3848093526

Pestycydy dostają się do organizmów roślinnych poprzez części nadziemne oraz systemem korzeniowym. Podobnie jak w wypadku zwierząt o szybkości przenikania pestycydu decydują czynniki związane z budową chemiczną i właściwościami fizykochemicznymi ksenobiotyków, czynniki środowiskowe (glebowe, atmosferyczne) oraz cechy gatunkowe roślin. Pestycydy obecne w roślinie również ulegają przemianom metabolicznym, a ich metabolity rekcjom sprzęgania, co jest równoznaczne z ich detoksykacją. Produkty transformacji (metabolity) mogą ulegać reakcji sprzęgania z naturalnymi składnikami roślin i w ten sposób powstają glikozydy, które nie są fitotoksyczne. Istnieje również możliwość tworzenia tzw. pozostałości związanych, czyli trwałych połączeń substancji aktywnej pestycydu lub jej metabolitu ze składnikami ścian komórkowych (ligniną, białkiem). Pozostałości związane pestycydów (np. herbicydy triazynowe) tworzą się również w glebie, gdzie substancja aktywna pestycydu lub produkty jej przemiany ulegają trwałemu połączeniu z substancją organiczną gleby. Pozostałość związana w glebie może ulec absorpcji przez system korzeniowy roślin lub ulec rozkładowi przez mikroorganizmy glebowe.

Przez pojęcie pozostałości środków ochrony roślin rozumie się sumę substancji aktywnych (substancja czynna lub jej metabolit) znajdujących się w roślinach lub na nich, w produktach roślinnych oraz jadalnych produktach zwierzęcych. Najwyższy dopuszczalny poziom pozostałości (NDP) oznacza najwyższy dozwolony prawem poziom stężenia pestycydów w żywności i paszy lub na ich powierzchni, oparty na dobrej praktyce rolniczej oraz najniższy poziom narażenia konsumenta konieczny do ochrony szczególnie wrażliwych konsumentów. Przy ustalaniu dopuszczalnego poziomu pozostałości w produkcie bierze się pod uwagę dwa czynniki: dopuszczalne dzienne pobranie (ADI) danego pestycydu oraz wielkość spożycia produktu lub grupy produktów. Teoretyczną maksymalną granicę pozostałości pestycydu (TMGP) w produkcie oblicza się wg wzoru [mg/kg produktu]:

ADI ■ m_{sr c}

WŚ ’

TMGP

gdzie:

ADI - dopuszczalne dzienne pobranie danego pestycydu [mg/(kg m.c. dzień)], rrisr.c - średnia masa ciała [kg],

WS - współczynnik spożycia danego produktu lub grupy produktów [kg/dzień].

Rzeczywiste (praktyczne) najwyższe dopuszczalne pozostałości pestycydów muszą być niższe lub równe od teoretycznej maksymalnej granicy pozostałości. W Polsce ilość dopuszczalnych pozostałości środków ochrony roślin w produktach spożywczych reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 kwietnia 2004 roku [6].

Przebieg ćwiczenia

Podczas ćwiczenia należy wykonać następujące czynności:

1. Na podstawie przeciętnego udziału produktów w racji pokarmowej (tab. 2) oraz zawartości DDT i lindanu w produktach spożywczych (tab. 3) należy:

>• obliczyć dzienne pobranie DDT i lindanu przypadające na jedną osobę;

>    porównać oszacowane dzienne pobranie DDT i lindanu z racją pokarmową z ADI

wynoszącą w wypadku DDT 0,05 mg/kg m.c., a w wypadku lindanu 0,01 mg/kg m.c., przyjmując do obliczeń własną masę ciała.

>    obliczyć udział [%] czterech grup produktów, które wnoszą najwięcej DDT i lindanu do

badanej racji pokarmowej;

>    obliczenia przedstawić w formie tabelarycznej (tab. 4).

5