2964939005

446 SPRAWOZDANIE Z RUCHU RELIGIJNEGO,

dem świecić i być w stanie potrzebującym dopomagać; powinny silnie prawdą tą się przeniknąć , że ani prawa ludzkie, ani surowość trybunałów, ani najliczniejsze wojska nie zdołają same odwrócić grożącego społeczeństwu niebezpieczeństwa. Najskuteczniejszym środkiem, jedynym , który rzeczywiście może do celu doprowadzić, jest zabezpieczenie Kościołowi wolności, którą uposażony, wskrzesićby mógł w duszach przykazania Boże i rozciągnąć na wszystkie warstwy społeczne zbawienny swój wpływ. Za pierwszym tym najważniejszym krokiem poszłyby naturalnie mądre prawa i roztropne rozporządzenia, gwarantujące interesa klas pracujących,

wieku dziecinnego , słabości i domowego posłannictwa kobiety, za-

■*

bezpieczające niedzielny odpoczynek.

„Chlebodawcy uważać winni w robotnikach bliźnich swych i braci, starać się, o ile podobna, 1qs ich polepszać, czuwać nad interesami ich duszy i ciała, budować ich własnym przykładem, nie przekraczać nigdy w stosunkach z nimi, goniąc za wygórowanym zyskiem, granic sprawiedliwością nakreślonych”.

„A teraz wracajcie, umiłowani Synowie, do ojczyzny waszej, do JFrancyi, w której mimo chwilowych, osobistych obłędów, nie zmniejszył się nigdy zapal dla cnoty, nie zbladła gwiazda wspaniałomyślności i ofiarności. Wracajcie do domów waszych , a postępowaniem waszem składajcie dowód, że w stowarzyszeniach, w których panują religijne zasady, panują jednocześnie: miłość braterska, pokój, karność, trzeźwość, przezorność i oszczędność. Idźcie, a łaska Boża niech wszędzie wam towarzyszy, niech was nie opuszcza, opieką sw^rą otacza, podtrzymuje w trudnościach i niech sił wam dodaje, dając kosztować z puhara niewypowiedzianego wesela, które płynie z cnoty i z pewnej nadziei lepszego życia w ojczyźnie żyjących”.

„Trzebaby być prawdziwie najzagorzalszym fanatykiem — pisze Temps o tej mowie Papieża — aby nie uczuć głębokiej sym-patyi na widok usiłowań, podejmowanych przez miłość ożywiającą Kościół katolicki, w celu przyprowadzenia do skutku reformy egoistycznych nadużyć, w celu zapewnienia znośniejszego bytu, ulżenia nędzy, polepszenia stanu społecznego miljonów i miljonów ludzi.