DSCF5330

Wpływ klimatu na zimotrwałość nie ogranicza się wyłącznie do zimy, lecz od okresu siewu, modyfikując wzrost, rozwój i proces hartowania. Czynniki wpi wające na bujny wzrost jesienią zmniejszają mrozoodporność fizjologiczną^ dującą o zimotrwałości. Zdecydowanie korzystnie na proces hartowania wpjj| słoneczna, sucha pogoda, zwiększająca koncentrację suchej masy w organach zk Korzystnie na zimotrwałość oddziałuje także wysoka temperatura gleby, wpłyJj ca na głębsze osadzenie węzła krzewienia, co jest z reguły skorelowane z lepszy zimowaniem. Efektywne temperatury wzrostu jesienią decydują ponadto o stopią wykształcenia siewki zbożowej, a te decydują o dobrym bądź złym hartowaniu. Zboża ozime, które wykształciły 4-6 liści, są w stadium rozwojowym najbardziej sprzyjającym hartowaniu. Do zakończenia procesu hartowania najkorzystniejsi jest temperatura 3-5 °C, przechodząca stopniowo w temperaturę 0 °C, a następnie w trwale ujemną. Finał hartowania i utrzymania osiągniętego przez rośliny stanu odporności na mróz wymaga energii. Procesom tym sprzyja duże usłonecznienie, krótki dzień i bardzo umiarkowane zaopatrzenie w wodę.

Dobrze zahartowane zboża znoszą (a właściwie zachowują zdolność regeneracji następujące ujemne temperatury: owies -13 °C, jęczmień -15 °C, pszenica-21 żyto -30 °C (Fowler, Carles, 1979). Temperatury te odnoszą się do przeciętnych warunków zimowania, a w przypadku zmiany któregoś z czynników towarzyszy cych (np. nadmiernego uwilgotnienia) wymarzanie może zachodzić znacznie wcześniej. W wielu przypadkach o zamieraniu roślin decyduje temperatura gleby f głębokości węzła krzewienia, zasadniczo modyfikowana przez pokrywę śnieżną Jest ona wyższa od tej nad powierzchnią roli i wynosi: dla jęczmienia od -10 do -12 °C, dla pszenicy od -14 do -17 °C i dla żyta -25 °C.

Dla zbóż korzystniejsze są zimy rozpoczynające się późno, poprzedzone regularnymi i stopniowymi spadkami temperatury, krótkotrwałe. Niekorzystny wpłyyJ na zimowanie mają zimy wczesne i długie, ze znacznymi amplitudami temperatury! powodującymi rozhartowanie roślin.

Z różnych form opadów występujących w okresie zimy najlepiej na zimowania wpływa śnieg pod warunkiem, że spadnie na zamarzniętą glebę. Słabo zamarznięta gleba pod śniegiem odmarza, rośliny oddychając wydzielają CO2 i wobec niemoż*j liwości wymiany gazowej duszą się pod śniegiem. Osłabione rośliny są podatne na i choroby fuzaryjne (Fusarium nivale), które ostatecznie niszczą rośliny.

Pokrywa śnieżna głębokości co najmniej 7,5-12,5 cm zabezpiecza skutecznie zamarzniętą już glebę przed dużymi zmianami temperatury. O długości zalegania! pokrywy śnieżnej decyduje przede wszystkim temperatura i usłonecznienie. Tajanie śniegu, któremu nie towarzyszy rozmarznięcie gleby, prowadzi do wygnicia ozimin] na skutek zalania wodą, a często także na skutek wtórnego pokrycia ich lodem i uniemożliwienia wymiany gazowej. W czasie zim bezśnieżnych duże znaczenie dla zimotrwałości ozimin ma wiatr, który sam nie uszkadza fizycznie roślin, jednakj przy zamarzniętej glebie może powodować odwodnienie i wysuszenie nadziemnych