kilkanaście miesięcy bądź po kilkunastu latach od aoaentu podjęcia pracy w narażeniu* Badaniea przedmiotowym aożna stwierdzić w obrębie dłoni marmur — kowatość skóry lub różny stopień jej zasinienia oraz wzaożonę wilgotność* Opuszki palców* okolice stawów międzypellczkowych* a niekiedy cała ręka eę nabrzaiałe* Ciepłota skóry rąk jest znacznie obniżona* a okres odnowy ciepłoty skóry po próbie oziębienia jest często wydłużony* ffażnym objawea przed-aiotowya występujęcya w przebiegu zaawansowanego zespołu wibracyjnego eę zaburzenia czucia* Mogę one obejaować czucie bólu* dotyku* rzadziej temperatu-ry i zazwyczaj zlokalizowane sę w odslebnych odcinkach kończyn górnych^da-jęc obraz pollneuropatii bez apośledzenia sprawności ruchowej kończyn(10* 31)* Próg czucia wibracji jest znacznie podwyższony; obserwuje się ograniczenie za-kresu percepcji drgań* Do zaburzeń czucia wibracji dochodzi zwłaszcza pod wpływea wibracji o częstotliwości rzędu 100-250 Hz (11* 39)* Na wielkość progu czucia wibracji maję również wpływ ochłodzenie lub niedokrwienie ręk(26)* Poprzez pojęcie "czucie wibracji" należy rozumieć zdolność percepcji bodźców o charakterze drgań* działajęcych z zewnętrz na powierzchnię ciała* Zasadniczymi bodźcami* wyzwalającymi impulsy w mechanoreceptorach sę: kontakt (dotyk)* nacisk (ciśnienie) i drgania (wibracja)* Istotnym czynnikiem tych pobudzeń jest odkształcenie mechaniczne* którego wielkość określona jest amplitudę w mm lub ^jm (42)* Percepcja drgań ma charakter czucia złożonego* ponieważ bodźce drgań sę odbierane przez: mechanoreceptory czucia powierzchniowego (receptory nacisku* dotyka)* mechanoreceptory czucia głębokiego* proprloreceptory układu mięśniowego 1 kostno-stawowego (42* 61)* Oego podstawę fizjologiczną stanowi prawdopodobnie drażnienie receptorów szybldni mechanicznymi zmianami ciśnienia* co powoduje wysyłanie przez wiele receptorów impulsów o takiej samej częstotliwości co źródło drgań* Wg Melzacka (38)podstawę anatomiczną czucia wibracji stanowię:
- receptory ucisku umieszczone powierzchownie (ciałka Vater Paccinlego* Herbsta* Meissnera* płytki Merkela)^
- receptory ucisku i rozciągania zlokalizowane głęboko (ciałka Paccinlego w okostnej i ścięgnach* wiązadłach* torebkach stawowych)
- szlaki prowadzące do sznurów tylnych rdzenia* a dalej szlaki rdzeniowe sięgające aż do podwzgórza*
Andreeva-Galanina* Droglclna, Artmanova (2) są zdania* że drogi przewodzące czucie wibracji prowadzą do rdzenia kręgowego (medulla spinalis) poprzez korzenie tylne(radices dorsales)* a następnie dochodzę do rogu tylnego (cornu p09terius)* W dalszym ciągu przechodzą na stronę przeciwną i biegną w pęczku przednio-bocznym (fasciculus antsro-lateralis), skąd oddają liczne połączenia do segmentów rdzeniowych* Biegnąc w przednio-bocznym pęczku (fasciculus antsro-lateralis)* włókna czucia wibracji osiągają wzgórze wzrokowe (thalamus opticus)* a następnie przez torebkę wewnętrzną (capsula interna) dochodzą do kory mózgowej w okolicy zakrętu nadbrzeżnego (gyrus supramarginalis)* Obwodowym ośrodkiem czucia wibracji są zwoje wepółczulne (ganglla sympathicl) i zwój gwiaździsty (gangllon stellatum)* Poprzez odcinki C2 - D8 rdzenia kręgowego i zwoje wepółczulne następuje połączenie ob -
14