3574672319

4.1. Podmiotowe i społeczno-historyczne uwarunkowania. _ 67

tego wątku respondenci odpowiadali krótko, ogólnikowo. W niektórych biografiach temat własnych rodziców budził negatywne emocje jak w przypadku Zuzanny czy Jacka:

Zuzanna: W domu nie było za dobrze, sytuacja finansowa nie była za ciekawa, ojciec był górnikiem co prawda, ale lubił popijać [...].

Jacek: Pamiętam mojego ojca, który próbował mnie mocno wyedukować fizycznie..., ale to nie poskutkowało. [...] Wybierałem się do liceum, ale ojciec bardzo chciał, żebym poszedł do technikum, jak większość synów jego kolegów, co nas skłóciło dość mocno ze sobą.

Opowiadanie o własnym rozwoju wielokrotnie dotyczyło pozycji rodziców w rodzinie i autorytetu matki oraz ojca. Badania pokazały, że dla wielu osób matka była „głową rodziny”, podczas gdy ojciec pełnił funkcje „wspomagające”. Nie oznacza to deprecjonowania pozycji ojca, chociaż wśród zebranych relacji biograficznych nie było ani jednej, w której ojciec byłby kreowany jako „głowa rodziny”. W cytowanych dalej relacjach, mimo uznania autorytetu ojca, to matka jest przedstawiana jako osoba mająca większy wpływ na rozwój osobisty respondentek:

Katarzyna: Zdecydowanie byłam pod wpływem mamy. Mama decydowała o wszystkim, miałam przez całe lata wyrzuty, że dopiero po latach doceniłam tatę. Teraz okazało się, że wspaniały, kapitalny człowiek, a nie taki bosy Galicjok, jak mama mówiła. Ale mam wyrzuty, że dopiero po latach. [...] mama była taką osobą, nawet despotyczną, wychowaną w trudnych warunkach [...]. I całe życie mamy to było, żeby tatę w naszych oczach zdeprecjonować [...].

Iwona: Powiem szczerze, czuję się bardziej emocjonalnie związana z ojcem, bo jestem podobna charakterem, ale emocjonalnie większy wpływ miała na mnie matka, bo ona nie pracowała [...]. Natomiast z ojcem dogaduję się lepiej, myślę podobnie. Mama ma inny charakter, aczkolwiek odegrała większą rolę, bo była w domu. Do dzisiaj jest rządzicielką, trzyma władzę [...].

Mówiąc o więziach rodzinnych, nie można pominąć relacji z rodzeństwem. Wśród typów więzi łączących nauczycieli z ich rodzeństwem można wyróżnić więź opartą na partnerstwie oraz relację opartą na rywalizacji. Przykładem relacji o charakterze zarówno partnerskim, jak i opiekuńczym jest więź między Katarzyną i jej bratem Wojtkiem:

Katarzyna: [...] ponieważ mama była wymagająca, surowa [...] być może dlatego z bratem byliśmy tak związani, że się wzajemnie wspieraliśmy, taka komitywa braterska, [...] brat jest starszy o rok, jak on kończył, on poniekąd mnie utrzy-

5*