3574672325

4.1. Podmiotowe i społeczno-historyczne uwarunkowania. _ 71

jak w przypadku Piotra, rodzice, których aspiracje były inne niż możliwości lub zainteresowania dzieci, tak jak opisuje Sylwia oraz rodzice, którzy nie angażowali się w szkolną karierę dziecka, najczęściej widząc, że samo „radzi sobie” z nauką, tak jak rodzice Marty lub Zuzanny:

Piotr: [...] ojciec był taki, który wyznaczał mi pewne godziny, wiadomo, to jest wiek, kiedy się ma pstro w głowie. I w klasach I—III siedziała ze mną mama, przysiadła się, zapytała się. A tata, jak już przyszły te przedmioty ścisłe, bo tata jest po technikum, ma średnie, mama ma zawodowe. Jasne, że mi się nie chciało, ale była to jakaś mobilizacja ze strony rodziców a konkretnie taty.

Sylwia: Skończyłam szkołę podstawową i rodzice chcieli, żebym została pielęgniarką. Ale we mnie się gotowało, jakieś sprawy społeczne, mnie te mundurki nie przekonywały [...]. Rodzicom było dość ciężko, więc bardzo chcieli, żebyśmy się usamodzielniły, oczekiwali korzyści z córek i moja mama już w drugiej klasie szkoły średniej naciskała na mnie, żebym przerwała szkołę, bo po dziesiątej klasie to mnie z pocałowaniem ręki wezmą na ekspedientkę.

Zuzanna: Ze mną nie było żadnych problemów, więc rodzice pozostawili mi całkowicie wolny wybór, a poza tym chyba widzieli, że jakoś brnę przez to wszystko i nie mieli żadnych zastrzeżeń.

Wśród modeli karier szkolnych respondentów można zauważyć dwa ich rodzaje, w zależności od tego czy ich przebieg był jednostajny, tj. wyniki w nauce bądź stosunek do szkoły nie zmieniał się od szkoły podstawowej po studia, czy zmienny — kiedy wyniki w nauce lub stosunek do niej był różny na różnych poziomach nauczania. W przypadku Anny, Bogdana, Hanny, którzy zawsze przodowali w klasie, czy Jacka lub Piotra, którzy oceniają, że zawsze byli uczniami przeciętnymi, można mówić o pierwszym typie kariery szkolnej. Przykładem drugiego typu kariery jest historia Katarzyny, która w szkole średniej osiąga gorsze wyniki, Sylwii, która dorastając, stawała się coraz lepszą uczennicą, czy Lucyny, której kariera szkolna uległa nagłemu załamaniu ze względu na nieprzewidziane zdarzenie losowe:

Lucyna: W 74 zmarł mój ojciec, więc to był trudny dla mnie okres. [...] Do momentu śmierci ojca byłam dobrą uczennicą, potem było różnie. Ponieważ byłam oczkiem tatusia, a potem się popsuło.

Podsumowując, należy jeszcze raz podkreślić, że główne czynniki, mające istotny wpływ na karierę szkolną respondentów, to: ogólna atmosfera szkoły, własne zainteresowania respondentów, osobowość nauczyciela, która niejednokrotnie decydowała o zainteresowaniu lub braku za-