3702671826

1358) O MOWIE LUDOWEJ W KKZ^CiNIK. 27

w tym samym wyrazie mogą być obie formy: swaz i z\\az₎ srućić i zrućić, s ręko winy i zrekoyiny.

Przyimki lez i prez zastępują się wzajemnie: prez uroku, prez cdpki, bez powedńe, bez to, bez moc, na bezrolc (na przyszły rok). Jest to zjawisko bardzo stare.

Spójnik zaceni nżywa się zam. zanim. Staropolskiej formie za odpowiadają w Krz. gwarze dwie formy: za w wyrażeniu za tyz ta, i ze w połączeniu z li: żeli, żęliby (znaczy: 1) aniżeli, 2) czy, czyby). Ogólno polskiemu a odpowiada niekiedy w gwarze Krz. je (e z przyde-chem) w takieb na przykład wyrażeniach: „ńe pudźes? je bez co?“, albo: _rje pudźes ty ka_} ty «odmeńce!^u.

Wykrzykniki će i dziś (dźejs) mają początek w formach słownych: widźiće i widźis, wskutek bardzo silnego akcentu na ostatniej zgłosce, połączonego z przeciągnięciem samogłoski. Formy beⁿc. tras, chyb, drap, nap, uważają za imperatiwy; może zgodniejsze z prawdą i więcej naturalne będzie przypuszczenie, że to są imiesłowy na 1, w których l się nie wymawia. Rozszerzeniem form drap i nap są formy drabas i uabas.

28. Wyrazy przyswojone.

Wyrazy przyswojone z języków obcych w czasach dawniejszych ulegały zmianom przedewszystkiem fonetycznym. W czasach nowszych panuje tu analogia, i to mianowicie jej gałąź, zwana etymologią ludową. Nie zawsze jednak da się wyszukać wyraz, według którego wyraz obcy został zmieniony; czasem się zdaje, jak gdyby mówiący powtarzał tylko pewien zbiór dźwięków, złożony zupełnie dowolnie, przypadkowo. Etymologia ludowa działa przedewszystkiem w wyrazach obcych, które tym sposobem nabierają pewnego rodzaju barwy rodzimej , ale spotyka się ją także w wyrazach rodzimych, n. p. w gwarze Krz. tresńa zn. trześnia, upodobnienie do trząść, albo vodostrych zn. wodociąg. Kilka przykładów etymologii ludowej w zakresie wyrazów przyswojonych : adyjq"t — adjunkt. bestyjon — hasty on. gloryk — kleryk. lamentar — elemetarz. marmuTijd — harmonija. pożarna — rezerwa. prefekta — perspektywa. prosacyja — procesy a. smentdr — cmentarz.

&-erson — szyrting. veńikrdt — veni creator.