2. W postępowaniu przygotowawczym można stosować środki zapobiegawcze tylko względem osoby, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów.
ż 3. Przed zastosowaniem środka zapobiegawczego sąd albo prokurator stosujący środek przesłuchuje oskarżonego, chyba że jest to niemożliwe z powodu jego
ukrywania się lub jego nieobecności w kraju. Należy dopuścić do udziału w przesłuchaniu ustanowionego obrońcę, jeżeli się stawi; zawiadomienie obrońcy o terminie
przesłuchania nie jest obowiązkowe, chyba że oskarżony o to wnosi, a nie utrudni to przeprowadzenia czynności. O terminie przesłuchania sąd zawiadamia
prokuratora.
ż 4. Środki zapobiegawcze mogą być stosowane aż do chwili rozpoczęcia wykonania kary. Przepis niniejszy stosuje się do tymczasowego aresztowania tylko w razie
orzeczenia kary pozbawienia wolności.
ż 5. Prokurator i obrońca mają prawo wziąć udział w posiedzeniu sądu dotyczącym przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania oraz rozpoznania zażalenia
na zastosowanie lub przedłużenie tego środka zapobiegawczego. Niestawiennictwo obrońcy lub prokuratora należycie zawiadomionych o terminie nie tamuje
rozpoznania sprawy.
ż� Zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania, przeciwdziałanie nowemu ciężkiemu przestępstwu
17
Mateusz Popiel
o Dowód ścisły, a swobodny  chodzi o formalizm dowodzenia  wymagana jest odpowiednia forma dokumentacji,
wiele jest czynności wymagających protokołu
�� Europejski nakaz aresztowania
Kazusy
Kazus 1/ s. 121
Zachowanie policji niesłuszne  nie było przekroczenia granic obrony koniecznej. 1a  Policja ma prawo zatrzymać osobę
podejrzaną.. .
Kazus 2/ s. 122
Bardzo wadliwe zatrzymanie. Nie zastosowano  reguł Mirandy . Nie dano mu prawa do skorzystania z adwokata. Art. 244. Kto to jest
Jan B.   osoba podejrzana . Osoba ma prawo z art. 300 KPK.
Kazus 3/ s. 123
Kazus 4/ s. 124
Sąd stosuje tymczasowe aresztowanie (prokuratorski areszt byłby niekonwencyjny). Najpierw przesłuchanie, potem ujawnienie
zarzutów. Art. 49
�� Uniewinnienie w I instancji
�� Europejski nakaz aresztowania
Proces karny
Ćwiczenia 11 (23.01.12.)
Środki nieizolacyjne
(Następne zajęcia: kolokwium, również dowodzenie w postępowaniu przygotowawczym  kolokwium)
�� Nieizolacyjne środki:
o Skodyfikowane w KPK
o Poręczenia
ż� Poręcznie osoby zaufania publicznego
ż� Majątkowe
�� Poręczenie skuteczne z chwilą wydania decyzji przez sąd
�� Nie można cofnąć poręczenia
o Dozór policji
o Zakaz opuszczania miejsca zamieszkania
o Zakaz wykonywania zawodu
o Zakaz opuszczania kraju  art. 244 KK
o List żelazny
Kazusy
Kazus 2 /s. 142
Jaka jest istota dozoru policji? Art. 252  zażalenie na środek zapobiegawczy.
Kazus 3/ s. 143
Czy i jakie środki zapobiegawcze można łączyć? Czy można nieizolacyjne z izolacyjnymi?
Kazus 4/ s.144
Prośba o uchylenie na 3 tygodnie? ą� Wniosek o uchylenie
Kazus 5/ s. 144
Inna osoba  każdy (każdy inny podmiot prawa). Przepadek obligatoryjny  jeżeli uciekł lub ukrywa się.
Kazus 6/ s. 146
Kazus 7/ s. 147
Proces karny
18
Mateusz Popiel
Ćwiczenia (27.02.12)  kolokwium (kazuśnik IV-X)
Proces karny
Ćwiczenia 12 (5.03.12)
Dowodowe czynności poszukiwawcze
�� Ile służb może podsłuchać nas? Trudno powiedzieć, ale nie mniej niż 6, lub 7. Służby te podsłuchują te same sytuacje, a
nawet siebie nawzajem.
�� Sąsiad sąsiada? Co można podsłuchać legalnie? Możemy to zrobić  możemy utrwalić własne rozmowy z innymi
obywatelami.
o Jaka jest tego wartość dla procesu?
o Podsłuchując rozmowę w niej nie uczestnicząc jest przestępstwem
o Włączenie magnetofonu  decyduje strona woluntatywna. Jeżeli jest to w celu przyszłego procesu, to odmawia się
temu wartości procesowej.
o Art. 393 kpk 2 tzw. dowód prywatny
ż� Dokument  art. 115 kk3
ż� Art. 393 par. 3  prawo odróżnia prowokację, od normalnego prowadzenia dowodów
o Opinia biegłego 
�� Dokument: poddaje się eksperymentowi, odczytuje się
o Odczytanie dokumentów
�� Podsłuch publiczny
o Jakie przepisy wiążą, jeżeli chcemy skazać kogoś na podstawie podsłuchu
o Przesłanki > ustawa o Policji
o KPK > rozdział XVI. Co zrobić, aby go użyć w procesie karnym?
�� Podsłuch procesowy  tylko określonego typu przestępstwa (art. 237 i n.)
o Rozszerzenie podsłuchu  prokurator musi wnioskować do sądu (w ramach tego samego postępowania, lub innego)
o Ograniczone temporalne (W czasie)  3 miesiące z możliwością przedłużenia.
o Policja może przesłuchiwać operacyjnie, a póz
niej ten podsłuch może ulec konwersji w podsłuch procesowy (trzeba
wydać postanowienie w kwestii tego podsłuchu)
�� Podsłuch
o Czy można podsłuchiwać trans granicznie? Tylko w ramach pomocy prawnej.
o Konwencja z 29.05.2000 r o pomocy prawnej  intercepcja przekazów telekomunikacyjnych (przechwytywanie w
czasie rzeczywistym  jak jakieś państwo związało się koncepcją to można po poinformowaniu stosować podsłuch.
Tylko wyraz
ny sprzeciw stanowi o zaprzestaniu). Jak ktoś (państwo) się konwencja nie związał  to nie można
�� Podsłuch, a tajemnica
o Podsłuch w konfesjonale? Podsłuch w kancelarii adwokackiej?
o Są zakazy dowodowe dotyczące tajemnic. Art. 178 kpk 4  zakaz bezwzględny (nie można go uchylić)
ż� Absolutny stosunek zaufania, a więc czy można te podmioty legalnie
o Są też inne zakazy dowodowe  art. 180 kpk
o Czym się różnią zakazy z art. 178, a art. 180 kpk  ze 178 wcale nie mogą być świadkami, a z art. 180 kpk mogą, ale
nie muszą. Art. 180 można uchylić, a skoro można uchylić, to można przesłuchać
�� Przeszukanie i wydanie rzeczy
o Czy można przeszukać bagażnik adwokata?
o Art. 225 kpk  o tym co jest, jeśli ktoś oświadczy, że coś stanowi tajemnicę
2
Art. 393 kpk
ż 3. Mogą być odczytywane na rozprawie wszelkie dokumenty prywatne, powstałe poza postępowaniem karnym i nie dla jego celów, w szczególności oświadczenia,
publikacje, listy oraz notatki.
