identyfikacja seksualna
wybór zawodu
wybór wartości i autorytetów
Wymóg społeczny - zbudowanie nowej tożsamości, odpowiedź na pytanie "Kim jestem, kim chcę być w przyszłości"
Początek kształtowania tożsamości: rozbicie wcześniej ukształtowanej wizji siebie:
• poziom biologiczny: zmiana budowy i proporcji ciała, rysów twarzy, głosu (wzrost, waga, biodra, biust, zarost, pryszcze), przemiany hormonalne (miesiączka, nocne polucje, cechy związane z płcią),
• brak równowagi emocjonalnej (emocje proste - złość, rozdrażnienie, euforia bez powodu, zalegające nastroje - smutek, podniesiony nastrój bez wyraźnej przyczyny) trudne do zrozumienia i opanowania, powodujące m.in. zaburzenia koncentracji uwagi kłopoty w szkole,)
• wzbogacenie sfery uczuciowej - uczucia estetyczne (wzmożona wrażliwość na piękno), nasilone prospołeczne, religijne, seksualne itp.,
• sfera poznawcza - początek operacji formalnych, stopniowe uzyskanie narzędzia autorefleksji, dostrzeganie nowych problemów, np. egzystencjalnych, związanych z sensem życia,
• sfera społeczna - kryzys autorytetu rodziców, wzrost znaczenia grup rówieśniczych.
Młody człowiek wchodzi w fazę dojrzewania w której początkowo nie jest gotowy na przyjęcie stawianych mu obowiązków i ma możliwość wypróbowywania siebie w różnych sytuacjach i kontekstach: poszukuje poglądu na siebie samego, innych ludzi, świat i przyjemności. Może podejmować różne działania, aktywności, decyzje, zmieniać poglądy. Zbudowanie nowej tożsamości wymaga czasu i wysiłku.
Nieodłącznym składnikiem adolescencji jest BUNT, czyli forma sprzeciwu lub braku zgody na te sytuacje i stany rzeczy, które młody człowiek spostrzega jako ograniczające, zagrażające, niezgodne z jego oczekiwaniami i wyobrażeniami.
Bunt przeciwko rodzicom i nauczycielom, wszelkim autorytetom i brakowi autorytetów, przeciwko religii i brakowi religii, przeciwko Bogu i nieobecności Boga we współczesnym świecie, przeciwko złu tego świata, bezradności człowieka, bezsensowi istnienia, zanieczyszczeniu środowiska itp.
Formy buntu:
• wewnętrzne (budowanie własnych koncepcji i rozwiązań)
• zewnętrzne (obserwowalne formy protestu)
Funkcje buntu:
• Przyjęcie wartości, określenie własnej tożsamości
Aby przyjąć wartości akceptowane społecznie, trzeba na pewien czas zdystansować się wobec nich, zakwestionować je, przyjrzeć się im aby świadomie się na nie zdecydować.
Początek adolescencji (okres gimnazjalny): najbardziej prymitywne formy buntu (ubiór, fryzura, słownik, muzyka, rozrywki), odrzucenie wszelkich autorytetów, poczucie wolności, przekonanie o swej dorosłości przy jednoczesnej niemożności oceny swojego zachowania i jego przyszłych konsekwencji dla siebie i innych.
Statusy tożsamości wg Marci:
14