- marketing. System ten ma charakter horyzontalny, który nie ogranicza się tylko do jednego obszaru; wyróżnia się tutaj także obecność przedstawiciela administracji publicznej oraz instytucji wspierających.
Klastry powstają również w oparciu o koncentrację geograficzną, która stwarza możliwości rozwoju technik komunikacyjnych, internetowych, co wpływa pozytywnie na mobilność społeczeństwa. Przykładem jest globalny sektor usług finansowych lub sektor farmaceutyczny.
Idea gron skierowana jest przede wszystkim do małych i średnich firm, które swoją szansę w warunkach gospodarki globalnej powinny upatrywać w specjalizacji, koncentrowaniu się na pewnych obszarach działalności, które nie będą mogły być objęte przez globalnych producentów, czy firmy usługowe. Błędnym jest pojmowane klastrów jako sieci powiązań dotyczących wyłącznie sektorów nowych technologii, bowiem innowacyjne mogą być także mniejsze podmioty, nie zawsze wysoko zaawansowane technologiczne.
Doświadczenie Unii Europejskiej wskazuje na to, iż struktury klastrowe nie zawsze muszą być bardzo rozbudowane, mogą one liczyć do 200 członków, ale spotyka się i takie, w których funkcjonuje ok. 50 firm charakteryzujących się różnym poziomem innowacji. Istotnym elementem są tutaj wspólne działania skoncentrowane na rozwoju nowych produktów i innowacji rynkowych. Warto podkreślić, że nie ma uniwersalnego modelu prowadzenia polityki, która wspomagałaby struktury klastrowe, bowiem powstanie klastrów uzależnione jest od wielu czynników zewnętrznych: otoczenia prawno-administracyjnego, rozwoju infrastruktury, jakości instytucji okołobiznesowych, stopnia wykorzystania technologii informatycznych i komunikacyjnych, struktury społecznej i demograficznej oraz poziomu kompetencji i zasobów ludzkich. Niska jakość infrastruktury, niedostateczne otwarcie firm na zewnątrz, brak dostępu do kapitału, a także niedostateczne kwalifikacje zasobów ludzkich - to tylko niektóre czynniki mogące stanowić bariery w tworzeniu i funkcjonowaniu klastrów. Aby skutecznie wspierać klastry należy: analizować otoczenie gospodarcze - konkurencję, podejmować wspólne działania na rzecz tworzenia otoczenia instytucjonalnego grona, stworzyć profesjonalną ofertę usług wspierających działalność struktur klastrowych, podnosić jakość kształcenia i działalności szkoleniowej oraz wspomagać proces pozyskiwania wyspecjalizowanych kadr, podjęcie działań promujących region i przyciągających inwestycje, stymulować proces innowacyjności. Podczas zacieśniania wzajemnych powiązań między przedsiębiorcami należy brać pod uwagę doświadczenia innych podmiotów gospodarczych (głównie zagranicznych), które odniosły sukces w swojej branży i stanowią najlepszy przykład na tworzenie i sprawne funkcjonowanie struktur klastrowych.
Uzupełnieniem części poświęconej klastrom było wystąpienie Pana dr. Bogdana Wierzbińskiego, Prodziekana Wydziału Ekonomii Uniwersy-
16