Składnikami bazy monetarnej są :
• Aktywa zagraniczne Banku Centralnego - są to najbardziej płynne składniki majątku na rynkach zagranicznych.
• Obligacje skarbowe - papiery dłużne rządu. Są emitowane w celu zredukowania deficytu budżetowego. Emisja obligacji ma charakter inflacyjny jeżeli kredytodawcą jest bank centralny (powiększa się baza monetarna). Taką emisję nazywamy emisją fiducjarną - emisja banknotów pod zastaw obligacji.
• Przyjęte do redyskonta weksle.
• Kredyty w rachunku otwartym (kredyty refinansowe) - kredyt pozostawiony do dyspozycji innych banków.
Bank Centralny posiada pewne narzędzia do nadzorowania i prowadzenia polityki pieniężnej. Narzędzia te to:
• Polityka stóp procentowych - Bank Centralny kontroluje swobodne relacje podaży i popytu pieniądza poprzez kształtowanie polityki stóp procentowych. Stopa procentowa w górnej granicy zależy od stopy kredytu lombardowego (ustalają bank centralny). Im wyższe stopy procentowe tym bardziej atrakcyjne są depozyty a mniej kredyty i odwrotnie.
• Rezerwy obowiązkowe. Rezerwa obowiązkowa określa, jaki odsetek depozytów klientów banków komercyjnych, ma zostać zdeponowany na rachunku w banku centralnym na koniec dnia. Rezerwa obowiązkowa ma zapewnić bankom płynność, tak, aby mogły nieprzerwanie zaspokajać zapotrzebowanie klientów na gotówkę.
• Polityka otwartego rynku - zostanie wyjaśniona poniżej.
Operacje otwartego rynku.
Operacje otwartego rynku są instrumentem oddziaływania banku centralnego na rynek pieniężny. Bank centralny jest upoważniony do zakupu i sprzedaży krótkoterminowych papierów wartościowych, przeważnie państwowych. Transakcje dokonywane w ramach operacji otwartego rynku mają wpływ na ilość pieniądza w obiegu. Poprzez sprzedaż instrumentów finansowych bankom. Bank Centralny „ściąga" z rynku gotówkę. Kupując te instrumenty od banków komercyjnych Bank Centralny „dostarcza" tym bankom gotówki.
Operacje Repo i Reverse Repo
Bank Centralny może połączyć operację zakupu papierów wartościowych z uzgodnieniem warunków ich odkupienia w określonym terminie. Są to operacje warunkowe "reverse repo i repo." W pierwszej bank centralny sprzedaje