3184153508

D

EPTANIE ZIEMI

W okolicach bożonarodzeniowych świąt w grudniu 2005 poszedłem do Kawiarni Artystycznej Hades na - jak go nazwano - WhiteChristmas Jazz Koncert, którego gwiazdą był amerykański puzonista Dante Luciani, filar słynnych big bandów Woodyro Hermana i Maynarda Fergusona oraz zespołów akompaniujących takim gwiazdom jak Natalie Cole czy Frank Sinatra. Ale to nie pamiętne „ Białe Boże Narodzenie" z filmu USA „świąteczna gospoda", tylko - ku zdziwieniu i uciesze słuchaczy - nasza kolęda „Gdy się Chrystus rodzi" zabrzmiała na początku występu profesora Wydziału Instrumentów Jazzowych Dętych-Blaszanych University of Miami na Florydzie. Mniej zdziwiony był szef kawiarni Lech Cwalina. Wiedział coś o prywatnym życiu muzyka noszącego imponujące imię autora „Boskiej komedii". Na plakacie anonsującym wydarzenie pokazał mi mały znaczek sponsorującej je Kliniki Chirurgii Oka w Nałęczowie i zwrócił uwagę, ze na sali siedzi prowadzący ją wielki miłośnik jazzu, obecny na prawie wszystkich tego typu hadesowych koncertach prof. Zbigniew Zagórski. Jak przystało na fana muzyki (tu synkopowa-nej), wykształcił on w tym kierunku swoje córki. I cóż się stało? Starsza z nich, Magda, kontrabasistka po uczelni w Bydgoszczy wyjechała na stypendium do Stanów i skończyło się to małżeństwem z Dan-tem Luciano. Żeby było ciekawiej, jej siostro.

IRVING FINKEL. Spotkanie z bytyjskim nakowcem da się chyba porównać jedynie z wędrówką wehikułem czasu, niosącym obietnicę niezwykłych przygód i tę obietnicę spełniającym. Każda kolejna opowieść rozbudza w nim takie emocje, że klęka na krześle i - oparwszy łokcie na stole -nachyla twarz do słuchającego, jakby chciał przelać w jego umysł całą swoją ogromną fascynację danym tematem. Nie inaczej jest z historią jego replik „Lewis chessmen", figurek szachowych ze szkockiej Wyspy Lewis, wytwarzanych przez Wikingów z kości morsów łowionych koło Grenlandii.

z British Museum

Przygoda z Harrym Potterem

Kiedy ruszyła produkcja filmu „Harry Potter i Kamień Filozoficzny”, według pierwszej części bastsellerowej serii książek Joannę Rowling i dziecięcy bohaterowie mieli w Szkole Magii i Czarodziejstwa Hogwart zagrać w szachy, kostiumolog Miss Barnett wpadła na pewien pomysł. Jej dziadek i ojciec pracowali w British Museum i wiedziała, że są tam sprzedawane repliki „Lewis chassman” z XII w. Przyszła je kupić i nie była zachwycona, bo figurki miały kolor biały i czarny.

- One nigdy nie były czarne, tylko czerwone, ale 10 lat temu zaczęto je robić dla muzealnego sklepu w czarnym kolorze - denerwuje się Irving.

- Zastanawiała się, co zrobić, a ja powiedziałem, że może pożyczyć moje. Specjalnie zrobiono dwie serie białych i czerwonych - jedną dla mnie, drugą gdzieś do Edynburga. Gdy je wypożyczałem do filmu, były one jedynymi dostępnymi w prawdziwych barwach, czyli zadziałałem przeciw debilom, którzy wytwarzają czarne figury i każde dziecko zobaczyło je w filmie tak, jak kiedyś archeolodzy! - triumfuje naukowiec.

I dodaje, że gdy produkcja była gotowa, Barnett przyszła do nich do domu. - Dzieci zadawały jej różne pytania, a ja..., ja nigdy nie przeczytałem tej książki! W końcu zaprosiła nas na projekcję. Poszliśmy z dziećmi z mojego pierwszego małżeństwa i siedmioletnim wtedy Theo, Kubą. Jak na ekranie Harry i Ron ruszyli przez labirynt w szachową walkę i dzieci zobaczyły moje repliki figur, zaczęły wrzeszczeć na całą salę: „Yes! Yes! Yes!” - cieszy się jeszcze po tylu latach Finkel.

Klinowe pismo i babilońska magia

Irving Finkel kieruje Departmentem Starożytnego Bliskiego Wschodu w The Bri-tish Museum. Jest światowej sławy specjalistą w dziedzinie pisma klinowego i babilońskich tekstów magicznych, medycznych i literackich. Doktoryzował się z asyriologii w University of Birmingham.

- Zawsze chciałem studiować starożytne pisma, ale te trudne, np. chińskie - wspomina. -

W końcu wymyśliłem sobie egiptologię, ale profesor od egiptologii po tygodniu zmarł. Dziekan powiedział, że trzeba czekać, a w tym czasie mogę się uczyć pisma klinowego. „Dlaczego nie spróbować?” - pomyślałem. - Zaczęłem razem z dwoma dziewczynami i po 10 minutach wiedziałem, że to jest to, co chcę robić. Pięć lat studiowałem „jeden na jeden” z najlepszym specjalistą świata od babilońskiego pisma klinowego, bo dziewczyny płakały, popalały z nerwów i w końcu zrezygnowały. Wilfred Lambert, dziś 85-letni stary kawaler był bowiem brutalny i wymagający i nic dobrego, jako o człowieku, nie da się o nim powiedzieć. Uczenie się mojego imienia zajęło mu cztery lata. W sumie byłem z nim lat sześć i u niego zrobiłem doktorat z magicznych zaklęć.

- Irwing zna się na tym i wierzy, że to działa - mówi jego żona, lublinianka Joasia, która służy nam jako tłumacz, chociaż mąż mówi prawie świetnie po polsku. Ale że rozmawialiśmy w dniu, gdy stracono Saddama Hussajna, dyktatora ziem dawnej Babilonii i Asyrii - Irving Finkel z goryczą skomentował: „Nie ma na świecie zaklęcia, które by poradziło na to, co się dzieje w Iraku.”

Przez Amerykę do British Museum

Młody doktor (od 1976 roku), następne 3 lata spędził w Oriental Institute w Chicago. Wspomina je entuzjastycznie jako najlepsze w naukowym życiu. Opowiada o zbiorowym wysiłku wszechstronnie wykształconych jeszcze w Niemczech żydowskich emigrantów,

6

WIADOMOŚCI UNIWERSYTECKIE: czerwiec 2007