5513191201

1S

Przedmiot i zadania dydaktyki

nauczania. Nawroczyński nie ogranicza się tylko do Herbarta, Zillera i Reina, ale na tle ich propozycji przedstawia poglądy Deweya. Jest to konkretne i szczegółowe przedstawienie podającego i poszukującego toku nauczania, gdyż jak twierdzi Nawroczyński: Poszukująca i podająca forma nauczania muszą się nawzajem wspierać i uzupełniać. O monopolu żadnej z nich mowy być nie powinno. Dlatego też i nauczyciel przygotowując się do zajęć z młodzieżą, musi się zawsze dokładnie zastanowić nad tym, kiedy użyć jednej, kiedy drugiej'¹.

W ostatniej części przedstawia plan nauczania, przez który rozumie dobór treści kształcenia: Układ dóbr kulturalnych, mających służyć celom kształcenia nazywamy planem lub programem nauczania¹⁶. Autor stwierdza, że ta dziedzina dopiero się rozwija, a dotychczas przeważała troska specjalistów o metodę nauczania, a nic

0    materiał kształcenia. Nawroczyński konstruuje własną propozycję doboru i układu treści i zgodnie z założeniami pedagogiki kultury, akcentuje zasadę doboru treści z dóbr narodowych oraz ogólnoludzkich, nie pomija jednak potrzeb społeczeństwa

1    samego dziecka, zwłaszcza postulat scalania społeczeństwa jest w jego koncepcji ważny.

Końcowym rozdziałem jest synteza w nauczaniu, który nie tylko zamyka rozwa--żania o planie nauczania, ale także stanowi podsumowanie całości, gdyż łączy poszczególne zagadnienia w całość o nowych wartościach, będących rezultatem proponowanego postępowania dydaktycznego. Synteza zapobiega również rozkawał-> kowaniu nauczania i zbiera w całość różne formy oddziaływań, przeciwdziałając ich rozproszeniu i tworząc całościowy rezultat kształcenia. Różne są formy prowadzące do syntezy: nauczanie łączne na szczeblu elementarnym, korelacja treści nauczania, reorganizacja przedmiotów, przewodnia myśl wykształcenia w szkole średniej, podstawa wychowawcza w określonych przedmiotach, naturalne podsumowanie końcowe całego kursu kształcenia, widoczna w szkole atmosfera moralna. Jako jedno z nowych rozwiązań proponuje Nawroczyński zastosowanie metody projek--tów, która dała dobre rezultaty w szkołach amerykańskich.

Dydaktyka Nawroczyńskiego jest nowa i oryginalna, przesyca ją idea pedagogiki kultury, a całą treść sprowadzić można do trzech kompleksowych zagadnień: ideału kształcenia, procesu nauczania i uczenia się, planu nauczania i soboru treści kształcę--nia. Wszystkie inne zagadnienia właściwe dla dydaktycznych opracowań pojawiają się przy tych kompleksach tematycznych jako elementy ich realizacji lub uwarunko--wań. Taki układ treści nadaje Zasadom nauczania nie tylko charakter wyraźnie teoretyczny, ale także powoduje, że dzieło to jest nadal aktualne jako propozycja dydaktyczna.

Kazimierz Sośnicki rozwijał się i pracował w środowisku uniwersyteckim Lwo--wa, był także czynnym nauczycielem, dyrektorem szkół i pracownikiem kuratorium.

B. Nawroczyński, Zasady nauczania..., s. 234.

Tamże, s. 284.