3654574551

Wprowadzenie

Regulacje prawne dotyczące finansów samorządu terytorialnego tworzą jedną, funkcjonalnie zorganizowaną całość, chociaż zróżnicowaną wewnętrznie. Są one bowiem zaliczane do różnych działów prawa finansów publicznych, a poza tym tylko część z nich adresowana jest wprost do JST, natomiast część jest wspólna dla gospodarki zasobami pieniężnymi wszystkich jednostek sektora finansów publicznych.

Zamysłem leżącym u podstaw niniejszego podręcznika było całościowe przedstawienie zagadnień prawnofinansowych niezbędnych do zrozumienia specyfiki sektora samorządowego. Obok szczegółowego omówienia zagadnień systemu finansów publicznych sektora samorządowego znalazły się więc w nim także problemy decentralizacji administracji publicznej, nadzoru i kontroli, sprawozdawczości JST oraz odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów.

Wstępna część pracy poświęcona jest omówieniu podstawowych zagadnień ustrojo-woprawnych administracji publicznej, której ważnym elementem jest samorząd terytorialny. W rozdziale I wyjaśniono istotę decentralizacji, charakteryzującej się szczególnymi stosunkami nadrzędności i podporządkowania o charakterze prawnym. Przedstawiono formy prawne, w jakich przejawia się decentralizacja, a wśród nich jej podstawową postać, którą jest samorząd terytorialny.

Przedmiotem rozdziału II są zadania samorządu terytorialnego, które ujęto początkowo w relacji do zadań administracji rządowej. Następnie omówiono podział zadań JST na własne, zlecone i poruczone. Opierając się na ustawach samorządowych przedstawiono zadania poszczególnych kategorii JST: gminy, powiatu i samorządu województwa. Scharakteryzowano prawne możliwości przenoszenia zadań między JST oraz na związki komunalne i stowarzyszenia. Na przykładzie ustawy Prawo wodne omówiono szczegółowo podział zadań z tego zakresu między organami administracji rządowej oraz samorządowej.

W rozdziale III ustalono podstawowe dla pracy pojęcie i zakres systemu prawnofi-nansowego samorządu terytorialnego ze szczególnym uwzględnieniem problematyki samodzielności finansowej JST, będącej konsekwencją decentralizacji administracji publicznej. Pojęcie samodzielności wyjaśniono w aspekcie ustrójowoprawnym i finansowo-prawnym, z wyróżnieniem systemu dochodów, wydatków i gospodarki zasobami budżetowymi. Zakresem rozważań objęto także zagadnienia gwarancji tej samodzielności wynikające ze źródeł prawa międzynarodowego i wewnętrznego.

Wieloletnie planowanie finansowe w JST jest przedmiotem rozdziału IV. Wieloletnia prognoza finansowa stanowi narzędzie łączące strategiczne zamierzenia JST z kolejnymi rocznymi budżetami. Będąc podstawą planowania łącznych nakładów na przedsięwzięcia wieloletnie oraz limitów wydatków w poszczególnych latach realizacji każdego z przedsięwzięć, określa ich wpływ na sytuację finansową JST w dłuższym horyzoncie czasowym. Realizacja programów i projektów rozwojowych, także inwestycyjnych, wymaga z reguły stworzenia projekcji kilku źródeł ich finansowania, w tym o charakterze zwrotnym. Sięgnięcie do zwrotnych źródeł finansowania powiązane jest z kolei z koniecznością dochowania warunków korzystania przez JST z instrumentów dłużnych oraz dopuszczalnego poziomu zadłużenia określonych przez przepisy prawne. Wieloletnie planowanie finansowe ma służyć zarówno monitorowaniu długu publicznego, jaki wymogom oceny zdolności kredytowej i sytuacji finansowej JST. Powinno być również narzędziem dokonywania racjonalnych wyborów zadań rozwojowych i źródeł ich finan-

17