369584782

246 ARTYKUŁY

wyeksponowane jej mankamenty i różnice w stosunku do dzisiejszych poglądów na opracowanie przedmiotowe. Obecna jej ocena wskazuje, że jednak ok. 70% rozwiązań szczegółowych nic nie straciło ze swej wartości, choć pochodzi sprzed pół wieku.

3. KONCEPCJA I. DĄMBSKIEJ

Katalog przedmiotowy Biblioteki Gdańskiej PAN powstał w 1945 r. i od początku kształtował się samodzielnie oraz nieco odmiennie od katalogów innych bibliotek uniwersalnych. Podstawą metodyczną był podręcznik A. Łysakowskiego, ale nie wszystkie zasady w nim zawarte zostały zaakceptowane. Różnice widoczne na pierwszy rzut oka dotyczą słownictwa tematów i określników oraz sposobu budowy odsyłaczy całkowitych.

Trudno jest w pełni ocenić koncepcję opracowania przedmiotowego w katalogu Biblioteki Gdańskiej PAN, ponieważ brak jest odpowiedniej spisanej instrukcji. Oceny dokonano tu na podstawie samego katalogu i materiałów przedstawionych na konferencji nt. rzeczowego opracowania zbiorów w Jarocinie w 1986 r.⁸ oraz materiałów dostarczonych w odpowiedzi na ankietę przeprowadzoną przez Komisję ds. Katalogów Rzeczowych przy ZG SBP w 1987 r. Autorstwo przedstawionej koncepcji — jak już wspomniano — przypisujemy I. Dąmbskiej, która prowadząc katalog w 1. 1946-1958 nadała mu swoisty kształt⁹.

Przedmiot dokumentu — jak wskazują sformułowania tematów — rozumiany jest bardzo szeroko, przy czym dba się o jego wyrażanie adekwatne, jeśli istnieje odpowiednia nazwa polska. Tak więc samodzielnymi przedmiotami, znajdującymi odzwierciedlenie w tematach są m.in.:

—    większość ciał korporatywnych (partie, organizacje, stowarzyszenia, instytucje), np.: TOWARZYSTWO NAUKOWE KRAKOWSKIE, MAZURSKA PARTIA LUDOWA,

—    grupy etniczne, np.: AMERYKANIE, POLACY, ŚLĄZACY,

—    grupy zawodowe, np.: ADWOKACI, AKTORZY FILMOWI, HISTORYCY,

—    dziedziny nauki, także ich przedmioty, np.: BANKOWOŚĆ (nauka o bankowości), BANK (bank jako jednostka organizacyjna, przedmiot bankowości),

—    przedmioty bliskie zakresowo, np.: MACIERZYŃSTWO, MATKA; PAPIESTWO, PAPIEŻE; EMIGRACJA, EMIGRANCI.

Ograniczono w katalogu stosowanie tematów geograficznych. Występują one w zasadzie wtedy, gdy dokumenty omawiają jednostki terytorialne całościowo lub od strony formalnej (przewodniki, bibliografie) bądź w aspekcie geograficznym i historycznym. W pozostałych sytuacjach każda nazwa geograficzna staje się określ-nikiem przy odpowiednim temacie ogólnym, np. nie: MAZOWSZE — rolnictwo a ROLNICTWO — Mazowsze, nie: WARSZAWA — Biblioteka Narodowa a BIBLIOTEKA NARODOWA — Warszawa, nie: POLSKA — gospodarka a GOSPODARKA — Polska.

To rozwiązanie miało duże konsekwencje metodyczne. Do dzisiaj jest to jedna

•    J. Wołodźko-Sarosiek: Metodyka katalogu przedmiotowego Biblioteki Gdańskiej PAN.

•    Kształt ten utrzymała Jadwiga Wołodźko-Sarosiek, kierująca katalogiem w 1. 1959-1986.