3
Art. 115 kpk
ż 14. Dokumentem jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść
stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.
4
Art. 178 kpk
Nie wolno przesłuchiwać jako świadków:
1) obrońcy lub adwokata działającego na podstawie art. 245 ż 1 co do faktów, o których dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę,
2) duchownego co do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi.
19
Mateusz Popiel
o Art. 220 kpk 5 musi być postanowienie
o Postanowienie o przeszukaniu  art. 219 kpk
o Przeszukanie tylko w związku z badaną sprawą
o Żądanie do zatrzymania rzeczy  kto jest uprawniony  art. 217 kpk.
o Art. 220 par. 3 kpk  przeszukanie  na legitymację /  na blachę
o Nie można przeszukiwać pomieszczeń prywatnych w porze nocnej
Proces karny
Ćwiczenia 13 (12.03.12.)
Zakończenie postępowania przygotowawczego
�� Co się bada w postępowaniu przejściowym?
o W terminie 14 dni od zamknięcia oddaje się akt oskarżenia
�� Forma aktu oskarżenia
o Różnie może wyglądać w zależności od tego, kto prowadzi postępowanie przygotowawcze
ż� Art. 332, art. 333 kpk
o Jeśli prowadzono dochodzenie, to akt oskarżenia może mieć formę uproszczoną. Konsekwencją może być to, że
postępowanie jurysdykcyjne prowadzi się w trybie uproszczonym.
o Kto wnosi akt oskarżenia? Wnosi oskarżyciel publiczny (jest nim prokurator, ale nie tylko). Czy podmioty
szczególne prowadzące dochodzenie mogą sporządzić i wnieść akt oskarżenia? Policja może wnieść, ale musi być
on zatwierdzony.
o Art. 331 par. 2 kpk  tylko wyraz
ny sprzeciw prokuratora może zapobiec wprowadzeniu aktu oskarżenia przez inne
podmioty.
�� Kontrola wstępna aktu oskarżenia  postępowanie karne przejściowe
o Postępowanie przejściowe  można na nim załatwić wiele spraw niezwiązanych ze sobą kwestii
ż� Kontrola aktu oskarżenia
�� Akt oskarżenia i jaka jest jego funkcja? Funkcja informacyjna dla sądu (program postępowania)
o Funkcja informacyjna  informacja dla mnie i organów procesowych czego mi się nie zarzuca. Nie ma prawa do
obrony bez właściwie sporządzonego aktu oskarżenia
�� Co akt oskarżenia powinien zawierać? Są pewne wymogi formalne
o Wymogi formalne  art. 332 kpk
o Kontrola formalna  leży w rękach Prezesa sądu, przewodniczącego wydziału
ż� Zwraca oskarżycielowi, jeśli stwierdzi, że niema podstaw  zarządzenie
ż� Na to zarządzenie przysługuje zażalenie
�� Akt oskarżenia jest jedynym aktem, które może rozpocząć postępowanie jurysdykcyjne.
o Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania  można rozstrzygnąć już w postępowaniu przejściowym.
o Wniosek o skazanie  bez rozprawy. Czy jest to odrębne pismo procesowe? Wniosek jest integralna częścią aktu
oskarżenia.
ż� Pierwszy chronologicznie konsensualizm.
ż� Plusy i minusy skazania bez rozprawy
ż� Art. 334, 343 kpk
ż� Skazujemy bez rozprawy na posiedzeniu.
ż� Wniosek o skazanie bez rozprawy musi wystosować prokurator. Policja nie może, bo to jest zbyt poważna
sprawa.
ż� Plea bargain  porozumienie między prokuratorem, a oskarżonym
ż� Co musi być spełnione oprócz woli stron, aby można było bez rozprawy skazać?
�� Okoliczności sprawy muszą nie budzić wątpliwości
ż� Art. 335 kpk  obejmuje występki do lat 10.
ż� Pokrzywdzony
5
Art. 220 kpk
ż 1. Przeszukania może dokonać prokurator albo na polecenie sądu lub prokuratora Policja, a w wypadkach wskazanych w ustawie  także inny organ.
ż 2. Postanowienie sądu lub prokuratora należy okazać osobie, u której przeszukanie ma być przeprowadzone.
ż 3. W wypadkach nie cierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, organ dokonujący przeszukania okazuje nakaz
kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Postanowienie sądu
lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia należy doręczyć osobie, u której dokonano przeszukania, w terminie 7 dni od daty czynności na zgłoszone do protokołu
żądanie tej osoby. O prawie zgłoszenia żądania należy ją pouczyć.
20
Mateusz Popiel
�� Czy pokrzywdzony jest usatysfakcjonowany? Czy on jest stroną w tym skazaniu bez rozprawy?
Trochę jest stroną, a trochę nią nie jest. Czy może się sprzeciwić skazaniu bez rozprawy?
�� Jest to wyrok skazujący, więc można złożyć apelację. Kto może złożyć apelację? Pokrzywdzony
może chcieć dochodzić cywilnych roszczeń.
�� Porównaj skazanie bez rozprawy z dobrowolnym poddaniem się karze (EGZ) . Skazać bez
rozprawy można tylko wówczas, kiedy okoliczności na to pozwalają. Zbrodnia  nie można
skazać bez rozprawy
�� Czy skazanie bez rozprawy jest jedynym rozstrzygnięciem, które na etapie przejściowym może
zakończyć rozprawę? Może Prezes sądu skierować sprawę na rozprawę w celu wydania wyroku
nakazowego.
o Co to jest wyrok nakazowy? Art. 500 kpk6
o Można wyrokiem nakazowym orzec tylko określone kary. Posiedzenie jest w wyroku
nakazowym bez obecności stron. Tryb uproszczony to jest coś innego. Czy można wydać
wyrok nakazowy? Najpierw sprawdzamy, czy istnieją przesłanki trybu uproszczonego, a
potem nakazowego. Strony nie mogą być na posiedzeniu. Wyrok nakazowy nie zawiera
uzasadnienia.
o Jeżeli wyrok nie zawiera uzasadnienia  wniosek o uzasadnienie w wyroku nakazowym
bezskuteczne.
o Istota sprzeciwu w wyroku nakazowym. Mają strony tylko 7 dni. Wystarczy zgłosić
sprzeciw nie uzasadniając go. Sprzeciw > wyrok nakazowy traci moc. Sprzeciw ma
charakter kasatoryjny (uchyla wyrok automatycznie). Póz
niej sprawę rozpoznaje się na
zasadach ogólnych w trybie uproszczony. Tryb nakazowy postępowaniem 3 stopnia
�� Postępowanie ogólne
o Postępowanie uproszczone (warunki)
ż� Tryb nakazowy (kolejne warunki)
�� Z przejściowego do przygotowawczego można zwrócić  w celu uzupełnienia istotnych braków. Sprawa nie jest jeszcze
zawisłą przed sądem. Ale mocą pewnego artykułu można zwrócić nawet z rozprawy (do postępowania przygotowawczego).
