Przykład 1
W okresie od 1 stycznia do 30 listopada 1999 r. duchowny był zatrudniony na podstawie umowy o pracą. Z tego tytułu otrzymywał wynagrodzenie w kwocie 400 zł miesięcznie. Duchowny podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym tylko z tytułu stosunku pracy. Dobrowolnie, na swój wniosek, mógł podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu bycia osobą duchowną.
Przykład 2
Duchowny pozostawał w stosunku służby, jednocześnie miał zawartą umowę o pracę. Duchowny ten podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku służby oraz z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Dobrowolnie, na swój wniosek, mógł podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu bycia osobą duchowną.
Od 30 grudnia 1999 r. weszła w życie ustawa z dnia 23 grudnia 1999 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 110, poz. 1256 z późn. zm.), która uzależniła podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów od przychodu, stanowiącego podstawę wymiaru składek, ze stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych, stosunku służby, stosunku zastępczej formy służby wojskowej, pobierania świadczenia socjalnego lub zasiłku socjalnego. W sytuacji gdy osoby mające wyżej wymieniony tytuł do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych osiągnęły przychód, w przeliczeniu na okres miesiąca, niższy niż najniższe wynagrodzenie, podlegały obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym także z innych posiadanych tytułów, wymienionych w art. 6 ustawy o s.u.s.
Zatem w przypadku, gdy osoba duchowna osiągnęła przychód - z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, stosunku zastępczej formy służby wojskowej, stosunku służby lub pobierania świadczenia socjalnego bądź zasiłku socjalnego - w przeliczeniu na okres miesiąca niższy niż najniższe wynagrodzenie, podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym także z tytułu bycia osobą duchowną. Przy czym, należy wtedy opłacać składki z tytułu bycia osobą duchowną od różnicy pomiędzy kwotą najniższego wynagrodzenia a przychodem uzyskiwanym z danego tytułu, który stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Wyjątek od wymienionej zasady stanowili i stanowią pracownicy zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy, którym przepisy Kodeksu pracy gwarantują co najmniej minimalne wynagrodzenie (w okresie do 31 grudnia 2002 r. - najniższe wynagrodzenie), a także pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy, którzy w umowie o pracę mają zagwarantowane wynagrodzenie w kwocie co najmniej równej lub wyższej od minimalnego wynagrodzenia. W ich przypadku tak długo, jak długo trwać będzie stosunek pracy, ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu bycia osobą duchowną mają charakter dobrowolny.
Przykład 1
Przez cały 2000 r. duchowny był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, uzyskując miesięcznie wynagrodzenie 500 zł. Podlegał on obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy oraz z tytułu bycia duchownym, ponieważ z tytułu stosunku pracy nie osiągał miesięcznie przychodu, stanowiącego podstawę wymiaru składek, w wysokości co najmniej najniższego wynagrodzenia (w 2000 r. wynosiło ono: od stycznia do lutego 670 zł, od marca 700 zł).
Przykład 2
W 2001 r. duchowny był zatrudniony na podstawie umów o pracę: u pracodawcy A z wynagrodzeniem 300 zł, u pracodawcy B z wynagrodzeniem 400 zł. Podlegał on obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu stosunku pracy, u pracodawców A i B, oraz z tytułu bycia duchownym, gdyż łącznie u obu pracodawców nie osiągał miesięcznie przychodu, stanowiącego podstawę wymiaru składek, w wysokości co najmniej najniższego wynagrodzenia (w 2001 r. wynosiło ono 760 zł).
Przykład 3
Od 1 stycznia 2001 r. duchowny był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Z powodu przebywania na zasiłku chorobowym w kwietniu 2001 r. otrzymał wynagrodzenie w wysokości 400 zł. Podlegał on obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tylko z tytułu stosunku pracy, mimo że za kwiecień 2001 r. nie osiągnął przychodu w wysokości co najmniej najniższego wynagrodzenia, tj. 760 zł. Dobrowolnie, na swój wniosek, mógł podlegać ubezpieczeniom społecznym z tytułu bycia osobą duchowną.
Przykład 4
W 2002 r. duchowny był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy. W umowie o pracę miał zagwarantowane wynagrodzenie równe najniższemu wynagrodzeniu, tj. 760 zł.