369584779

METODYKA OPRACOWANIA PRZED MIOTOWBOO 243

Przedstawiona przez A. Łysakowskiego koncepcja dotyczyła druków zwartych i ciągłych; nie uwzględniała jednak literatury pięknej ani popularnej a także dokumentów specjalnych (map, nut, rycin, rękopisów itp.). Przeznaczona była dla bibliotek uniwersalnych, w których katalog przedmiotowy był katalogiem samodzielnym, tzn. nie pełnił roli pomocniczej w stosunku do katalogu systematycznego.

W zakresie metodyki przyjęto następujące założenia:

—    zawartość dokumentu powinna być przedstawiona w sposób wyszczególniający, tj. hasła przedmiotowe powinny być formułowane w sposób najbardziej adekwatny do treści,

—    podstawowym pojęciem był temat rozumiany jako nazwa przedmiotu (przedmiotów) głównego,

—    pojęciem drugorzędnym był określnik rozumiany jako uzupełnienie tematu, wyrażający jakiś jego aspekt, własność, miejsce i czas związane z tematem, ewentualnie wskazujący formę wydawniczą lub piśmienniczą dokumentu,

—    ustalono ściśle połączenia tematu z określnikami, a hasłu przedmiotowemu wyznaczono budowę: TEMAT — określniki treściowe — określnik formalny — określnik geograficzny — określnik chronologiczny,

—    zakładano posługiwanie się znormalizowaną listą tematów i określników. Przedmiot dokumentu rozumiał A. Łysakowski bardzo szeroko.

Mogły to być wszelkie zjawiska, wydarzenia, sytuacje, osoby (w tym historyczne, mityczne, z wyjątkiem postaci literackich), instytucje i organizacje, obiekty topograficzne itp., których dokument dotyczy.

Wyróżnił tu jednak A. Łysakowski rozpoznanie przedmiotu głównego, wyrażanego przez temat i przedmiotów drugorzędnych, aspektów, wyrażanych przez określniki. Autor nie podał jednak jednoznacznych rozwiązań. Ogólna zasada przyjęta przez niego sprowadzała się do stwierdzenia: „osobnym tematem powinien być obrany każdy przedmiot, który w dziełach wpływających do biblioteki okaże się przedmiotem głównym (lub pośród kilku — równorzędnym) przynajmniej jednej osobnej jednostki katalogowej (por. § 5), ma choćby jedno samoistne jemu poświęcone opracowanie” (§ 28c) i dalej „Do tego pierwszego warunku wyboru: posiadanie osobnej jednostki katalogowej, dochodzi jeszcze drugi warunek wykładni: posiadanie osobnej prawidłowej nazwy polskiej (zob. § 42 b 2). Ale skoro jakikolwiek przedmiot spełnia obydwa te warunki, staje się tematem, choćby był najniższy w systematyce logicznej pojęć” (§ 29 a). A zatem tylko to, co nie da się wyrazić za pomocą samodzielnego tematu może być wyrażane w inny sposób.

Jednakże to szerokie w założeniu wyrażenie przedmiotu zostało w pewnym stopniu ograniczone. Odnosiło się to do następujących przypadków:

—    nazwy zawodów, były uogólniane do nazwy dziedziny z określnikiem „zawód”, np.: nie KUCHARZE a KUCHARSTWO — zawód,

—    nazwy grup etnicznych (z wyjątkiem grup nie mających stałego terytorium), były uogólniane do nazw geograficznych, np.: nie POLACY a POLSKA — ludność,

—    nazwy organizacji, stowarzyszeń itp. grup zawodowych, były uogólniane do nazwy dziedziny i uzupełniane określnikiem „organizacje”, np.: nie STOWARZY-