�� O zawieszeniu decyduje się w postępowaniu przejściowym na posiedzeniu.
�� Przełożenie przesłanek procesowych na postępowanie przejściowe.
o I przesłanką procesową negatywną   czynu nie popełniono, albo brak jest danych dostatecznie
uprawdopodabniających . Jest to decyzja merytoryczna. Prezes nie może zadecydować sam.
o Art. 339 par. 2 kpk  kieruje sprawę na posiedzenie
o Par. 3 pkt. 1 i 2 kpk
o Inne przesłanki, kiedy prezes sądu kieruje na posiedzenie. Należy wiedzieć, kiedy Prezes sądu może coś sam
rozstrzygnąć, a kiedy kieruje na posiedzenie (EGZ)
Proces karny
Ćwiczenia 14 (19.03.12.)
Rozprawa
�� Sędzia  uprawnienia inkwizycyjne
�� Gdzie jeszcze są zasadnicze wątpliwości, które trzeba wyjaśnić, a gdzie tych wątpliwości rozwiać już nie można? Jaka jest
dyrektywa skierowana do sądu?
o Jeżeli materialna przesłanka  uniewinnienie
o Ale istnieje zwrot sprawy do postępowania przygotowawczego
o Proces poszlakowy  prawda ustalana jest na podstawie dowodów, które są poszlakami
o Art. 398  400 kpk  ważne pod względem egzaminu.
Kazus 1 / 231
6
Art. 500 kpk
ż 1. W sprawach o przestępstwa podlegające rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, uznając na podstawie zebranego w postępowaniu przygotowawczym
materiału, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, sąd może w wypadkach pozwalających na orzeczenie kary ograniczenia wolności lub grzywny wydać wyrok
nakazowy.
ż 2. W postępowaniu nakazowym stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu uproszczonym, jeżeli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej.
ż 3. Sąd może wydać wyrok nakazowy, jeżeli na podstawie zebranych dowodów okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości.
ż 4. Sąd wydaje wyrok nakazowy na posiedzeniu bez udziału stron.
21
Mateusz Popiel
Mamy tu do czynienia z art. 335 kpk (w odróżnieniu od art. 387 kpk)  skazanie bez rozprawy. Wniosku na posiedzeniu nie
uwzględniono, sprawa wydawała się nie wystarczająco udowodniona.
Art. 343 par. 7 kpk  sprawa pozostaje rozpoznana na zasadach ogólnych. Nie można uniewinnić bez rozprawy. Należało wyznaczyć
skład, wyznaczyć sędziego i sędziów. Art. 40 i 41 (suspectus i inhabilis) kpk. Problem wyłączenia sędziego  bo, czy ktoś mógłby
zatracić walor obiektywizmu, jeżeli orzekał w tej sprawie.
Art. 387 kpk
Sprawa o to samo, ale nie było orzeczenia
SN: nie zatracił obiektywizmu, nie ma przesłanki z 40 kpk, a przesłanka z art. 41 kpk jest przesłanką casu ad casum i w konkretnym
przypadku się to rozsądza.
Kazus 2/ 232
Jawność, czy jawność jest zasadą. Jawność może być zewnętrzna (wobec publiczności) i wewnętrzna (wobec stron). Generalnie w
Polsce jest jawność wewnętrzna
Wyłączenie jawność i w jakim trybie  Sąd z urzędu i na wniosek, a tutaj przewodniczący.
Sąd musi zezwolić na nagrywanie  jeżeli nie zezwoli media nie mogą nagrywać.
Art. 358 kpk
Kazus 3/ 232
Obecność stron na rozprawie
Czy strony muszą być, czy zawsze one muszą być? Art. 376 kpk, art. 377 kpk
Nie ma oskarżonego  nie może złożyć wyjaśnień
Art. 377 par. 4 kpk
Wyrok pod nieobecność  w normalnym postępowaniu
Wyrok zaoczny  w szczególnych trybach
Art. 377 i art. 376 (egz)
Art. 377 par. 3
Zawiadomienie osobiste. Co to znaczy osobiście?
Gdy ustawa stanowi inaczej  protokolant odczytuje oskarżenie
Zwykła rozprawa  musi być oskarżyciel publiczny
Uproszczone postępowanie  odczytuje protokolant
W podanym kazusie obecność oskarżyciela publicznego byłą konieczna
Kazus 6/ 234
Art. 376 kpk  tym różni się od 377, że były tu już wyjaśnienia.
Art. 375 ? Art. 377 par. 3
Kazus 7/ 234
Art. 377 par. 1 kpk - stan nietrzez
wości stwierdza lekarz.
Kazus 8/ 235
Czy sąd miał rację? 398  400 (na pamięć)
Nie można rozszerzyć aktu oskarżenia o kolejną osobę. Sąd może za zgodą skarżyć tą samą osobę, chyba, że konieczne byłoby
postępowanie przygotowawcze. Czy można zmienić kwalifikację prawną?
Jeżeli ten czyn nie wystąpił, a wystąpił inny  wyrok uniewinniający, bo czynu nie popełniono. Kiedy można zmienić kwalifikacje
prawna?
Sąd powinien uprzedzić.
Zmiana kwalifikacji prawnej może być na niekorzyść.
Proces karny
Ćwiczenia 15 (26.03.12.)
Przewód sądowy
�� Test  kodeks, formalistyczne pytania. Najmniej problemów z pytaniami opisowymi  zasady i wyjątki. Np. czynności
procesowe, właściwości sądu.
�� Art. 337 par. 2  badanie lekarskie
�� Rozprawa  najistotniejsze są jej zasady. Podstawowe zasady
o Ustność, a nie pisemnie
22
Mateusz Popiel
o Jawność
o Bezpośredniość  nieskodyfikowana. Dwa znaczenia
ż� We sensie materialnym
ż� Formalnym
ż� Ważna w kontekście prawa dowodowego. Oznacza relacje dowód  organ procesowy.
ż� Bywa wyjątkiem, a niektórzy mówią, że jest wyjątkiem.
ż� Art. 389, 393 kpk  sformułowane tak, aby w teorii było to wyjątkiem dla rozstrzygnięcia sprawy.
ż� Świadek czasem nie może się stawić, niemożliwe skuteczne wezwania świadka. Si indus vacat ito  gdy
Cię wzywają idz
.
ż� In dubio pro reo  korelat domniemania niewinności. Gdzie się zaczyna możliwość skorzystania z tych
wątpliwości.
ż� Inicjatywa dowodowa sądu.
o Ustala się prawdę materialną. Szereg możliwości i zadań sądu. Musi ujawnić szereg okoliczności ujawnionych.
Kazus 1/ 259
Czy został właściwie pouczony? Należy pouczyć o prawie do milczenia. Nie jest obowiązkiem oskarżonego przyznanie się do winy 
wynika z zasady nemo se ipsum (nikt nie ma obowiązku dowodzenia swojej niewinności). Jaka jest treść zasady kontradyktoryjności?
Możliwość uczestniczenia.
Art. 158 kpk
Art. 184 kpk  świadek anonimowy, ale pod pewnymi warunkami.
