SNV36227

Adam Kazimierz Czartoryski (1734-1823)

■przyszedł na świat 3 grudnia 1734 roku w Gdańsku jako syn Augusta, wojewody ruskiego, i Zofii z Sieni a wsk ich. Miejsce urodzenia było odległe od posiadłości rodowych, ale od razu usytuowało wyczekiwanego męskiego potomka feadu Czartoryskich w samym centrum rozgrywających się w kraju wydarzeń politycznych. Data jego narodzin przypadła w okresie dwuwładzy królów Stanisława Leszczyńskiego i Augusta III i w Gdańsku właśnie, wokół osobyHjttzczyńskiego skupiał się wówczas „punkt ciężkości spraw polskich ipoaiekąd europejskich” (W. Konopczyński). Ojciec nowo narodzonego i jego wflptfcanisław Poniatowski, dowodzili gwardią koronną podczas oblegania rmordzy przez popierające elektora saskiego wojska rosyjskie, bezskutecznie oodkujątB^kodziewanej pomocy militarnej ze strony Francji. Ostateczna pNNpnuia króla-Piasta zmusiła niebawem przywódców skonsolidowanego już iMpHctwa Familii do uznania władzy Augusta III i nawiązania z nim Mpótpracy; przecięła także dotychczasową zdecydowanie profrancuską orien-uejf tego stronnictwa, które odtąd budować będzie swoje reformatorskie pflfftty polityczne opierając się na sojuszu ze wschodnim sąsiadem.

'Najwcześniejszy okres dzieciństwa spędził Adam Kazimierz w mieście [płodzenia razem z niespełna trzy lata starszym bratem ciotecznym, królem Stanisławem Poniatowskim. Z Gdańskiem zachował i w 'przyszłości pewne związki; tu drukował swój debiutancki fstyczny, tzw. małego „Monitora" z roku 1763, utrzymywał at środowiskiem uczonych angażując ludzi nauki do współpracy [ Edling, G. E. Groddeck). Czytelną aluzją do osobistego związku ctm miastem było również po latach przyjęcie przezeń kryptonimu w wydaniu głównej rozprawy krytycznej: Myśli o pismach

durzcie otrzymał imiona obu swoich dziadków: hetmana Adama oraz kasztelana wileńskiego, Kazimierza Czartoryskiego z linii Klewaniu i Żukowic. Zarówno po mieczu, jak i po kądzieli

399