369584778

242 ARTYKUŁY

W ostatnim czasie przystąpiono do opracowywania instrukcji tematowania i prowadzenia katalogu przedmiotowego w bibliotekach uniwersalnych⁶. Zebrane w związku z tym materiały skłaniają do przyjrzenia się wspomnianym koncepcjom przede wszystkim w celu wyłowienia różnic w stosowanych rozwiązaniach oraz zasadności ich przejęcia do powstającej instrukcji.

Zarówno koncepcja A. Łysakowskiego, jak i koncepcja I. Dąmbskiej zostały opracowane przed 40-tu laty. Wiele w tym czasie zmieniło się w nauce, powstały nowe dziedziny, nowe specjalizacje, pojawiły się też nowe możliwości w samym bibliotekarstwie. Wszystko to rzutuje na dzisiejsze wymagania stawiane opracowaniu rzeczowemu dokumentów. W przygotowywanej instrukcji zamierzamy zachować najlepsze — sprawdzone — rozwiązania metodyczne z koncepcji A. Łysakowskiego

1    I. Dąmbskiej, a także przejąć z innych katalogów, jeśli okażą się interesujące, dążąc, by całość odpowiadała oczekiwaniom użytkowników i była możliwa do zastosowania zarówno w systemach tradycyjnych, jak i zautomatyzowanych.

2    KONCEPCJA A. ŁYSAKOWSKIEGO

Przystępując do opracowania teorii katalogu przedmiotowego A. Łysakowski zapoznał się ze wszelkimi dostępnymi materiałami (instrukcje, słowniki) istniejącymi za granicą, głównie w strefie niemieckojęzycznej. Nadał jednak katalogowi polskiemu swoisty charakter, uwzględniając cechy języka polskiego jako języka etnicznego. Materiał doświadczalny stanowiły dokumenty napływające do Biblioteki Uniwersytetu S. Batorego w Wilnie od połowy lat 20-tych naszego wieku.

Adam Łysakowski był wielkim entuzjastą katalogu przedmiotowego i w swoim opracowaniu teoretycznym, a także w wystąpieniach na I (Lwów 1928) i III (Wilno 1932) Zjeździe Bibliotekarzy Polskich starał się przekonać bibliotekarzy o wyższości katalogu przedmiotowego nad systematycznym. Stanowisko to dziś należy uznać za zbyt radykalne, ponieważ zarówno jeden, jak i drugi typ katalogu są jednakowo użyteczne, nawet dla tych samych użytkowników. Katalogi te są po prostu komplementarne z informacyjnego punktu widzenia i każda biblioteka, na ile to możliwe (a w systemach zautomatyzowanych jest to możliwe bez wielkiego nakładu pracy), powinna starać się prowadzić równoległe opracowanie systematyczne i przedmiotowe.

Zamierzeniem A. Łysakowskiego było przygotować:

—    podstawy teoretyczne,

—    ogólnopolską instrukcję opracowania przedmiotowego,

—    słownik tematów i określników o zasięgu ogólnopolskim.

Podstawy teoretyczne przedstawił A. Łysakowski w cytowanej wyżej publikacji. Instrukcję ujęto w podręczniku. Słownik został opracowany już po śmierci A. Łysakowskiego przez jego współpracowników i ukazał się w 1956 r. jako Słownik tematów dla bibliografij i katalogów w układzie przedmiotowym⁶. ^

*    J. Sadowska: Instrukcja tematowania I katalogu przedmiotowego — praca przewidziana do wydania przez SBP w 1989 r.

•    Oprać. Jan Kossonoga przy współudz. W. Bieńkowskiego, M. Dembowskiej, H. Hleb-Ko&zańskiej, J. Jantzenowej i H. Sawoniaka. Warszawa 1956.