3132015214

14

jak i ze względu na sprawowane funkcje należy do najlepszych w Polsce znawców archiwów bibliotecznych literatury dawnej. Ta specjalizacja badawcza - tak nadal ważna w pracach historycznych i polonistycznych - staje się coraz rzadsza. Pojęcie znawcy i miłośnika książek, wszechobecne w kulturze XIX wieku, ciągle aktualne w następnym stuleciu aż po czasy nieodległe, by przywołać takie postacie jak Mieczysław Brahmer czy Juliusz Wiktor Gomulicki, z wolna - podobnie jak i dominacja kultury pisanej - odchodzi w przeszłość. Coraz mniej jest już badaczy, którzy „rzutem oka” na szesnasto- siedemnasto- czy osiemnastowieczny druk potrafią zidentyfikować oficynę wydawniczą, rozpoznać warianty typograficzne, autentyczne lub korsarskie wydania, rodzaj czcionki czy zdobienia.

Paulina Pelcowa należy do tego właśnie pokolenia badaczy, dla których książka - jako zjawisko, jako fakt kulturowy - nadal stanowi podstawę kultury narodowej. W 1969 roku opublikowała pierwszy tom Katalogu starych druków Biblioteki Kórnickiej, obejmujący polonika szesnastowieczne, wraz z uzupełnieniami i nowymi nabytkami. W 1972 roku wydała w serii Polonia Typographica Saeculi Sedecimi tekę ósmą, prezentującą podobizny zasobu drukarskiego Aleksandra Augezdeckiego. Na początku lat osiemdziesiątych publikuje Emblematy w drukach polskich i Polski dotyczących XVI-XVIII wieku. Bibliografia, dzieło bez którego badacz emblematyki staropolskiej byłyby dziś zupełnie bezradny. W innych licznych studiach z tamtych lat, jak i we wszystkich późniejszych opracowaniach konsekwentnie kontynuuje podjęte wątki badawcze, czego najwymowniejszym dowodem jest specjalnie przygotowana dla tego tomu „Rocznika Biblioteki Narodowej”, obszerna bibliografia Jej publikacji naukowych.

Nie rezygnując z pracy w Bibliotece Narodowej zmierza Paulina Pelcowa -od pewnego czasu wyraźniej niż poprzednio - w kierunku dydaktyki uniwersyteckiej. W roku 1987, już po uzyskaniu tytułu profesora, obejmuje kierownictwo Zakładu Teorii, Historii i Metodyki Bibliografii w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej w Uniwersytecie Warszawskim. Blisko współpracuje nie tylko z Zespołem Literatury Staropolskiej Wydziału Polonistyki, lecz także z Zespołem Literatury Oświecenia kierowanym w tamtych latach przez profesora Zdzisława Liberę. To na spotkaniach tego zespołu badacze wieku świateł dowiadywali się od Pauliny Bu-chwald-Pelcowej o ciągłości kultury osiemnastowiecznej i potrzebie analizowania epok saskiej i stanisławowskiej w kategoriach ewolucji, a nie przełomu. Spór o czasy saskie jest ciągle otwarty. Głos Profesor Pauliny Buchwald-Pelcowej pozostaje w tym sporze jednym z najważniejszych.

Andrzej Krzysztof Guzek

Instytut Literatury Polskiej

Uniwersytetu Warszawskiego