Niedopuszczalne są pytania sugestywne  art. 171 kpk (swoboda wypowiedzi).
Kazus 2/ 260
Art. 389 kpk  oświadcza oskarżony, że nie pamięta.
Każde postępowanie dyscyplinarne  jako postępowanie represyjne i powinny nimi rządzić zasady postępowania karnego.
Czy na podstawie art. 389 możemy to odczytywać?
Art. 393
Art. 389  zgoda nie jest istotna
Art. 392
Kazus 3/ 260
Ludwik L. Można odczytywać wyjaśnienia wcześniejsze.
182 par. 3  prawo odmowy zeznań
Kazus 5/ 261
Art. 391 kpk
Proces karny
Ćwiczenia 16
Dowody
�� Prezentacja  klasyfikacja dowodów, poszukiwanie, list gończy
�� Regulacja prawa dowodowego  implikacją zasad procesowych (zasady prawdy materialnej, swobodnej oceny dowodów,
bezpośredniości)
�� Kategorie dowodów, jakie są poznawane
Dowód
�� Jako z
ródło dowodu
o Dowody  osobowe i rzeczowe
�� Jako środek dowodowy
ż� Środek dowodowy  opinia
Rzecz
�� Czy sama rzecz jest dowodem?
�� Oględziny  sposób poznania
�� Zasada bezpośredniości
�� Ktoś powiedział  na jaką okoliczność to jest dowód?
23
Mateusz Popiel
�� Fakty procesowe
o Główny
o Dowodowe
�� Przyznanie się do winy  bezpośredni, pierwotny
�� Zeznanie świadka słyszącego  pośredni, pochodny
�� Odcisk  pośredni
�� Dowody
o Naturalne  zwłoki
o Z przeznaczenia  ekspertyza, większość dowodów
o Pojęciowe i zmysłowe
o Ścisłe (może być podstawą skazania) i swobodne
ż� Dowodzenie swobodne  art. 97 kpk dopuszcza dowodzenie swobodne.
�� Czy zawsze trzeba wszystko dowodzić? Nie
o Notoria  fakty powszechnie znane.
�� Art. 303 kpk  wydaje się zawiadomienie
�� Art. 313 kpk
�� Domniemania  faktyczne i prawne
�� Domniemanie niewinności - Waltoś: domniemanie prawne, wzruszalne
�� Domniemanie prawidłowości prawomocnego wyroku
�� Domniemanie prawne niewzruszalne  art. 40
�� Zakazy dowodowe. Czego nie można dowodzić? Jak?
o Ne bis in idem  przestępstwa już osądzonego nie dowodzimy, chyba, że zostanie ono wzruszone kasacją, lub
wnioskiem o wznowienie.
o Nie można dowodzić zeznań świadka, który odmówił zeznań
o Art. 186
�� Art. 179  tajemnica państwowa
�� Art. 180  tajemnica zawodowa
�� Owoce z zatrutego drzewa  zdobyty nielegalnie, nie możemy dopuścić takiego materiału
�� Coś co jest przestępstwem może być dowodem
�� Art. 182 kpk  osoba najbliższa. Ustanie małżeństwa nie niweczy bliskiego stosunku.
�� Czy trzeba szanować wolę osoby zmarłej? Wg orzecznictwa trzeba.
�� Czy nieletni może być świadkiem?
____________________________________________________________________________________________________________
Proces karny
Ćwiczenia 17 (16.04.12.)
Wyrokowanie
Kolejne zajęcia: postępowania szczególne, apelacja, odwoławcze, apelacja i wznowienie, międzynarodowe kwestie.
Egzaminy: postępowania szczególne, zawsze pytanie z części międzynarodowej.
Kasacja  zwyczajna i nadzwyczajna (art. 521)  porównanie kasacji (egz)  terminy, rodzaje orzeczeń które można nią
kwestionować.
Narada i wyrokowanie
�� Oczywiste omyłki pisarskie mogą być sprostowane w każdym czasie
�� Art. 420  uzupełnienie wyroku postanowieniem
o Jedyne dwa sposoby korekty wyroku po ogłoszeniu.
�� Przebieg narady i głosowania objęty bezwzględną tajemnicą, której nie można uchylić.
Kazus 1/ s. 270
Czy miała miejsca cezura ogłoszenia wyroku? Tak, skoro jest postępowanie odwoławcze. Art. 420 kpk. Pewne treści wyroku można
uzupełnić postanowieniem. Art. 420 kpk 
Głosowanie  orzeczenia zapadają zwykłą większością głosów
24
Mateusz Popiel
Kazus 2/ s. 271
Karę najsurowszą do drugiej najsurowszej.
Skład: 2 + 3
9, 7, 13, 15, 25
9, 7, 13, 15, 15
9, 7, 13, 13, 13
Najmniej korzystna przyłącza się do względniejszą od najsurowszej. Będzie orzeczona kara 13 lat pozbawienia wolności
Kazus 3/ 271
Wynik: 3 lata
Kazus 4/ s. 271
Zmiana kwalifikacji, a nie zmiana czynu. Par. 2 jest zbrodnią, wtedy rozpoznanie sprawy następuje przed sądem okręgowym. Sąd
jeszcze nie orzekł.
Zmiana właściwości sądu.
Do momentu ogłoszenia wyroku możemy wszystko zrobić.
Art. 35 par. 2  może przekazać sprawę innemu sądowi
Kazus 5/ s. 271
a) Niepoczytalny - Nie ma automatycznie stosowanych środków z kk są one ultima ratio. Niepoczytalność wyłącza winę. Ma
zastosowanie art. 17 pkt. 2  nie popełnia przestępstwa. Mamy tu do czynienia z sytuacją szczególną. Art. 414 par. 1 kpk  wyrok
uniewinniający, chyba, że w czasie czynu był niepoczytalny.
Pamiętać należy które przesłanki z art. są umorzenia, a które uniewinnienia (materialne się tak dzielą).
b) obrona konieczna  przesłanka uniewinnienia  wydajemy wyrok uniewinniający.
c) Res iudicata  bierze pod uwagę prawomocność. W wypadku res iudicata chodzi o brak tożsamości czynu. Chodzi o czyn a nie o
kwalifikacje prawna. Zawsze sprawdzając czy miała miejsce powaga rzeczy osądzonej badamy, czy miał miejsce ten sam czyn.
Wznowienie jeśli na korzyść.
d) Inny czyn  Uniewinnienie
e) czyn społecznie  jest to przesłanka materialna, ale nie jest przesłanką uniewinnienia.
f) Zebrane dowody są niewystarczające. Czy można zwrócić sprawę prokuratorowi? Z urzędu można.
Czy uchybieniem jest, że sąd nie przeprowadzi dowodu z urzędu?
