3329133166

porządkujący wpływ, jak i przez otwarcie możliwości przekazywania jednostce skumulowanego doświadczenia społecznego.

Złożoność opisywanego poziomu regulacji odzwierciedla się w złożoności mechanizmów jego zmian. Najogólniej można powiedzieć, że do zmian w wiedzy dochodzi wówczas, gdy jednostka znajduje się w sytuacji, której elementy wykazują nieoczekiwane, to jest niedają-ce się poznawczo zasymilować, właściwości. Właściwości te mogą objawiać się jednostce na trzy przynajmniej sposoby. Po pierwsze, może je ujawnić obserwowane zachowanie się innych ludzi i jego skutki, po drugie — komunikaty językowe. Po trzecie wreszcie, podmiot może je spotykać bezpośrednio w toku działania ukierunkowanego przez zadanie. Jak wspominaliśmy, ten poziom regulacji funkcjonuje jako całość, a to w istotny sposób ogranicza możliwość lokalnych ako-modacji: niezbędna zmiana jakiegoś fragmentu wiedzy może bowiem prowadzić do utraty spójności w obrębie całości. Dlatego często się zdarza, że pośrednie lub nawet bezpośrednie doświadczenie tego, co nieoczekiwane, zostaje zignorowane przez podmiot albo też powoduje trudne do przewidzenia modyfikacje całych struktur.

Jakie wnioski pedagogiczne można wysnuć z przedstawionej tu w największym skrócie koncepcji? Jeśli pominąć poziom regulacji reaktywnej, który sam w sobie z racji swej elementarności nie stanowi przedmiotu swoistych zabiegów wychowawczych, wyłania się możliwość wyodrębnienia czterech grup indywidualnych metod wychowania, a mianowicie metody nagradzania i karania, metody modelowania, metody perswazji oraz metody zadaniowej (tabela 1.1).

Tabela 1.1. Indywidualne metody wychowawcze

Mechanizm zmiany	Metoda wychowania	Środek wychowawczy
	Nagradzanie	Nagroda
W arunkowanie	Karanie	Kara
Uczenie się przez obserwację	Modelowanie	Model
Uczenie się językowe	Perswazja	Przekaz językowy
Uczenie się przez działanie	Metoda zadaniowa	Zadanie

20