3197489855

Takie grupy wyrazów nazywają się rodzinami wyrazowymi lub gniazdami słowotwórczymi. Zgodnie z definicją K. Polańskiego gniazdo słowotwórcze to leksemy związane ze sobą stosunkiem motywacji. Podstawą gniazda słowotwórczego jest leksem, który motywuje pozostałe leksemy. Gniazdo słowotwórcze składa się minimalnie z dwu elementów, to znaczy z leksemu motywującego oraz jednego leksemu motywowanego. Ogólnie rozróżnia się dwa rodzaje derywacji: bezpośrednią oraz pośrednią. Motywacja bezpośrednia zachodzi pomiędzy leksemem, który stanowi ośrodek gniazda słowotwórczego i opartymi na nim derywatami pierwszego stopnia, np.: akcpet akceptacja    akceptant. Motywacja pośrednia występuje pomiędzy podstawowym

leksemem gniazda słowotwórczego oraz derywatami motywowanymi przez derywaty od wyrazu podstawowego (por. Polański, 2003, 205-206).

Na podstawie badań H. Jadackiej, derywaty proste nie przestały uzupełniać systemu leksykalnego polszczyzny, ale ich udział procentowy w najnowszym słownictwie wyraźnie maleje. Pojawiają się również różnice w strukturze wewnętrznej oraz rosnąca aktywność technik niesufiksalnych. Klasyczne podręczniki wymieniają wśród sufiksów produktywnych w poszczególnych kategoriach:

a)    -anie, -enie, -cie, -acja, -ada, -ka, -stwo (nomina actions),

b)    -acz, -ant, -arz, -ator, -ca, -ec, -ent, -iciel, -ista, -nik, -owiec (nomina agentis),

c)    -izm, -izna, -ość, -stwo (nomina essendi),

d)    -ak, -arka, -dlo, -ka, -nica (nomina instrumenti),

e)    -ak, -ek, -ina, -ka (nomina patientis),

f)    -nia (z rozszerzeniami -alnia, -arnia, -ownia), -(ow)isko (nomina loci),

g)    -ak, -ec, -ista, -owicz, -owiec, -ówka (nomina attributiva),

h)    -ka, -ica, -ini/-yni (feminitiva).

Według H. Jadackiej rozwój niektórych z nich, np. kategorii nazw wykonawców czynności przebiega bardzo wolno, tak jakby wyczerpały już swoje możliwości nazewnicze. Przyczyny należy, jej zdaniem, szukać w rozwoju nauki, techniki, bankowości, które wymagają słownictwa uzupełniającego luki z zakresu zaawansowanych technologii itp.

Stwierdza, że z przytoczonej listy rzeczownikowych przyrostków rodzimych zachowało się dziś zaledwie kilka z nich, natomiast produktywność z sufiksami genetycznie obcymi utrzymała się w większym stopniu, np.: -acja: deprecjacja, -ada, -ant:

- 16-