0929DRUK000017
28

116 ROZDZIAŁ III_y UST. 28

i nndir. Kola takie, np. ZAZ na ryfi 22, nazywają się kałami wiwschołkowemi lub kolami wysokości. Każda płaszczyzna pozioma przecina się ze sklepieniem niebieskiem według małego kola, równoległego do horyzontu astronomicznego. Te małe kola, np. abcd, nazywają się almukatntaratami albo ahmtkttn-tarami.

Układ ąpólrzędnyeh sferycznych, którego kolom glównem jest horyzont astronomiczny, a biegunami są zenit i nadir, na-z? wa się układem -posiomotnjm.

Rypina 28.

Inny kierunek w przestrzeni, dający się przez spostrzeżenia wyznaczyć*, określony jest przez oś obrotu ziemi. Ruch ziemi dokoła osi dla obserwatora ziemskiego ujawnia się w ten sposób, źq dokoła tej samej osi, lecz w kierunku przeciwnym, obracać się zdaje sklepienie niebieskie. Gdy weźmiemy pod uwago jakąś gwiazdę, to zakreśli ona na niebie kolftyw tym samym czasie, w którym ziemia wykonywa obrót dokoła osi, a płaszczyzna togo kola jest prostopadła do osi ziemskiej. Dokoła tej prostej odbywa się ruch pozorny sklepienia niebieskiego; dlatego nazywa się ona osią świata, a punkty, w których onii przecina sklepienie niebieskie, nazywają- sfę biegunami śmu ta.

Niechaj na rycinie 23 punkt O będzie miejscem obserwa-