____________________________________________________________________________________________________________
Proces karny
Ćwiczenia 18 (23.04.12.)
mgr Paweł Czarnecki
Akcja cywilna w procesie karnym
�� 7 złotych artykułów:
o Art. 17 kpk  negatywne przesłanki
o 438  względne przyczyny
o 439 - bezwzględne
o 339  wstępna kontrola
o 437  rodzaje orzeczeń sądu odwoławczego
o 537  rodzaje orzeczeń po rozpoznaniu kasacji
o 547  rodzaje orzeczeń dotyczących wznowienia
�� 3 srebrne:
o 325b
o 25 par. 1
o 309
�� Wyrok zaoczny może być wydany
o Może wydać sąd rejonowy
�� 523 par. 1, 523 par. 4, 520 par. 3
�� 299, 148, 306, 137, 152, 189, 200b, 189a kk
�� 278 par. 1, 279 par. 1 kk
�� 30 najpopularniejszych przestępstw
�� Rozbój (art. 280 par. 1  występek, SR, śledztwo, I instancja 1 je, par. 2)
25
Mateusz Popiel
o W sądzie rejonowym nie ma ławników. SO  zawsze śledztwo
o 280 par. 2  zbrodnia> SO (25 par. 1 pkt. 1) > śledztwo> podstawa prawna: 309 pkt 1
�� 279 par. 1
o Zakładamy, że do 100 tys
�� 280 par. 2
o 3-15
�� 279 par. 1
o Występek od roku do 10, 324b par. 1 pkt. 3
o SR
o 24
o Pow. 100 tys.  śledztwo (325 b, 309 pkt. 4)
�� Kradzież
o SR
o Dochodzenie
o Skład 1 sędzi
o Odwoławcze  3 sędziów
�� 148 par. 1
o I instancja  SO (2 sędziów i III ławników)
o II instancja  zależy do kary w I instancji. Dożywocie w II instancji w składzie 5 sedziów (W II INSTANCJI NIE
MA A
AWNIKÓW).
�� 155 kk
o Art. 325b par. 2 (Wszystko tam są śledztwami i wszystkie mają 5 lat)
o SR  jednoosobowo
Akcja cywilna w procesie karnym
�� Przez akcję cywilną rozumiemy ogół środków, które dotyczą rekompensaty za określone działania niezgodne z prawem i
maja charakter majątkowy.
�� Np. środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody, świadczenie pieniężne, wniosek o którym mowa w art. 46 kk
o Art. 46 kk  49a kpk
�� 62-70 kpk
�� 415 kpk (odszkodowanie z urzędu)
�� Quasi pozwanie cywilne  ktoś jakby pozwanie cywilnie (art. 416 kpk), 52 kk
o Quasi pozwany cywilnie (pytanie)
ż� Jest osoba, która może wnieść kasacje
ż� Nigdy nie może wnieść apelacji od wyroku uniewinniającego
ż� Nie może zadawać pytań osobom przesłuchiwanym
ż� Występuje tylko przed sądem rejonowym
�� Powód cywilny (62 kpk)
o Jest stroną procesową, bo jest wymieniony w dziale III
o Dochodzi roszczeń majątkowych od oskarżonego w wyniku bezpośrednio wynikający z przestępstwa
o Pisze się pozew, aby stać się powodem cywilnym. Składam do sądu karnego. SR w składzie 1 osobowym, bez
ławników > apelacja SO w składzie 3 sędziów
o Powodem cywilnym zostaje pokrzywdzony (49 kpk). Powodem może być osoba prawna, ZUS.
o Obowiązek naprawienia szkody  art. 66 kk.
o Art. 62  definicja powoda. Pokrzywdzony.
o Powód cywilny może być w sprawach prywatnoskargowych, jak i z oskarżenia publicznego.
o Prywatnoskargowe przestępstwo (oskarżyciel prywatny): 157 (par.3), 212 par 1, p2, 216 par 1 i 2, 217 kk
ż� Tylko oskarżyciel prywatny
o Powód cywilny (62)  musze złożyć na piśmie wniosek. Powód cywilny  sprawa cywilna przed sądem karnym.
o Do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej (wymienienie wszystkich działań do rozpoczęcia
przewodu sądowego  termin prekluzyjny (po jego upływie tego terminu czynność jest bezskuteczna i nie można
przywrócić).
o 165 - gdy zaistnieje jedna
o 65 kpk  te stany, gdzie nie jest dopuszczalne powództwo cywilne
ż� Oddalenie (roszczenie nie przysługuje), a odrzucenie
ż� 354 kpk  w postępowaniu przyspieszonym nie jest dopuszczalne
ż� Wniosek z art. 46 kpk
26
Mateusz Popiel
o W postępowaniu przygotowawczy nie rozstrzygamy powództwa tylko załączamy do akt i sąd tam dopiero
podejmuje decyzje.
�� Pozew
o Z lewej kto: imię i nazwisko
o Wartość przedmiotu sporu
o Sygnatura sprawy
o Nazwa powództwa
o Na podstawie art. 444 kc, 449 kc
o Powództwo cywilne jest po to, aby dwa razy nie rozstrzygać tego samego.
o Art. 67 par. 2, art. 69 kpk  dwa terminy zawite > przekazanie do sądu cywilnego. Za dzień zgłoszenia to, co przed
sądem karnym
�� Art. 63 par. 1.
�� Powód cywilny jest stroną 444 kpk  strona, a on jest stroną (ale, aby ona była przyjęta musi przyjąć art. 425 par. 3 kpk)
�� 520 par. 1  PC może
�� Art. 415 kpk  sąd z urzędu coś robi
o Par. 1  może, gdy
o Par. 3  może odmówić postępowania
o Par. 7
�� Art. 503 kpk
�� Art. 506 kpk
Ważne z Waltosia: V rozdział, rozdział I (cz. procesowe, terminy, procesowe, prawomocność)
Kazus 1/ s.280
�� Złożenie powództwa cywilnego na etapie postępowania przygotowawczego  art. 69 kpk
�� Dochodzenie do 100 tys. / śledztwo powyżej.
�� 1. Decyzja nieprawidłowa
�� 2. Powinno być to na piśmie (art. 187 kpc). [Jak nie ma formy określonej to można na piśmie i ustnie (kpk)], 119  pismo
procesowe. W razie umorzenia dochodzenia  art. 69 par. 4 (złoży postanowienie i ma 30 dni na reakcję).
Kazus 2/ s. 281
�� Oskarżeni za pobicie. 159 kk
�� Dochodzenie 325b
�� Ryszarda przyjmujemy. Tomasz nie może, bo Jakub nie jest oskarżonym.
�� 65 kpk zabrania  mamy współuczestnictwo. Powództwo tylko te, które z bezpośrednio popełnionego przestępstwa.
____________________________________________________________________________________________________________
Proces karny
Ćwiczenia (7.05.12)
Kolokwium
____________________________________________________________________________________________________________
Proces karny
Ćwiczenia 19 (14.05.12.)
Tryby szczególne
�� Tryby szczególne 
�� Oboczności  inne procedowanie niż normalnie.
�� Tryby szczególne  te, które szczególnymi kodeks nazywa.
�� Uproszczone, nakazowe, z oskarżenia prywatnego
�� Szczególne  są uproszczone. Nie ma w kodeksie trybów komplikujących.
