3574672359

96 _ 4. Biograficzne uwarunkowania.

Badani, którzy osiągnęli już pewien poziom życia oraz ustabilizowali sytuację rodzinną, a to głównie dotyczyło respondentów po 45. roku życia, planowali działania nastawione na rozwój własnej osoby, czasem stworzenie opus magnum, w różnej postaci — budowa domu, opublikowanie książki czy artykułu:

Bogdan: Pewnie będę do końca związany ze szkołą. Bo ja muszę mieć pewną pewność zatrudnienia, to są te obowiązki rodzinne. A oprócz tego mam swoje prywatne plany. Na przykład tę książkę, którą teraz piszę. To wszystko się zaczęło w 94 roku. [...] w 96 roku mieli przyjechać do nas goście w ramach współpracy miast partnerskich. I ja miałem wystąpienie, potem PAN z Krakowa zwrócił się do mnie i opisałem to i w 99 roku to wydano.

Najstarsi respondenci, zwłaszcza osoby, które już są na emeryturze, lub które przejdą na nią w najbliższym czasie, w sferze osobistej planują odpoczynek i relaks lub zrealizowanie pasji i zainteresowań, na które dotąd nie było czasu:

Katarzyna: Tak, że myślę, że się najnormalniej w świecie wyśpię, wypocznę, wstanę sobie, zrobię herbatę. To jest chyba kwestia wieku, najnormalniej w świecie się starzeję. Wstanę, zrobię herbatę malinową, potem pójdę sobie do kiosku po „Gazetę Wyborczą", „Przekrój", rozwiążę krzyżówkę, poszukam w Encyklopedii, Słowniku wyrazów obcych. Jest tyle rzeczy interesujących, które można robić, ale być może dostałabym po tyłku, gdyby jakieś niedomagania.

Joanna: jakbym miała pieniądze to... podróże bardzo lubię, planujemy zawsze, gdzie pojedziemy. [...] No i gdybym miała możliwość, to naprawdę bardzo chętnie zapisałabym się na studia, na przykład ta psychologia. Po drodze wiele kończyłam warsztatów, kursów, a jest jeszcze wiele, wiele do nauczenia. Myślę, że jeszcze wiele rzeczy jest przede mną, tak, że jak za parę lat będzie mnie pani pytała, to ho-ho, ile ciekawych rzeczy będzie.

Słowa Joanny nie są wyjątkiem, obrazują postawę innych badanych, którzy są w podfazie, określonej jako kulminacja fazy stabilizacji. Na pewno ta optymistyczna postawa Joanny i rówieśników, którzy w wieku emerytalnym mają wiele planów dotyczących przyszłości, związana jest również z ciągłą aktywnością zawodową, którą utrzymują mimo wieku pozwalającego przejść na emeryturę. Sama emerytura jawi się w wypowiedziach starszych rozmówców jako oczekiwana, upragniona. Te osoby, które są na niej już obecnie, uważają, że emerytura pozwala im na swobodę działania w pracy zawodowej, zwalniając je między innymi z procedury awansu zawodowego. Tę kwestię omawiam szerzej w następnym rozdziale.