3179027450

14 Finanse Publiczne. Prawo Finansowe

2. SYSTEM FINANSÓW PUBLICZNYCH I PRAWA FINANSOWEGO

Od pojęcia finansów publicznych należy odróżnić pojęcie systemu finansów publicznych oraz systemu prawa finansowego.

System finansów publicznych może być określany jako ogół zasad i instytucji stanowiących podstawę dokonywania publicznych operacji finansowych. Zasady oraz instytucje utworzone i funkcjonujące na podstawie obowiązujących w danym państwie (publicznej wspólnocie terytorialnej) w określonym czasie norm prawa finansowego stanowią system tego prawa.

Prawo finansowe, w odróżnieniu od finansów publicznych, jest kategorią subiektywną, zmienną, która jest zależna od woli ustawodawcy.

Finanse publiczne i, odpowiednio, system finansowy (system prawa finansowego), można podzielić na części (działy, dziedziny, podsektory, podsystemy), które dotyczą zróżnicowanych podmiotów prawa publicznego. Współcześnie tworzone klasyfikacje są niejednoznaczne i mogą być dokonywane jedynie z pewnym uproszczeniem i według różnych kryteriów. Rozszerzająca się rola rynku w Polsce w latach 90. spowodowała zmniejszenie się sektora publicznego i, odpowiednio, finansów publicznych oraz zakresu publicznego systemu prawa finansowego.

W systemie finansów i prawa finansowego należy wyróżnić przede wszystkim dziedzinę (system) gospodarki budżetowej i prawa budżetowego. Włączenie jej w pełni do systemu finansów publicznych i publicznego prawa finansowego nie wzbudza wątpliwości. Dziedzina ta jest zaliczana do tradycyjnej części finansów publicznych i obejmuje zarówno system budżetowy, jak i pozabudżetowy (parabudżetowy) podmiotów publicznych. Dzieli się ona na podsystemy:

-    dochodów budżetowych,

-    wydatków budżetowych, oraz

-    zarządzania długiem publicznym.

Istotne znaczenie w ramach prawa dochodów publicznych mają dalsze podziały, wyróżniające podsystemy prawa podatkowego i prawa celnego. Stanowią one odrębną dziedzinę prawa finansów, która dzieli się dalej na prawo materialne i formalne (proceduralne), regulowane przede wszystkim ustawą - Ordynacja podatkowa.

System finansów (i prawa finansowego) można także podzielić według kryterium podmiotowego (zob. pkt 5 niniejszego rozdziału).

Mając natomiast na uwadze kryterium własności (lub układ podsektorów finansów publicznych) można z kolei wyróżnić system budżetowy państwa i sy-