1299075966

Wstęp. Cyganie czy Romowie? 11

ograniczają się wyłącznie do kontaktów pomiędzy poszczególnymi rodzinami, których zwieńczeniem są małżeństwa. Zażyłość pomiędzy tymi dwiema grupami polega również na wspólnym podejmowaniu istotnych dla całej społeczności decyzji oraz uznaniu zwierzchnictwa tego samego SzeroRoma. Jednak problemy lokalne, związane z funkcjonowaniem rodzin, są rozwiązywane, jak wspomniałam, przez Chaladytka Roma wewnątrz własnej grupy, bez udziału mianowanych przez SzeroRoma wójtów z Polska Roma¹⁹. Generalnie, jak podkreślił w czasie rozmowy jeden z Pachowiaków, wspólne działanie jest faktem, kiedy należy rozstrzygnąć sprawy dotyczące całej społeczności cygańskiej (romskiej), np. wtedy, kiedy należy wybrać nowego Szero Roma.

Chciałabym jeszcze poruszyć kwestię respondentów, których nie udało się zidentyfikować i przypisać do konkretnej grupy rodowej. Otóż zdarzało się, że niektórzy respondenci nie chcieli podać swojego nazwiska lub nazwy rodu, a wywiad był przeprowadzany poza miejscem zamieszkania. Uniemożliwiało to zestawienie miejsca pobytu, imienia czy nazwiska z konkretną rodziną i rodem. Jednak treść wypowiedzi pozwalała wywnioskować, że byli to respondenci z Polska Roma. Pomocne było to, że np. „austryjaki”, którzy w Łodzi zamieszkują okolice ulic Pomorskiej i Zachodniej²⁰, stanowczo zaprzeczali temu, że należą do Polska Roma, mówiąc, że są „z dziada” Romami austriackimi. Pomocna w rozwiązaniu tej kwestii była wiedza na temat różnic w obyczajach obu tych grup.

Ponieważ wszyscy respondenci identyfikowali się z Roma oraz sami siebie nazywali Romami, takie nazwy zastosowałam w niniejszym tekście w odniesieniu do informacji pochodzących z badań terenowych. Oczywiste jest jednak, że korzystałam również z literatury źródłowej. W odniesieniu do informacji z niej zaczerpniętych użyłam terminologii zastosowanej przez autorów poszczególnych opracowań.

Na potrzeby publikacji rozmówcy należący do różnych grup rodowych i rodzin zostali oznaczeni symbolami literowymi i liczbowymi. Np. Jag.l oznacza osobę z rodziny 1 należącej do grupy rodowej Jaglanie. War. 1 — osobę z rodziny 1 z grupy rodowej Warmijaki, War. 2 —osobę z rodziny 2 z grupy rodowej Warmijaki itd. W tekście zastosowano następujące skróty: Plo.l, 2 (Ploniaki, rodziny 1 i 2). Jag.l, 2, 3, 4 (Jaglanie, rodziny 1, 2, 3 i 4). Ber.l, 2, 3 i 4 (Berniki, rodziny 1, 2, 3, 4). Pach. 1 i 2 (Pachowiaki, rodziny 1,2). Les. 1,2,3,4 i 5 (Lesiaki, rodziny 1,2,3,4,5). War. 1 i 2 (Warmijaki, rodziny 1,2). Symbolami Chał. R.l i Chał. R. 2 oznaczono rodziny 1 i 2 należące do Chaladytka Roma. Natomiast respondentów z grup rodowych Galicjaki i Bosaki oznaczono Gal. 1, 2. oraz Bos., ponieważ w tej grupie wywiady przeprowadzono tylko w jednej rodzinie.

Zebrany materiał empiryczny starałam się zestawić w taki sposób, aby uzyskać obraz rodziny romskiej widziany jakby z jej wnętrza. Również obrzędy rodzinne przedstawiam z perspektywy poszczególnych członków rodziny, nie zaś Romów jako społeczności i stąd sprzeczne wypowiedzi respondentów, opisy zachowań o różnej jakości, wiele ocen i przekonań odmiennych nawet w tej samej grupie ro-

¹⁹    Por. L. Mróz, Les Chaladytka Roma..., s. 21-26.

²⁰    Są to rody Goman i Czabasz.