3574672346

4.1. Podmiotowe i społeczno-historyczne uwarunkowania. _ 85

kiem rozwoju w okresie wczesnej dorosłości jest podjęcie aktywności w sferze zawodowej, opisuję jednak te zagadnienia dalej jako doświadczenia związane z rozwojem zawodowym.

4.1.3. Faza stabilizacji

Narracja własnej biografii w fazie stabilizacji

Narracja wątków biograficznych z okresu stabilizacji, w której respondenci są obecnie, przybrała formę zarówno opowiadania o „przeszłości dalekiej”, jak i „przeszłej teraźniejszości”. Używając terminu „przeszłość daleka”, mam na myśli doświadczenia, których skutki są już znane i podlegają ocenie respondentów. Używając pojęcia „przeszła teraźniejszość”, mam na myśli takie wątki biograficzne, których przebieg i skutki nie są jeszcze respondentowi znane i chociaż rozpoczęły się w przeszłości, trwają nadal, np. trwająca jeszcze nauka na studiach, wydarzenia znaczące, które miały miejsce w chwili przeprowadzenia wywiadu, czy problemy respondentów z własnymi dziećmi, które wystąpiły w okresie prowadzonych przeze mnie wywiadów. Wyrazem użycia takich dwóch perspektyw narracji były liczne „przeskoki" nauczycieli od opowiadania tego, co było do tego, co jest.

Wykorzystanie tych dwóch rodzajów narracji w różnym stopniu przez różnych rozmówców spowodowało, że o podobnych zdarzeniach życiowych niektórzy z nich mówili jak o zdarzeniu dokonanym, inni jako o tym, co się dzieje obecnie. Podobnie, dokonując oceny porażek i sukcesów życiowych, czy projektując własną dalszą aktywność, respondenci ujawniali odmienną perspektywę czasową. To prowadzi do powstania w ramach grupy badawczej czasowego kontinuum opartego na konstrukcji biografii: od ukierunkowania na przyszłe działania po rozliczanie i ocenę działań przeszłych.

Relacje rodzinne w fazie stabilizacji

Istotnym obszarem doświadczeń w fazie stabilizacji jest własna rodzina, a w niej relacje z partnerem i własnymi dzieci, a także — co potwierdziły doświadczenia moich rozmówców — opieka nad starzejącymi się rodzicami. Ponadto interesujące są powiązania między obowiązkami rodzinnymi a pracą nauczyciela. Wielu respondentów wyrażało opinię, że zawód ten jest „prorodzinny”, mając na myśli, że 18-godzinny wymiar etatu, wakacje zimowe i letnie pozwalają im częściej i dłużej przebywać z rodziną. Interesujące jest pytanie, czy wobec tego uporządkowana sytuacja rodzinna może pozytywnie wpływać na pracę zawodową? Wnioski