3685105519

sieciowych ograniczony jest praktycznie do działalności bezpośrednio sieciowej, a tworzenie mechanizmów konkurencji możliwe jest nawet tam, gdzie pozycja wyłączności ma swoje uzasadnienie.²⁸

Za warunek konieczny wprowadzenia stosunków rynkowych do energetyki uważa się oddzielenie energii jako produktu od jej dostawy jako usługi, oraz oddzielne wycenianie tych dwóch składników.²⁹ Jednak uruchomienie konkurencyjnego rynku energii wymaga odpowiedniej infrastruktury prawnej, czyli przepisów regulujących działanie rynku, oraz infrastruktury technicznej, czyli odpowiedniego oprzyrządowania umożliwiającego prawidłowe rozliczanie za obrót energią elektryczną.

Sektor energii poddano liberalizacji i dopuszczono do powstania w nim konkurencji celem poprawy efektywności jego funkcjonowania i względnej obniżki cen energii, przy zachowaniu pewności i bezpieczeństwa dostaw energii oraz spełnianiu przez nią funkcji dobra publicznego.³⁰

Przedsiębiorstwom sektorów elektroenergetycznego i gazowniczego przypisana jest ze względu na istnienie w ich obrębie monopolu naturalnego, funkcja użyteczności publicznej.³¹ Należy podkreślić, że nawet w warunkach konkurencyjnego rynku energii

²⁸    Z. Szalbierz : Spółki dystrybucyjne na rynku energii elektrycznej. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej. Wrocław 2002.

s. 40 ; Z. Szalbierz : Struktura rynku energii a strategia spółek dystrybucyjnych, Rynek Energii nr 4/2000.

²⁹    W. Mielczarski: Rynki energii elektrycznej. Wybrane aspekty techniczne i ekonomiczne, Wyd. Agencja Rynku Energii S.A. i Energoprojekt - Consulting S.A., Warszawa 2000, s.21 oraz L. Szczygieł: Model rynłai energii elektryczne], [w:] praca zbiór, pod red. M. Okólskiego: Jaki model rynku energii? Urząd Regulacji Energetyki, Warszawa, 2001.

³⁰    Według teorii dóbr publicznych Samuelsona. dobra publiczne to te. które nie są prywatne i ich spożycie przez jednego konsumenta nie ogranicza liczby tych dóbr dostępnych dla pozostałych osób. Zob. P A. Samuelson: ..The Pure Theory of Public Expenditure" [w:] The Review of Economic and Statistics. 1954 nr 4. s. 387-389. Dobra publiczne charakteiyzują się ogólną dostępnością, co oznacza, że nikt nie powinien być ich pozbawiony z powodów ekonomicznych lub technicznych. Nie ma wobec tego czynnika rywalizacji w korzy staniu z tych dóbr. przez co każdy ma do nich równy dostęp. Dobra publiczne mogą być świadczone nieodpłatnie, częściowo odpłatnie lub odpłatnie. Zob. A. Kormar: Finanse publiczne. PWE. Warszawa 1995, s. 46. Produkcja i udostępnianie dóbr publicznych szerokim rzeszom użytkowników tworzą koszty, a przy braku rynkowej podstawy do określenia ceny dóbr konieczne jest wykorzystanie politycznego procesu uzgodnień alokacyjnych decyzji. Zob. S. Golimowska: Polityka społeczna państwa w gospodarce rynkowej, PWN, Warszawa 1994, s. 38-41. Dobra te są przedmiotem zainteresowania każdego obywatela, nawet jeżeli nie korzysta z nich osobiście. Zob. T. Markowski: Zarządzanie rozwojem miast, PWN, Warszawa 1999, s. 67-69. W pracy przyjęto, że dobro publiczne to takie dobro, którego jednostka może zaspokoić więcej niż jednego konsumenta, a dodatkowy konsument nie redukuje ilości dostępnej dla innych. Drogą cechą jest niewykluczalność w konkurencji. Dlatego usługi o charakterze uży teczności publicznej nie są tożsame z dobrami publicznymi, pomimo że władza publiczna ponosi koszty ich świadczenia. Zakres użyteczności publicznej ma bowiem charakter umowny. Władza publiczna może więc uznać lub nie. jakiś zakres usług za użyteczność publiczną. Szeroko na ten temat pisze K. Bobińska [w:] Rynek w infrastrukturze .... op. cit., s. 34-37.

⁵¹ Zdefiniowanie pojęcia użyteczności publicznej (public service) jako pojęcia ogólnego nie jest łatwe, gdyż wymaga ono dczagregacji. Funkcja użyteczności publicznej, czy też zadania publiczne pełnione przez sektory, nie oznaczają, że sektory' dostarczają dóbr publicznych. Por. W.J. Baumol. A.S. Blinder: ..Economics. Principles and Policy". H.B. Publishers. Princeton University 1989. s. 680. Ogólne pojęcie użyteczności publicznej opiera się na dwóch filarach, na monopolu naturalnym i na charakterze potrzeb. Zatem koncepcja użyteczności publicznej uw zględnia nie tylko aspekty technologiczne i ekonomiczne, lecz również społeczne.