�� Tryb ogólny  baza
o Tryby szczególne nie są sobie równoważne.
o Postępowanie uproszczone  stosuje się przepisy zwykłe w razie nieuregulowania
o Inne tryby  stosuje się najpierw przepisy
�� Postępowania szczególne I stopnia  postępowanie uproszczone
27
Mateusz Popiel
�� Postępowania uproszczone  w każdym miejscu na egzaminie  połowa kazusów dotyczy trybów szczególnych (albo nie
można było, albo użyto nie tego)
�� Tryb uproszczony
o Prowadzono dochodzenie (nie prowadzono śledztwa)  powinno się prowadzić dochodzenie i było prowadzone
dochodzenie.
o Art. 325c  negatywne przesłanki dochodzenia - oskarżony pozbawiony wolności (nie można w trybie
uproszczonym, a tym bardziej nakazowym).
o Oboczności postępowania uproszczonego (co jest inaczej):
ż� Akt oskarżenia
ż� Oprócz prokuratora mogą prowadzić inne podmioty
ż� Szerszy krąg oskarżycieli: Prezes UKE,
ż� Skład jednoosobowy
ż� Oskarżyciel nie musi być obecny (wszędzie indziej jest obowiązkowy)
ż� Akt oskarżenia odczytuje ktokolwiek
�� Wyrok zaoczny
o Wyrok wydawany pod nieobecność oskarżonego i jego obrońcy  wyrok zaoczny. Nielegalny wyrok pod
nieobecność. O wyroku zaocznym trzeba wiedzieć.
o Czy dwa awiza wystarczą do dostarczenia? Każde doręczenie legalne z kpk wystarczy. Art. 138  wystarczy
zostawić doręczenie w aktach i tak można skazać
o Sprzeciw od wyroku zaocznego  usprawiedliwienie swojej nieobecności (merytoryczny sprzeciw). Potem sprawa
może być już rozpozna na zasadach ogólnych. Czy sprzeciw wyłącza apelacje?
o Art. 482
o Od tego wyroku służy również zwykła apelacja.
�� Natura i przesłanki postępowania nakazowego
o Kiedyś nazywany nakazem karnym
o Nie jest możliwa obecność stron. Wydawany na posiedzeniu bez udziału stron.
o Musi istnieć łatwość podważenia wyroku
o Przesłanki postępowania nakazowego muszą dopuszczać drobne sprawy.
o Przesłanki:
ż� Sprawa podlegająca rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym
ż� Sąd uznaje, że prowadzenie rozprawy nie jest konieczne
ż� Kara ograniczenia wolności lub grzywna (nie ma pozbawienia wolności)  przesąd (nam się wydaje tylko,
że taka będzie kara mimo iż istnieje domniemanie niewinności)
o Negatywne przesłanki:
ż� Osoba pozbawienia wolności
ż� Sprawa z oskarżenia prywatnego
ż� Osoba pozbawiona wolności
�� Jeśli te okoliczności się zaktualizują po postępowaniu przygotowawczym, to nei można wydać
wyroku nakazowego.
o Tryb  właściwie konsensualny  art. 506  sprzeciw może zawierać argumenty szczególne
o Czy wyrok nakazowy się uzasadnia? W zaocznym można złożyć wniosek o uzasadnienie (zapowiedz
alepacji). A
tutaj tego niema.
o W postępowaniu uproszczonym można wydać wyrok zaoczny lub normalny.
o Jeśli nie złożymy sprzeciwu 
o Kasacja zwyczajna się tu nie nadaje  nadaje się tylko nadzwyczajna > środków zaskarżenia niema. Chyba, że by
istniały podstawy do przywrócenia terminu.
�� Wyrokiem zaocznym/ uproszczonym nie można orzec
o Pozbawienia wolności powyżej dwóch lat.
o Ze środków karnych tylko przepadek.
�� Postępowanie przyspieszone  niewiele się różni od uproszczonego. Tak okrojony i przedefiniowany, że stracił swoją istotę.
o Czynności  na stadionie
Kazus 2/ s. 292
1. W dalszym ciągu jest to dochodzenie. Jeśli jest ono legalnie prowadzone to tak. Chociaż można się zastanawiać, czy nie prowadzić
śledztwa.
Zawiłość sprawy  brak
28
Mateusz Popiel
Kazus 3
a)  zatrzymanie i nie wyłącza to możliwości + można
b)  jest to rodzaj pozbawienia wolności  nie można
c)  325 c
d)  można
e)
f)  można w trybie uproszczonym
g)  należy je prowadzić w formie śledztwa. Całą sprawę należy przekazać na zwykły tryb
Kazus 4/ 293
Czy stwierdzenie  nie składał wyjaśnień oznacza  odmówił składania wyjaśnień ? Składała w formie odmowy zeznań.
Kazus 7
Nie można uproszczony  niewidomy
W wypadku nakazowego, gdy okoliczności pojawią się na postępowaniu jurysdykcyjnym  jest to niedopuszczalne. On stwierdził, że
nie zgadza się z wyrokiem.
Czy tu obowiązuje zakaz reformationis in peius? To nie jest środek odwoławczy, bo do nikogo się nie odwołujemy.
PO wniesieniu sprzeciwu i sprawa pozostaje rozpoznana na zasadach ogólnych MOŻNA POGORSZYĆ sytuację. Jak się ma
powództwo cywilne do trybów szczególnych? Nie można orzekać.
Art. 503 kpk.
W uproszczonym inaczej oznaczony czas trwania przerwy.
Oskarżenie prywatne  obowiązkowa mediacja.
Oskarżenie wzajemne  niemożliwe, jeśli prokurator obejmie  staje się oskarżeniem publicznym.
____________________________________________________________________________________________________________
Proces karny
Ćwiczenia 20 (21.05.12)
Postępowania odwoławcze
�� Model postępowania odwoławczego: bardziej rewizyjny, czy kasatoryjny?
�� Czy konstytucja nakazuje ustawodawcy dwuinstancyjność? TAK
�� Czy narzuca jakiś model? Czy nasz model może zostać uznany za niekonstytucyjny?
�� Nie ma standardu który narzucałby model. Prawne uregulowanie postępowania w zasadniczy sposób wpływa.
�� Środki zaskarżenia a środki odwoławcze?
o Środek odwoławczy  dewolutywny, do wyższej instancji
o Zaskarżenia  niekoniecznie dewolutywny.
�� Momentem kluczowym  ogłoszenie wyroku.
�� Środki odwoławcze: apelacja (przysługuje od wyroku sądu I instancji), zażalenie (przysługuje od niektórych postanowień i
niektórych zarządzeń i niektórych czynności procesowych)
�� Czy apelacja przysługuje od każdego wyroku? Nie od każdego  nie przysługuje od prawomocnego, od niektórych
prawomocnych przysługuje kasacja.
o Apelacją można kwestionować prawie każdy nieprawomocny wyrok.
�� Apelacja  wyroku nakazowego nie możemy zaskarżyć apelacją.
�� Jakie są procedury?
o Termin  14 dni od daty doręczenia
o Regułą jest w I instancji uzasadnianie na wniosek
o Z urzędu podlegają uzasadnieniu te, w których złożono zdanie odrębne
�� W II instancji wszystkie są uzasadniane z urzędu.
�� Wniosek o uzasadnienie  7 dni od daty ogłoszenia wyroku
�� Terminy zawite (o uzasadnienie i na złożenie apelacji)  można przywrócić ale tylko w następstwie wniosku o przywrócenie
terminu. Tylko siła wyższa uzasadnia przywrócenie terminu.
