104830

ograniczonych jest co do miejsca i czasu: poszczególnych okresów historycznych, konkretnych obszarów kulturowych.

Teorie socjologiczne Są więc ułożone na continuum wedle takich kiyteriów jak: sprawdzałność, uniwersalność, precyzja, elegancja i zdolność predykcji. Dość często mówi się o ogólnych teoriach socjologicznych, teoriach "średniego zasięgu" (np. teoria roli społecznej, biurokracji, dysonansu poznawczego, anomii społecznej itp.). Continuum to możemy również ustalić ze względu na relacje między dwoma zasadniczymi składnikami każdej nauki "teoretycznym" (wyrażającym się w formie abstrakcyjnej i przy pomocy swobodnie ustalonych pojęć) i "empirycznym" (wyrażającym się na ogół w kategoriach, konkretnych, nieinstrumentalnych, fenomenologicznych). Biorąc pod uwagę wzajemną relację tych dwóch składników stwierdzić należy, iż socjologia z całą pewnością zawiera przewagę elementów empirycznych nad teoretycznymi; jest więc, np. w porównaniu do fizyki jest nauką bardziej empiryczną. Przy tym jest jednocześnie nauką specjalnego rodzaju; głównie z tego względu, iż jak pisał wielki polski socjolog, F.Znaniecki "Systemów społecznych, przeciwnie niż systemów naturalnych, nie można rozpatrywać tak, jakby istniały całkowicie niezależnie od doświadczeń i działań człowieka. Każdy system społeczny istnieje nieodmiennie w sferze doświadczeń i działań poszczególnych ludzi. [...) Gdyby wyeliminować współczynnik humanistyczny i gdyby uczeni usiłowali badać system kulturowy podobnie jak badają system naturalny [...], system ten zniknąłby i zamiast niego znaleźliby chaotyczną masę naturalnych rzeczy i procesów , w niczym niepodobne do rzeczywistości, jakiej badacze podjęli. Rola współczynnika humanistycznego w socjologicznym namyśle nad przebiegiem życia społecznego uwidacznia się zwłaszcza w tym obszarze ludzkich działań i przeżyć, które określamy mianem kultury.