�� Skuteczny upływ terminu  oznacza prawomocność.
29
Mateusz Popiel
�� Składając środek zaskarżenia  odnosi się do postanowień.
�� Kto może składać? Strony, z art. 416, inne osoby wskazane w ustawie.
�� Sąd nie bada formalnie  sąd rozpoznaje. Sąd może pozostawić bez rozpoznania.
�� Skarga powinno coś zawierać. Co jest brakiem formalnym, a co nim nie jest? Art. 120, 427, 422
�� Art. 427  ważny przepis
�� Braki formalne  sąd pozostawia bez rozpoznania.
�� Badanie formalne  prezes sądu I instancji
�� Art. 429  Prezes sądu I instancji odmawia przyjęcia, a nie pozostawia bez rozpoznania (bo nie ma uprawnień
judykacyjnych)
�� Granice środka zaskarżenia
�� Przymus adwokacko-radcowski  sporządzony i podpisany.
o Przy subsydiarnej skardze
o W kasacji
o Wniosek o wznowienie
o Apelacja
ż� Czy jej brak jest brakiem formalnym, czy nie ma pisma procesowego? Najczęściej uważa się, że to jest
brak formalny, ale nie jest tak zawsze. Czasami brak przymusu może oznaczać brak w ogóle.
ż� Jeżeli jest brak formalny - Zwraca do uzupełnienia
ż� Jeżeli nie skarga  to w ogóle nie możemy mówić o środku zaskarżenia.
�� Kasacja ma przymus i należy interpretować to tak samo  oznacza, że nie sporządzenie przez adwokata jest brakiem
formalnym.
�� 427, 433
�� Co powinien wskazać skarżący? Czy wystarczy powiedzieć, że  wyrok jest niesprawiedliwy ? a co na to art. 427? Sąd
powinien rozpatrzyć apelację i zwrócić się o doprecyzowanie czego się domaga.
�� Tytuł dr hab., ani prof. nie zwalnia z obowiązku posiadania obrońcy
�� Par. 2  od fachowców wymagamy więcej  aby wskazał zarzuty.
�� Nie można wyjść poza granice środka odwoławczego. Bo sąd odwoławczy działa w granicach, a szerzej tylko wyjątkowo.
�� Różnica miedzy doprecyzowaniem zarzutów, a sformułowaniem nowych.
�� Powinno zawierać wskazanie zarzutów
�� Art. 433  granice rozpoznania
�� 434 par. 1 zd. 2  jeśli mamy podmioty fachowe, to sąd odwoławczy nie może orzec na niekorzyść, jeżeli tych uchybień nie
znajdzie w środku odwoławczym. Argument dla tych prawników, którzy są zwolennikami tezy, że można wyjśc poza zarzuty
formułowane przez podmiot profesjonalny.
�� Zakres skargi  w całości lub w części
�� Kierunek  na korzyść, albo na niekorzyść. Kto jak może?
o Oskarżony   wyrok jest sprawiedliwy
o Czy można poskarżyć się na własną niekorzyść? Nie  dwustronnie może skarżyć oskarżyciel publiczny.
o Na własną niekorzyść  wyjście poza granice środka zaskarżenia.
�� Co jeżeli wyroku kasacyjnego się nie podpisze?
�� Gdy mamy art. 439 musimy uchylić.
�� Gdy uchylimy z art. 439 to nie jest skazany
�� Art. 440  niesprawiedliwe, a rażąco niesprawiedliwe?
____________________________________________________________________________________________________________
Proces karny
Ćwiczenia 21 (28.05.12.)
Postępowania odwoławcze (c.d.)
Kazus 3/ 309
Można zaskarżyć w całości lub w części. 447 kpk  można skarżyć tylko co do kary. On chce zaostrzenia  wolno mu. Mógłby na
korzyść skarżyć. Oskarżony mógłby tylko na swoją korzyść.
30
Mateusz Popiel
Zmiana kwalifikacji  kwalifikację można zmienić. Jeśli nie zmienia się ustaleń faktycznych.
Inne zarzuty póz
niej podniesione nie mogą być podnoszone.
O ile może zmieniać ustalenia faktyczne sąd odwoławczy? Model postępowania odwoławczego to:
A) Reformatoryjny  sąd II instancji jest praktycznie sądem I instancji  robi praktycznie to samo. Byłby prawdziwy
przewód.
Czy sąd II inst. mógłby uznać oskarżonego za niewinnego? Art. 337 par. 2 - Sąd odwoławczy nie może przeprowadzić dowodu co do
istoty sprawy, a apelacja i uniewinnienie jest co do istoty sprawy. Sąd ten w małym stopniu jest reformatoryjny.
Reguły ne peius  oddzielny byt w stosunku do regulacji zakazu ne peius.
Ograniczenia ne peius  art. 454
Czego nie może zrobić sąd odwoławczy? Przesłanki Ne pius dotyczą wyłącznie postępowania odwoławczego. Reguły Ne pius (EGZ)
1. Sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który był uniewinniony.
Złamanie ne peius  bezwzględna podstawa kasacyjna. Jeżeli chce go skazać, musi uchylić i przekazać. Reguły Ne pius
wiążą tylko ten sąd odwoławczy
2. Może orzec surowszą karę, ale tylko wtedy, gdy nie zmienia ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia. Jeżeli chce
zmienić powinien uchylić
3. Sąd nie może zaostrzyć kary poprzez wymierzenie kary dożywotniego pozbawienia wolności.
Kazus 4 / s. 309
Ne bis In idem  art. 439. Typowe ne bis. Art. 439  na posiedzeniu sąd uchyla zaskarżone orzeczenie. Obrońca działa na niekorzyść
właściwie.
Kazus 9/ s. 312
427  prokurator nie wskazał zarzutów, a był profesjonalistą. Jeżeliby pochodziła od oskarżyciela posiłkowego  odpowiada, sąd
musiałby go tylko poprosić o doprecyzowanie, ale skarg. W wypadku podmiotów nieprofesjonalnych zarzuty nie stanowią o środku
zaskarżenia.
427  nieprofesjonalista może mniej wskazać. Nieprofesjonalista mógłby tak lapidarnie sformułować.
Czy podstępowanie było prawidłowe w sprawie rozpoznania? Można potraktować to jako brak formalny.
Odmowa przyjęcia odbywa się w sądzie I instancji.
Czy jest podstawa odmówić przyjęcia?
Prezes odmawia przyjęcia jeżeli & jest niedopuszczalna z mocy ustawy.
Niedopuszczalność, a nie brak formalny.
Kazus 4/ 325
Wyrok I instancji  uniewinniający, nie uprawomocnił się. Złożone zostały określone wnioski dowodowe. Czy były one zasadne?
Art. 452  sąd odwoławczy nie może przeprowadzać.
Czy właściwie postąpił sąd II instancji? Reguły Ne peius są po to, aby chronić.
Sąd może inaczej ocenić to co widzi, ale nie może przeprowadzić swoich dowodów.
Kazus 8/ rozdział XX/ s. 311
311
On go skazał za przestępstwo w dodatku
Czy jest to zgodne z prawem?
Czy wszystko co dotyczy winy i kary jest objęte porozumieniem?
Obowiązuje zakaz reformationis in pius
Jaki ma zarzut podnieść? 438 pkt 1 i 3 kpk. Jest tutaj obraza przepisów prawa materialnego.
Kazus 5/ s. 310
Czy można złożyć apelację tylko co do uzasadnienia? Można. Ale kasacji już nie można złożyć tylko co do uzasadnienia.
Mamy przymus adwokacki.
Czy to jest nie-skarga, czy skarga z brakiem formalnym? Jeśli jako brak formalny  należy zgłosić do uzupełnienia
Orzecznictwo skłania się ku temu, ż jest to brak formalny. Brak przymusu będzie brakiem formalnym.
Art. 429
Kazus 12/ rozdział XX/ s. 313
Kara nieznana ustawie? Wymiar kary? Czy to będzie kara nieznana ustawie? Czy to ma być rodzaj czy po prostu sankcja?
439  uchylenie i przekazanie. Jest to kara nieznana ustawie.
Kazus 11/ s. 312
Zaśnięcie nie traktuje się jako nieobecność.
31
Mateusz Popiel
Czy ten wniosek o przywrócenie terminu byłby skuteczny?
Czy byłoby to zasadne przywrócenie?
Czy tu nie mamy do czynienia z sytuacją, że ktoś rezygnuje? Niedbalstwo obrońcy będzie vis maior. Ale czy w tym kontekście
sytuacyjnym.
Termin upłynął bo powinien złożyć wniosek. Terminy płyną dla oskarżonego i dla obrońcy osobno.
Postępowanie powinno się tak potoczyć, że sąd odrzuci taki wniosek.
Termin o wniesienie apelacji biegnie dla każdego uprawnionego.
____________________________________________________________________________________________________________
Proces karny
Ćwiczenia (4.06.12.)
Kasacja i wznowienie
�� Nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia jeżeli chodzi o wznowienie jest
o Na wniosek
o Z urzędu  sposób kontroli w urzędu, wypełniające lukę po nieważności. Podstawy nieważności są podstawą
wznowienia z urzędu. Art. 542 kpk
o Par .3  odwołanie do art. 439  tylko
�� Wniosek o wznowienie jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia
�� Sąd jak zobaczy art. 439 to uchyla
�� Podstawa kasacji  439 lub inne
�� 439 nie ma ograniczeń oprócz tego, że ma to być wyrok sądu odwoławczego.
�� Po co dwa środki nadzwyczajne, które służą temu samemu?
�� Uchwałą SN: 439 nie mogą być podstawą wniosku o wznowienie.
�� Z urzędu 439. Podstawy z 540 na wniosek.
�� Czy z urzędu można wznowić z podstaw z 540
Kazus 2/ s. 341
Uzasadnienie powinno być z urzędu.
Gravamen commune  435
Odebranie ustawodawczo uprawnienia, które doprowadziłoby pewnie do korekty
Kasacja nie może dotyczyć w przeciwieństwie do apelacji samego uzasadnienia.
Jest tylko prawomocny wyrok sądu I instancji.
Art. 520 par. 2
Nie mamy tutaj art. 439
Strona która nie zaskarżyła nie może wnieść jeśli utrzymano w mocy lub zmieniono na korzyść. Wyrok zmieniono  zmieniono
podmiotowo na korzyść kolegi.
Częściowa prawomocność  trudny problem mało opisany. Ten wyrok sądu odwoławczego ma się nijak  sąd odwoławczy nie
rozpoznawał również w stosunku do niego, a powinien.
Art. 520 par. 2  nie utrzymano w mocy bo nie dotyczyło go. On się nie poskarżył i wyrok się uprawomocnił.
Gravamen commune jest dlatego, że wyrok dotyczy części podmiotów. A z tego wynika
Art. 523 par. 1  inne rażące naruszenie prawa
Inne rażące musi być inne niż art. 440 kpk (wyjście poza granice skargi)
Kasacji nie dotyczy błąd w ustaleniach faktycznych ą� usuwalny brak formalny, w praktyce nieusuwalny, bo odmówią przyjęcia do
rozpoznania. Nie może być błąd podstawą kasacji.
Tak można sformułować kasację, że może to spowodować efekt proceduralny.
Po to mamy wznowienie, aby to sanować.
Rehabilitacja terminem prawnym w oparciu o stawę  zrehabilitowano już wszystkich poszkodowanych przez komunizm
Wznowienie de novis  błąd w ustaleniach faktycznych to nie to samo, co nowe fakty i dowody.
�� Wznowienie
o Procter dekretum  wyrok trybunału np.
o De novis  jest to wysoko postawiona poprzeczka co ma być faktem lub dowodem. Zasada pewności i
domniemanie ich prawidłowości  wzruszalne.
Kazus 13/ s. 345
Dowód prywatny  jeżeli nei może być podstawą rozstrzygnięcia, to i nie może być podstawą wznowienia.
�� Podstawa de novis
�� Zasada samodzielności jurysdykcyjnej 
32
Mateusz Popiel
�� Prywatna opinia. SN zasadniczo odrzuca nową opinię biegłego jako podstawę wznowienia postępowania.
�� Prawo procesowe chwyta w locie  jest stosowane w momencie rozpoznania sprawy.
�� Wąsko sformułowane
�� 393 par. 3  dokument prywatny
�� Czy oskarżycielowi przysługuje środek zaskarżenia? Tak, 447 kpk
�� Czy sąd właściwy może uniewinnić?
�� 544 SO lub SA
�� Kazus  wznowienie i postępowanie toczy się wg ogólnych zasad i właściwości.
�� Co z granicami wznowienia (reformationis in peius)?
�� Propter decretum  TK.
Kazus 9/ s. 344
521  można wnieśc kasację.
Ale gdyby to było nie na etapie sądowym, to nie można by było.
Kazus 7/s. 343
Nie jest to możliwe, bo przepis szczególny tak stanowi
Kazus 5/ s. 342
523 par. 3
Pyt. 2  są przypadki gdzie może.
Nie wyklucza się możliwości uchylenia obu wyroków.
 rażące naruszenie prawa materialnego  czy zarzut wystarczająco wyartykułowany, wskazany? Nie podał naruszenia w sposób
precyzyjny. Zarzut kasacyjny jest w granicy skargi.
Art. 526 par. 1, a 427
Sąd prawa  trzeba podać to naruszenie prawa
Przymus adwokacko radcowski  obowiązuje przed SN, a w apelacji nie zawsze.
Oczywista bezzasadność
Badanie wstępne  Prezes sądu odwoławczego bada.
Pozostawia bez rozpoznania  nie rozpatruje merytorycznie. Stwierdzenie, że coś jest oczywiście bezzasadne  nie jest to
merytoryczne sprawdzenie.
Kasację bezzasadną oddala się  oddala się postanowieniem.
Udział stron w postępowaniu kasacyjnym  535 jeśli sąd uzna to za konieczne.
Prawo do sądu w przypadku stwierdzenia  oczywistej bezzasadności  TK stwierdził, że w nowej wersji nie jest to sprzeczne. Art.
535